تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837140636
سدها و بندهای معروف استان فارس
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سدها و بندهای معروف استان فارسبند امیر
این بنا در40 كیلومتری شمال شرقی شیراز و 15 كیلومتری جنوب مرودشت، روی رودخانه كر و كنار قریه" بندامیر" احداث شده و از شاهكارهای معماری و مهندسی قرون اولیه اسلامی محسوب می شود. این بنا علاوه بر ویژگی های فنی برجسته ای كه سبب ماندگاری بسیار خوب آن شده، دارای كاركردهای مهمی است. در مسیر رودخانه كـُر، از پل خان دوره صفویه تا مصب رودخانه در دریاچه طشك، در دوره آل بویه سیستمی متشكل از شش سد ایجاد شد كه بند امیر یكی از مهم ترین آنهاست. آب حاصل از این سدها برای آبیاری زمین های زراعی، راه اندازی آسیاب های آبی و غیره مورد استفاده بود. این سدها همچنین طغیان رودخانه را مهار می كرد. تعدادی از آنها نیز كه به صورت پل بند ساخته شده بود ، تردد از روی رودخانه را ممكن می ساخت. به گواهی منابع تاریخی، بندامیر به دستور "امیرعضدالدوله دیلمی" در سال 365 ه. ق بنا شد و از این رو در گذشته به بندعضدی نیز شهرت داشت. ساختمان بند امیر از دو قسمت بند و پل روی آن تشكیل می شود. این بند در یك خط مستقیم ساخته شده و از نوع سدهای وزنی است كه برای ذخیره و بالابردن سطح آب جهت انتقال آن به سطح مرتفع تر ساخته شده است. مصالح مورد استفاده در بند، قطعات سنگ تراشیده در پوشش خارجی ، لاشه سنگ در هسته بند و ملات ساروج است. در اتصال قطعات سنگ ها، از بست های آهنی استفاده شده است. این تكنیك از روزگار هخامنشیان به بعد در ساخت بناهای سنگی منطقه فارس مورد استفاده بود. در سمت غربی بند امیر، مجرای عمیقی با مقطع مستطیل به عرض 10 و عمق حدود 7 متر وجود دارد كه به منزله تونل انحرافی آب مخزن سد محسوب می شود. زمانی كه این مجرا باز باشد، تمام آب رودخانه كـُر می تواند در آن جریان یابد. براین اساس به نظر می رسد این مجرا كه به كانال گاوشیر معروف است، به عنوان تونل انحرافی ، به هنگام ساختمان بند حفر شده باشد. این كانال به طول 40 متر امتداد داشته و سپس حدود 90 درجه به سمت چپ پیچیده و پس از طی 800 متر و گذشتن از زیر پل گاوشیر، به رودخانه می پیوندد. كنترل و تنظیم عبور آب در كانال گاو شیر ، به وسیله دو دریچه به ابعاد تقریبی 3×60/1 متر كه در سال های اخیر در دهانه كانال مزبور تعبیه شده، صورت می گیرد. بر روی این كانال و در امتداد بند، در سال 1317 پلی دو دهانه احداث شده تا به هنگام طغیان آبی كه روی دشت سوار می شود و روستاها را تهدید می كند ، سیلاب حاصل را از زیر خود عبور دهد. به علت انتخاب محل مناسب برای برپایی بند، آب تا فاصله نسبتاً طولانی در پشت سد جمع می شود. به این ترتیب، انشعاب آب برای بیش از 24 قریه اطراف رودخانه كـُر، ممكن شده است. عمق دریاچه پشت بند به بیش از هفت متر می رسد. سد ایزدخواستسد قدیمی ایزدخواست در هفت كیلومتری شهر ایزدخواست در تنگه ای موسوم به "گلوگاه" كه كم عرض ترین برش رودخانه است، احداث شده است. این سد قدیمی به نام سد سربند نیز معروف است. این سد از نوع كمانی است كه بخش میانی آن شكسته شده و از این رو امروزه تنها دو قسمت از آن در كرانه راست و چپ رودخانه باقی مانده است. دكتر مهدی فرشاد این سد را نخستین سد قوسی جهان دانسته و ساخت آن را به دوره ساسانی منتسب می دارد. طول این سد 42 متر، ارتفاع متوسط آن 15 متر و از جنس سنگ آهكی به صورت سنگ لاشه وملات گچ و ساروج در هسته است. نمای سد از سنگ تراشیده با ساروج ( مخلوطی است از آهك و خاكستر یا ریگ كه در آب به مرور جذب انیدرید كربنیك كنند و آهكش به صورت سنگ آهك كه محكم و پایدار است در می آید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده می كنند) پوشش یافته است. طرح مرمت این سد توسط اداره كل میراث فرهنگی تهیه وبا هماهنگی سازمان آب اجرا شده است. بند بهمن ( كوار)
