واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: در گفت وگو با ایرنا مطرح شد؛ مقابله با ریزگردها پیش از همکاری بین المللی به بسترسازی زیرمنطقه ای نیاز دارد تهران- ایرنا- «علی درویشی» عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر در زمینه ریزگردها در گفت وگو با ایرنا، مهمترین و اساسی ترین راهکار مقابله با این پدیده را شکل گیری همکاری زیرمنطقه ای دانست و تاکید کرد امکانات بین المللی در صورتی برای مقابله با ریزگردها به کار می آید که بستر یاد شده فراهم شود.
حدود یک دهه از زمان رخنمایی پدیده گرد وغبار سنگین در شهرهای ایران می گذرد. طی این مدت ریزگردهای عربی، مهمان ناخوانده ریه های مردم در استان های جنوبی و غربی کشور شده و سلامت و آرامش ساکنان این مناطق را به خطر انداخته است. ساکنان استان های غرب و جنوب کشور سال ها است قول و وعده بسیار شنیده اند اما هنوز از این چالش زیست محیطی رهایی نیافته اند. مسوولان و کارشناسان نه فقط در ایران که در همه کشورهای درگیر با این چالش، راهکار مقابله با ریزگردها را شکل گیری اراده منطقه ای و چه بسا جهانی و بین المللی می دانند. در این زمینه تاکنون قطعنامه هایی بین المللی صادر شده و قراردادهای گوناگونی به امضا رسیده، اما در میدان عمل هنوز هیچ برنامه امیدوار کننده ای پیاده و اجرایی نشده است.به راستی منشا این ریزگردها چیست و از کجاست؟ چگونه می توان آن را مهار کرد؟ آیا راهکارهای منطقه ای و بین المللی می تواند گره پدیده ریزگرد را بگشاید؟ بررسی چرایی و چگونگی شکل گیری این مساله ما را بر آن داشت تا با درویشی مدرس سامانه اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران و صاحب نظر در زمینه پدیده ریزگرد گفت وگو کنیم. درویشی با دسته بندی کانون های شکل گیری گرد و غبار، اصلی ترین منشا ورود ریزگردها به ایران را جریان های آشفته بادی معرفی کرد که از کشورهای عراق و سوریه برمی خیزد و با گذر از رشته کوه های زاگرس، استان های جنوبی و غربی کشور را درگیر خود می کند. وی شکل گیری پیمان های زیرمنطقه ای را پیش نیاز مقابله با ریزگردها دانست.مشروح این گفت و گو در ادامه آمده است: ***ایرنا: با توجه به آغاز فصل گرم و هجوم دوباره گرد و غبار به کشور بسیاری می خواهند بدانند منشا شکل گیری و کانون این ریزگردها کجاست؟ **درویشی: سازوکارهای حکمفرما بر جریان های بادی که گرد و غبار را به ایران می رساند 2 دسته اند؛ سازوکار نخست در فصل سرد سال و به طور ویژه در بهمن ماه رخ می دهد که در آن جریان های بادی بیشتر به صورت چرخشی در خلیج فارس، هندیجان، ماهشهر، آبادان، خرمشهر، کویت و ... ایجاد می شوند. این جریان ها برای مثال از هندیجان و ماهشهر گرد و خاک را به اهواز و از بوشهر به کویت و ... می برند که این پدیده نادر است و ممکن است سالی یک یا 2 بار روی دهد.عمده مشکل های ما در زمان فصل گرم سال است که به طور معمول از اردیبهشت شروع می شود و تا مهر و آبان ادامه می یابد. این جریان مبتنی بر بادی موسوم به باد شمال است که از مدیترانه شروع می شود و سراسر سوریه، عراق، کویت، جنوب ایران از جمله خوزستان را در بر می گیرد سپس با گذر از خلیج فارس، کشورهای عربی را درگیر می کند و از کشور عمان خارج می شود. همین جریان بیشترین مشکل گرد و غبار را در ایران ایجاد کرده است.***ایرنا: پدیده ریزگردهای عربی گاهی فقط جنوب وگاهی هم غرب و هم جنوب ایران را دربر می گیرد، علت این مساله چیست؟ **درویشی: در مورد این مساله باید بگویم که ورود ریزگردها از عراق و سوریه به ایران به 2 صورت رخ می دهد. گاهی تلاطم یا آشفتگی جریانی که ایجاد می شود بسیار شدید است و گرد و غبار را در لایه هایی بالایی جو قرار می دهد به طوری که این ذرات از رشته کوه های زاگرس می گذرد و تا استان های همدان و تهران نیز پیش می آید. گاهی اوقات نیز شدت تلاطم پایین است، از این رو نمی تواند از زاگرس عبور کند و استان خوزستان را متاثر می سازد. در هر 2 حالت این ریزگردها، خوزستان و ایلام را درگیر مسایل خود می کنند.