اقتصاد - پرواز نفت و سقوط صنايع

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: اقتصاد - پرواز نفت و سقوط صنايع
اقتصاد - پرواز نفت و سقوط صنايع

آرزو ديلمقاني: براي گذشتن قيمت هر بشكه نفت خام از مرز 100 دلار و ادامه رشد قيمت تا مرز 130 دلار آمريكا دلايل مختلفي مطرح شده است كه همگي آنها در كنارهم زمينه ايجاد اين شرايط را فراهم كردند. سرماي زودرس درآمريكاي شمالي، كاهش سطح ذخاير، سودجويي بورس‌بازان، مشكلات پالايشگاهي و بروز رخدادهاي طبيعي مثل توفان‌هاي منطقه‌اي از جمله اين متغيرهاست كه در كنار چالش‌هاي سياسي مطرح شده در خاورميانه نقش ويژه‌اي را براي خود ترسيم كرده‌اند.

اما در مجموع سه نوع منشأ براي افزايش قيمت نفت وجود دارد:
1- افزايش قيمت ناشي از كاهش عرضه جهاني نفت
2- افزايش قيمت ناشي از افزايش تقاضاي كلي براي نفت
3- افزايش قيمت ناشي از افزايش بهره‌وري و توليد جهاني كه مشابه مورد دوم تقاضا براي نفت را بالا مي‌برد.
با كاهش يافتن عرضه جهاني نفت، قيمت‌ها‌ي بالاتر نشانه كمياب شدن بيشتر انرژي هستند. كميابي بيشتر انرژي، توليد اقتصادي را كاهش مي‌دهد. تصور مي‌شود كه رشد بهره‌‌وري و افزايش حجم فعاليت اقتصادي جهاني، عامل اصلي در بالا رفتن فعلي قيمت نفت بوده است، اما اين احتمال جدي را نمي‌توان رد كرد كه اگر عرضه محدود جهاني نفت، باعث افزايش قيمت نفت در چند سال گذشته نمي‌شد رشد اقتصادي كشورها نيز بيشتر مي‌شد. اين اثر باعث مي‌شود تا سردرآوردن از اثرات معين شوك‌ها‌ي قيمت نفت در دنيايي كه شوك‌ها‌ي قيمت نفت تقريبا بزرگ و نادر هستند دشوار شود.
به طور طبيعي آثار گران شدن نفت براي اقتصادهاي مختلف يكسان نيست و اين ركوردشكني بر هر كشوري اثرات خاص خود را دارد و بسياري از آثاري كه براي برخي كشورها بزرگنمايي مي‌شود در بسياري از كشورها چندان جدي به نظر نرسد هرچند با گذشت زمان و طي شدن برخي شرايط اين اثرات به مناطق مختلف جهان سرايت كند.
افزايش قيمت نفت يك نتيجه منطقي در پي دارد و آن افزايش درآمد كشورهاي صادركننده نفت از محل صادرات نفت خام است. اين حقيقتي است كه فارغ از هر نوع قضاوت در مورد همه كشورهاي صادركننده نفت صادق است. تجربه نشان داده است كه بالارفتن درآمد‌هاي نفتي باعث افزايش واردات توسط كشورهاي صادركننده نفت مي‌شود. اين موضوع در كشورهاي عضو اوپك كه نقش دولت‌ها در اقتصاد آنها بسيار پررنگ‌تر از حد معمول است، كاملا ملموس است. البته ممكن است در نگاه اول اين ديدگاه مطرح شود كه اين سطح از درآمد مي‌تواند ابزاري باشد براي واردات كالاهاي واسطه و اوليه و افزايش توان توليد كشور اما در عمل آنچه رخ مي‌دهد با اين انتظار تفاوت زيادي دارد. در برابر فروش نفت خام، اعضاي اوپك به واردات فرآورده‌هاي نفتي و امكانات فني و علمي توليد نفت نياز دارند. با گران‌تر شدن فرآورده‌هاي نفتي مانند بنزين و نفت سفيد، بهاي خدمات و كالاهاي مصرفي به سرعت بالا مي‌رود. افزايش تورم در اثر افزايش نقدينگي در جامعه از ديگر اثرات بالا رفتن قيمت نفت در كشورهاي صادر‌كننده نفت مي‌باشد. بازار نفت يك بازار پيشرو است. به عبارت ديگر تغييرات نفت موجب تحول در ديگر بازارها من‌جمله ارز مي‌شود و عكس اين موضوع معمولا صادق نيست. تغييرات قيمت نفت تاثير شديدي بر بازارهاي مالي دارد. بر اثر گران شدن نفت سهام بسياري از شركت‌ها و ارزهاي رايج ضربه مي‌بينند كه از آن ميان مي‌توان به سهام شركت‌هاي اتومبيل‌‌سازي اشاره كرد كه قيمت نفت از فاكتورهاي تاثيرگذار بر آنهاست. نفت در بازار ارز نيز تاثير خود را مي‌گذارد و با گران شدن نفت ارز رايج كشورهايي كه مصرف‌كنندگان بزرگ نفت هستند با كاهش ارزش روبه‌رو مي‌شود كه از بين آنها مي‌توان به دلار و ين اشاره كرد.