ابن بند روی رودخانه" قره آغاج" سر راه شیراز- فیروزآباد و در هفت كیلومتری غرب شهر كوار بنا شده و به نظر می رسد از آثار دوره ساسانی باشد. این بند به بهمن پسراسفندیار منسوب است. بند بهمن برای بالا بردن سطح آب و انحراف جریان آن از طریق كانالی به دشت كوار برپا شده است. درازای بند به 130 متر و ارتفاع آن در مرتفع ترین نقطه به 9 متر می رسد. مصالح مورد استفاده در بنا، قطعات سنگ طبیعی كوهستان و ملات ساروج است. بند در محلی بنا شده كه دو رشته كوه به هم نزدیك می شود؛ به صورتی كه بخشی از بند بر بدنه سنگی كوه و بخش دیگر آن بر بستر سنگی رودخانه قرار گرفته و همین امر موجب استحكام و ماندگاری آن در طی دو هزار سال گذشته شده است. سیلاب های شدید رودخانه بعد از برخورد با دماغه ای كه در مسیر سد وجود دارد، وارد مخزن پشت سد می شود و در این مسیر بخش قابل توجهی از سرعت و نیروی تخریبی خود را از دست می دهد. مجرایی كه آب سد را به دشت كوار منتقل می كند، در گوشه شرقی سد و در بدنه سنگی كوه احداث شده است. این آب بعد از تأمین آب كارخانه قند، وارد دشت كوار شده و مورد استفاده حدود 20 روستا قرار می گیرد. سد درود زنسد درود زن كه به نام "سنگ دختر" نیز نامیده می شود، در ایران منحصر به فرد است. برای جلوگیری از انهدام بنای این سد باستانی كه در محوطه ساختمان سد جدید داریوش كبیر قرار داشت، آن را منتقل و با فاصله سه كیلومتر از محل اصلی، دوباره برپا كردند. این سنگ از دوره هخامنشی برجای مانده است. بند فسااین بند در 14 كیلومتری جنوب غربی فسا و دامنه كوه، برای جمع آوری و نگهداری آب سرازیر شده از ارتفاعات ساخته شده است. به نظر می رسد بند فسا از آثار دوره ساسانی ، یا اوایل دوره ی اسلامی باشد. دیواره سد تقریباً در یك خط مستقیم و در دو بخش شرقی و غربی قرار گرفته و دو قسمت آن با یك برآمدگی طبیعی به هم می پیوندند. طول دیواره غربی 101 و طول دیواره شرقی بیش از 67 متر است. ضخامت دیواره غربی نیز در رأس ، حدود 6 متر است و در بخش های پایین تر به 30/7 متر می رسد. ارتفاع این بخش از دیواره كه به طور متوسط 5 تا 6 متر است، در اصل بیش از 12 متر بود. دیواره غربی در قسمت پایین رود یا زیر آب دارای دو جرز پشتیبان است كه بخش اصلی آنها تخریب شده است. بخش اصلی آب، از شكاف دیواره غربی و از میان این دو جرز جاری است و به نظر می رسد كه در اصل، دریچه خروجی آب نیز از همین محل بوده است. مصالح مورد استفاده در دیواره، تخته سنگ های بزرگ و كوچك و ملات آهكی مستحكم است. بند فیض آباداین بند در50 كیلومتری شرق شیراز و نزدیك روستای فیض آباد، روی رودخانه كـُر قرار دارد. بنای اولیه بند فیض آباد به دوره آل بویه تعلق دارد كه بعدها به دست تعمیر ( و تجدید بنا ) سپرده شده است. این بند كه گویا در قدیم " قصار" نامیده می شد، توسط " اتابك چاولی" در اوایل قرن ششم بازسازی شد. بند فیض آباد چون دیگر سدها، دیواره ای در مقابل جریان رودخانه نبود؛ بلكه آب رودخانه را با نقشه و تمهیدات خاصی به دو بخش تقسیم می كرد و علاوه بر انتقال آب به زمین های اطراف، از آب رودخانه برای راه اندازی آسیاب ها