***ایرنا: با توجه به اینکه ریزگرد ها به عنوان یک مساله زیست محیطی بیشتر کشورهای منطقه را درگیر خود ساخته است، از منظر بین المللی و منطقه ای چه تدبیرهایی برای مقابله با آن اندیشیده شده است؟ **درویشی: مجمع عمومی سازمان ملل در خصوص ریزگرد قطعنامه ای در ژوئن 2014 (تیر 1393) تصویب و آن را به عنوان تهدیدی جهانی معرفی کرد؛ تهدیدی که افزون بر کشورهای خاورمیانه، کشورهای شرق آسیا، استرالیا، آفریقا، آمریکای لاتین و ... با آن روبرو هستند. یک ماه پیش نیز در نشستی که در نایروبی (پایتخت کنیا) برگزار شد، سازمان حفاظت محیط زیست ایران، پیش نویسی را به مجمع محیط زیست سازمان ملل(UNEA) ارایه کرد که با تغییراتی پذیرفته و بر پایه آن به مساله ریزگرد به عنوان تهدیدی بین المللی پرداخته شد. هم اکنون نیز با همکاری یونپ (برنامه محیط زیست سازمان ملل) طرحی مبتنی بر همگرایی مجموعه ای از دانشگاه ها و مراکز علمی- پژوهشی منطقه غرب آسیا برای مقابله با پدیده ریزگرد در دست اقدام است که امیدواریم به زودی نشست آن را برگزار شود.در خصوص همکاری بین المللی در مهار ریزگرد، بسترها آماده است. نظر حقوقی قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین قطعنامه مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد زمینه را برای اقدام های جهانی در مهار این پدیده فراهم کرده است. در این زمینه قراردادها و پیمان های دوجانبه ای نیز با کشورهایی چون عراق وجود دارد. جامعه بین المللی و در راس آن یونپ به اهمیت این موضوع پی برده و مقابله بین المللی با ریزگرد را در دستور کار خود قرار داده است.***ایرنا: شما از میزان حساسیت و اهمیت بین المللی چالش ریزگرد سخن گفتید اما چرا هنوز هیچ اقدام عملی در منطقه ی درگیرِ ریزگرد که ایران نیز جزیی از آن است به چشم نمی خورد؟ **درویشی: اقدام های بین المللی در صورتی می تواند برای مقابله با چنین پدیده ای موثر باشد که بستر منطقه ای آن را کشورهای منطقه فراهم کنند، به این معنا که باید هر یک از کشورهای درگیر این مساله، خود برای فراهم ساختن این بسترها پیشگام شوند و مقدمه چینی کنند، سپس کمک های بین المللی را خواستار شوند.کشورهای منطقه باید خود سرمایه اولیه این کار را فراهم و گروه منطقه ای برای مهار ریزگرد ایجاد کنند. کشورهایی چون ایران، عراق و کویت باید در سطحی خردتر از سطح منطقه ای به شکل همگرایی زیرمنطقه ای برای رویارویی با این مساله اقدام کنند و شالوده اولیه را به صورت همکاری های علمی- پژوهشی و نیز سیاسی محکم سازند تا پس از آن بتوان ساختار بین المللی و جهانی مقابله با پدیده ریزگرد را بر این شالوده ایجاد کرد.***ایرنا: با توجه به شدت پدیده ریزگرد، ایران چه اقدام هایی می تواند صورت دهد؟ **درویشی: این مساله که در برخورد با پدیده ریزگرد، هرگونه اقدام وارایه راهکار را به اقدام کشورهای دیگر یا سازمان های بین المللی و جهانی منوط کنیم بر وخامت اوضاع می افزاید. سازمان حفاظت محیط زیست کشور باید بتواند با موافقت مجلس شورای اسلامی بودجه اولیه ای را برای اقدام زیر منطقه ای مهار ریزگرد همچون تشکیل کارگروه های کارشناسی در نظر گیرد.البته کشور عراق نیز برنامه هایی را در دستور کار دارد که به دلیل فراهم نبودن منابع مالی، عملیاتی نشده اند اما کشور ما می تواند با تامین بودجه و منابع مالی لازم، طرح های پایلوت (آزمایشی) زیرمنطقه ای برای مهار ریزگرد را اجرا کند تا بسترهای جذب همکاری های منطقه ای و بین المللی مقابله با این پدیده آماده باشد.از طرفی بهتر است که ستاد مقابله با ریزگرد همانند ستاد احیای دریاچه ارومیه زیر نظر رییس جمهوری با همکاری سازمان جنگل ها و مراتع، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و همچنین سازمان هواشناسی، سازمان و پژوهشگاه فضایی ایران ایجاد شود تا برنامه ریزی ها و تمهیدهای لازم را به منظور مقابله با پدیده ریزگرد در مبدا، مسیر و مقصد حرکت فراهم سازند. **گروه پژوهش و تحلیل خبری پژوهشم**3050**9279
31/03/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]