واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ نیوز:
ترکیه و چشم انداز دوره پساکودتا یک هفته پس از کودتای نافرجام گروهی از نظامیان علیه دولت ترکیه، این پرسش مطرح است که وقوع کودتا و شکست آن چه پیامدهایی در سیاست داخلی و خارجی این کشور به دنبال خواهد داشت.
به گزارش فرهنگ نیوز،واپسین ساعت های روز جمعه بیست و پنجم تیرماه، شماری از یگان های ارتش ترکیه با استقرار در ورودی پل های شهر استانبول و تلاش برای اشغال نقاط راهبردی کشور، در صدد کودتا علیه دولت برآمدند. به رغم تسخیر برخی مراکز از جمله ستاد مشترک ارتش، فرودگاه بین المللی استانبول و ساختمان تلویزیون دولتی ترکیه به دست کودتاگران و اعلان حکومت نظامی، فراخوان «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری سبب شد بسیاری از مردم به خیابان ها سرازیر شوند و این کودتا پس از چند ساعت شکست خورد.
حال پس از گذشت یک هفته از کودتای نافرجام، می توان با نگاهی واقعبینانه تر و بازتر به عرصه بروز و ناکامی این رخداد و پیامدهای کودتای شکست خورده در سیاست داخلی و خارجی ترکیه پرداخت.
طی بیش از نیم سده گذشته یعنی از سال 1960 میلادی تاکنون، ارتش ترکیه بارها اقدام به کودتا علیه دولت هایی کرده که با خواست سران نظامی این کشور ناهمخوان عمل کرده اند. کودتای هفته گذشته اما با آخرین اقدام ارتش در سال 1997 موسوم به «کودتای پست مدرن» علیه دولت «نجم الدین اربکان» نخست وزیر اسلام گرای ترکیه، حدود 20 سال فاصله داشت؛ کودتایی که این بار نشان داد دیگر دوره ساقط کردن دولت های قانونی برخاسته از رای مردم، سر آمده است.برای شهروندان ترک، آمدن دوباره تانک ها به خیابان و پرواز جنگنده ها بر فراز شهرها بسیار عجیب و در عین حال غیر قابل تحمل بود. به همین دلیل بود که اندک زمانی پس از پیام رییس جمهوری که از مردم خواست برای دفاع از مردمسالاری به خیابان ها بیایند، به سرعت خیابان های شهرهای بزرگ از طرفداران دولت و به طور عمده طرفداران مردمسالاری ترکیه انباشته شد.
بدون شک یکی از مهمترین دلایل شکست کودتا نیز همین حمایت مردمی از اردوغان است. اگر چه پدیده کودتا امری رایج در ترکیه محسوب می شد اما جامعه امروز ترکیه نسبت به 20 سال قبل به مراتب پیچیده تر و دستخوش دگرگونی های جدی شده است. مردم امروز ترکیه مداخله ارتش را توهین آشکار به خود و آرا ریخته شده به صندوق رای می دانند. آن ها نشان دادند که در حال حاضر هیچ قدرتی بالاتر از قدرت و اراده مردم نیست و حزب حاکم «عدالت و توسعه» و اردوغان نیز اگر در حال حاضر همچنان بر سر کار است تنها به پشتوانه حمایت همین مردم است.
ناگفته نماند که شخص اردوغان در ترکیه دارای چهره کاریزما و محبوبی است که می تواند با پیامی چند دقیقه ای نه تنها هوادارانش بلکه دیگر شهروندان را در نیمه های شب به خیابان ها بیاورد که با خوابیدن جلو تانک های ارتش مانع حرکت و پیشروی آنها شوند. در این میان، جریان های مخالف و منتقدان جدی دولت از جمله تشکل های کردی نیز علیه کودتا موضع گیری و آن را محکوم کردند.
با فرونشستن گردو غبار کودتا این پرسش مطرح است که ترکیه تا چه حد می تواند پیامدهای این کودتای نافرجام را در عرصه سیاست داخلی و خارجی اش کنترل کند و با پرهیز از اقدام های عجولانه و هیجانی موجب به وجود آمدن چالش هایی تازه نشود.
در حال حاضر، برخی از آمار و ارقام بسیار بالای دستگیری ها ابراز نگرانی می کنند و معتقدند این کودتای نافرجام بیشتر از آنکه فرصتی برای دموکراسی باشد، می تواند موجب محدودتر شدن فضای سیاسی و فشار فزاینده بر مخالفان دولت شود.