طلا
از ديگر كالاهاي حياتي و بسيار مهم در عرصه مبادلات جهاني كه نفت تاثير زيادي بر آن دارد مي‌توان به طلا اشاره كرد. بالا رفتن قيمت نفت موجب افزايش تورم جهاني مي‌شود و در اين شرايط سرمايه‌گذاران علاقه‌مند هستند تا سرمايه خود را به چيزي تبديل كنند تا بيشترين مقاومت را در برابر افزايش تورم داشته باشد، طلا يكي از بهترين انتخاب‌هاي آنان است و به همين دليل تقاضا براي طلا بالا رفته و موجب گراني آن مي‌شود. از طرف ديگر طلا و نفت عوامل تاثيرگذار مشترك يكساني دارند كه موجب مي‌شود قيمت اين دو كالاي حياتي هم جهت باشد. به عنوان مثال تنش‌هاي منطقه‌اي علي‌الخصوص در خاورميانه هم باعث بالا رفتن قيمت نفت و هم طلا مي‌شود.
تاثيرگذاري قيمت نفت بر طلا موجب مي‌شود تا نفت به صورت غيرمستقيم بر بسياري ديگر از كالاها، سهام شركت‌ها و ارزهاي رايج كشورهاي مختلف تاثير بگذارد.
اينك اثرات افزايش قيمت نفت را به تفكيك در برخي بخش‌هاي اقتصادي بررسي مي‌كنيم:
حمل ونقل زميني
با افزايش قيمت نفت و انرژي بسياري از رانندگان در پي استفاده از خودروهاي كم‌مصرف هستند. آمار نشان مي‌دهد كه با افزايش تدريجي قيمت نفت و اعتقاد به اينكه قيمت نفت حتي اگر رشد نكند همچنان در سطح بالايي باقي خواهد ماند مصرف‌كنندگان را به سمت استفاده از خودروهاي كوچك با بهره‌وري بالا سوق داده است.
حمل‌ونقل هوايي
در دهه 80 قيمت سوخت جت بسيار پايين بود. در اين دوره حمل‌ونقل هوايي از رشد نيرومند و قابل ملاحظه‌اي برخوردار بود. اما با افزايش قيمت نفت از سال 2003 ميلادي و شوك نفتي كه از ماه مي ‌2007 تا مي ‌2008 صنعت حمل‌ونقل هوايي را نيز دچار ركود كرد، سود كاهش يافت و خطوط هوايي ناچار شدند كه تعداد پروازهاي خود را كاهش دهند.
حمل‌ونقل دريايي
افزايش قيمت نفت تاثير بسزايي در بالا رفتن هزينه‌هاي حمل‌ونقل دريايي دارد. افزايش قيمت نفت از سال 2000 تاكنون منجر به آن شد كه هزينه حمل ونقل دريايي سه برابر شود. از آنجا كه انتظار مي‌رود قيمت نفت تا 200 دلار افزايش يابد، پيش‌بيني مي‌شود كه هزينه حمل و نقل دريايي تا دو برابر افزايش يابد.
گازوئيل و سوخت‌هاي مشابه
افزايش قيمت نفت خام باعث افزايش هزينه‌هاي پالايشگاه‌ها در تصفيه نفت و تبديل آن به گازوئيل و ديگر سوخت‌هاي مشابه مي‌گردد. افزايش قيمت نفت بر هزينه‌هاي حمل‌‌ونقل و توزيع فرآورده‌هاي نفتي نيز تاثيرگذار است.
امنيت غذايي
استفاده از فرآورده‌هاي شيميايي نفت در كشاورزي منجر به آن شده كه با افزايش قيمت نفت و افزايش تقاضا براي غذا قيمت مواد غذايي نيز بالا رفته است. پيش‌بيني مي‌شود كه با چنين روند رشدي در دهه‌هاي آتي با قيمت‌هاي بسيار بالاي مواد خوراكي و قحطي روبه‌رو خواهيم شد. كشورهاي صادر‌كننده نفت مانند ايران زماني موفق خواهند بود كه نفت را نه به عنوان يك منبع درآمد بلكه به عنوان يك سرمايه بنگرند و با سرمايه‌گذاري از خطرات حاصل از نوسانات قيمت نفت در بازار جهاني جلوگيري كنند. درصورتي كه بتوان از درآمد حاصل از فروش نفت در بازارهاي مختلف سرمايه‌گذاري كرد، ديگر نيازي نيست كه نگران تاثيرات افزايش قيمت اين طلاي سياه بر اقتصاد كشور بود.
سه شنبه 28 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 296]