نیز استفاده می شد. هر چند رویه دیواره بند تخریب شده، اما دیواره از ماندگاری خوبی برخوردار است. در گذشته در كناره سد بیش از 20 آسیاب آبی وجود داشت كه امروزه تنها بقایای تعدادی از آنها هویدا است. سد قطب آباداین بند در30 كیلومتری جهرم، در مسیر كاروان رو شیراز- جهرم و لار- بندرعباس واقع شده و ظاهراً از آثار دوره صفویه است. دیواره بند، از صخره شیب دار یك كناره، به صخره شیب دار كناره دیگر كشیده شده تا آب های سرازیر شده از این صخره ها در پشت آن جمع شود. به نظر می رسد این دیواره تنها برای حفاظت جاده كاروان رو در مقابل سیلاب های فصلی ساخته شده باشد. سد گمپواین سد در جنوب منطقه لارستان، در شمال بخش بیرم و 5 كیلومتری جنوب شرقی آبادی" محمد زینا"، در تنگه ای معروف به " گولی گمپو" واقع شده است. در مورد تاریخ بنای سد اطلاع دقیقی در دست نیست؛ لیكن با توجه به آثار باستانی برجای مانده در منطقه، به نظر می رسد از ساخته های دوره ساسانی باشد. سد گمپو روی رودخانه فصلی بنا شده و آب حاصل از بارش باران كه از ارتفاعات بر دامنه ها سرازیر می شود، بعد از گذشتن از تنگه گمپو، وارد دشت می شود. سد گمپو در دهانه تنگ این تنگه و برای جمع آوری و استفاده بهینه از آب ساخته شده است. دیواره سد در نما با سنگ های تراشیده به اشكال منظم و با استفاده از ملات آهكی- بدون استفاده از بست های فلزی- و در میانه، با قطعات سنگ لاشه و قلوه و ملات آهكی یا ساروج ساخته شده است. دیواره سد در اصل با لایه ای از ملات ساروج مرغوب به ضخامت دو سانتی متر اندود می شد كه امروزه قطعاتی از این اندود باقی مانده است. سدهای هخامنشی قادرآبادبقایای دو سد كه به فاصله یك كیلومتری از یكدیگر ساخته شده اند، در شش كیلومتری شمال شرقی قادرآباد- از توابع شهرستان خرم بید - بر بستر رودخانه پلوار در دره "دیدگان " واقع شده و از نوع سدهای خاكی دوره هخامنشی است. دیواره خاكی سد اول به طول 225 متر و پهنای پایینی 35 متر و ارتفاع حدود 8 متر، در دره ای قرار گرفته و امروزه 40 متر از طول آن به دلیل جریان رودخانه و احداث جاده از بین رفته است. سد از شمال غرب به سمت جنوب شرق احداث شده و آبگیرآن در شمال شرق قرار دارد. در ضلع جنوب شرقی سد، بقایای دیواره ای از سنگ های بزرگ مكعب شكل دیده می شود كه شیوه ساخت آن به آثار دوره هخامنشی شباهت دارد. ظاهراً این بقایا، قسمتی از كانال آب گذری بود كه آب سد را به خارج انتقال می داد. سد دیگر قادرآباد در دره دیگری به موازات دره قبلی قرار گرفته است ودیواره آن 230 متر طول و 50 متر ضخامت در پایین دارد. ارتفاع كنونی سد حدود 7 تا 8 متر است، و نشانه ای از ارتفاع اصلی آن بر جای نیست. هر دو سد دارای برآمدگی هایی است كه كاركرد آنها هنوز مشخص نیست. با توجه به مقطع سدهای قادرآباد می توان به ساخت و مصالح مشترك آنها- علی رغم اختلاف در ابعاد – پی برد. هر دو سد دارای روكش سنگی و یك لایه عایق رُسی است. در كنار سد دوم، قطعاتی از سنگ های تراشیده ، كشف شده كه از جایگاه اصلی خود جا به جا شده اند. با توجه به شیوه تراش و كنده كاری ، و نیز استفاده از بست های دم چلچله ای در اتصال آنها به یكدیگر، می توان آنها را به دوره هخامنشی منسوب كرد. بین قطعات یافت شده، مواردی وجود داشته كه با توجه به اشكال و نوع تراش به نظر می رسد كه احتمالاً اجزای دریچه ی كشویی و خروجی سد باشند. کتاب میراث فرهنگی استان فارس زهره پری نوش - سایت تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2252]
-
گوناگون
پربازدیدترینها