طی چند روز پس از کودتا، نزدیک به 50 هزار نظامی و کارمند غیرنظامی در بخش های مختلف بازداشت یا از کار برکنار شده اند. حتی صحبت هایی از بازگشت حکم اعدام برای کودتاچیان به گوش می رسد که ممکن است مانع بزرگی بر سر راه پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا به وجود آورد. این گونه اقدام ها موجب حساسیت ناظران بین المللی شده است و حتی سازمان ملل متحد به دولت ترکیه توصیه کرده که به حاکمیت قانون احترام بگذارد و حقوق بشر را پاس بدارد.
در حال حاضر نگرانی از انسداد سیاسی و امنیتی شدن کامل فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه بسیار قوت گرفته است. البته برخی کارشناسان با دیدی خوشبینانه تر معتقدند این شرایط پس از مدت کوتاهی و با اطمینان دولت از ثبات در اوضاع دگرگون و بسیاری از احکام صادر شده لغو می شود؛ همانطور که اردوغان در مصاحبه با شبکه «الجزیره» در روز چهارشنبه سی ام تیر ماه اعلام کرد هنوز بقایایی از کودتاچیان باقی اند و احتمال دارد در هفته های آتی دست به برخی اقدام ها بزنند. با گذشت این روزهای پر التهاب می توان به انتظار بازگشت شرایط به حالت عادی بود، هر چند احتمال تمدید وضعیت فوق العاده نگرانی های بسیاری را در این زمینه برانگیخته است.
افزون بر وضعیت داخلی، پیامدهای احتمالی کودتا در سیاست خارجی ترکیه هم سبب ساز طرح پرسش های گوناگونی شده است. از دید برخی صاحبنظران، سیاست خارجی این کشور از مدتی پیش دستخوش دگرگونی هایی شده است و به نظر می رسد پس از موفقیت اردوغان در خنثی کردن کودتا، شاهد انعطاف بیشتری از سوی آنکارا در پیگیری این دگرگونی ها به ویژه در سیاست منطقه ای ترکیه باشیم.
بیش از یک دهه از حاکمیت حزب عدالت و توسعه بر ترکیه می گذرد. این حزب با شعار «تنش صفر با همسایگان» توانست بسیاری از اختلاف های خود با کشورهای منطقه را مدیریت و در اجرای این سیاست موفقیت هایی را کسب کند. با این حال، پس از خیزش های مردمی در کشورهای عربی، شاهد تغییر بسیاری از رویکرد های آنکارا و به وجود آمدن تنش های جدی در روابط ترکیه با همسایگان بودیم.
بروز شکافی جدی بین آنکارا و دمشق به واسطه اصرار ترک ها بر برکناری «بشار اسد»، ایجاد تنش بین ترکیه و مصر پس از سقوط «محمد مرسی» به دست نظامیان، افزایش اختلاف با برخی کشورهای منطقه بر سر بحران سوریه که حتی به رویارویی مستقیم با روسیه انجامید، نشان داد که تنش صفر با همسایگان جای خود را به سیاستی وارونه داده است. رهبران آنکارا طی سال های اخیر به ویژه پس از حمله نظامیان صهیونیست به کشتی کمک های ترکیه به مردم غزه در سال 2010 میلادی، در مواضع اعلانی خود در قبال رژیم صهیونیستی نیز نشانه هایی از واگرایی را نمایاندند.
پیش از وقوع کودتا اما رهبران ترکیه از اراده خود برای بهبود روابط با همسایگان سخن گفتند. عذرخواهی اردوغان از روسیه به خاطر سرنگونی هواپیمای نظامی این کشور، تجدید روابط آنکارا- مسکو و کوتاه آمدنِ هر چند محدود از مواضع سخت پیشین در قبال تحولات سوریه، از نشانه های بارز این چرخش در سیاست خارجی ترکیه است. رهبران آنکارا همچنین اعلام کردند پس از 6 سال روابط خود با رژیم صهیونیستی را از سر خواهند گرفت.
از دید بسیاری از ناظران، در دوره پساکودتا توجه بیشتر اردوغان و همراهانش به مسایل داخلی باعث افزایش شتاب مدیریت اختلافات با همسایگان خواهد شد، هر چند ممکن است برخی از اقدام های حزب حاکم برای کنترل اوضاع بر روابط آنکارا با پایتخت های غربی تاثیراتی منفی بر جای گذارد. با این حال به نظر می رسد ترکیه پس از کودتا با احتیاط و آینده نگری بیشتری روابط خارجی خود را به پیش خواهد برد.
منبع: ایرنا
95/5/5 - 15:22 - 2016-7-26 15:22:52
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]