واضح آرشیو وب فارسی:نامه نیوز: زنان تهرانی در کدام یک از فضاهای شهری، احساس امنیت می کنند؟
نتیجه بررسی های تردد در مترو و همین طور زنان و فضاهای شهری نشان می دهد بیش از 50 درصد خانم ها تنها تردد می کنند. همچنین این بررسی نشان می دهد که خانم ها برای رفت و آمد بیشتر از طریق مترو و اتوبوس، مترو و پیاده انجام شده است.
به گزارش نامه نیوز ، کلیدملی نوشت: «زنان و فضاهای شهری» عنوان تازه ترین نشستی است که حلقه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران با تاکید بر « تردد در مترو» با حضور «مینا سعیدی شهروز» ، استادیار دانشگاه ملی معماری پاریس و «امیر طهرانی» عضو اندیشکده رخداد تازه اندیشه و اعضای انجمن جامعه شناسی ایران، دانشجویان و علاقمندان به این بحث در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. به گزارش خبرنگار کلیدملی عنوان بحثی که دکتر «مینا سعیدی شهروز»، جنسیت و تردد در شهر تهران با مطالعه ی موردی مترو تهران بود و «تفکیک جنسیت در مترو تهران» نیز عنوان بحثی بود که «امیرطهرانی» در این جلسه به آن پرداخت. نتایج تحقیق «مینا سعیدی شهروز» نشان می دهد که «زنان در مترو امنیت بیشتری احساس می کنند» و آنچه در ادامه می خوانید گزارشی از مبحثی است که او ارائه کرده است.
تعریف نامکان و بی توجهی مدنی
«مینا سعیدی شهروز» که رساله دکترایش تردد زنان در شهر تهران بوده با اشاره به انجام مطالعه میان رشته ای وسیعی که برای مرکز اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران انجام داده در این جلسه گفت: در این مبحث تنها مسئله رفت و آمد و تردد از لحاظ کاری بررسی نمی شود، جنبه های اجتماعی آن بسیار مهم تر است. یکی از مبانی نظری پژوهش نظریه تحرک روزانه است که تنها به معنای جابه جایی از مکانی به مکان دیگر نیست. بلکه موبیلیتی می تواند به بستری تبدیل بشود برای تحرک اجتماعی و در این راستا نظریه پردازانی چون جورج یوری که یکی از معروفترینشون هست که روی جابه جایی فضایی و اجتماعی کار کرده و ژاک لویل ارتباط تنگاتنگ فضا و پویایی اجتماعی را در زمان های جابه جایی به خوبی نشان دادند.
استادیار دانشگاه ملی معماری پاریس با اشاره به سئوالی که «فرانسو آشت»، شهرشناس فرانسوی مطرح می کند که چطور افراد می توانند در محیطی که همه چیز در آن در حال تحرک است جامعه و هویت جمعی بسازند و در ضمن چگونه فردیت و شخصیت های منحصر خود را حفظ کنند توضیح داد: از نظریه های انسان شناسی که به انسان شناسی به اصطلاح مکتب شیکاگو برمی گرده ایزاک ژوزف جابه جایی در فضا را فرصتی می داند برای تجربه فضاهای عمومی شهری و ادعا دارد زمانی می توان به فضا دسترسی داشت و در آن جای خود را تثبیت کرد و فضاهایی که در آن عبور می کنیم را از آن خود کرده و با ان ارتباط ایجاد کنیم این خلاف نظریات مارک اوژه است که فضای تردد به نامکان ها منسوب می کند.
مولف کتاب «حکمروایی شهری و مشارکت محلهای» سپس با تاکید براینکه این نامکان ها برای من قابل بحث بود چون باید دید آیا در فرهنگ شرق فضای تردد رابطه مندتر از غرب نیست افزود: باید این سئوال را مطرح کرد که آیا می توان به تعاریف نامکان تعریف جدید اضافه کرد و نامکان را جایی نامید که در آن افراد حس آرامش و امنیت کنند. در این صورت آیا کنشگران می توانند نامکان را به مکان تبدیل کنند. اینها از سئوالاتی بود که من قبل از مطالعاتم طرح کردم تا ببینم این نامکانی که مارک اوژه صحبت می کند در تمام فرهنگ ها و شرایط صدق می کند یا نه؟
خانم مینا سعیدی شهروز سپس به این نکته اشاره کرد که گافمن در رابطه با فضای مترو چنین می گوید که «فضای مترو به ما اجازه می دهد بی توجهی مدنی را نسبت به بقیه در یک حضور مشترک و مکان مشاهده کنیم و همچنین در این فضا رفتارهای طبقاتی و سلسله مراتبی انسان ها نسبت به هم را نشان می دهد و دراین باره توضیح داد: مطالعات مترو نیویورک توسط استفان تونلا و غیره نشان داده که اغلب مسافرین مترو سعی می کنند اطلاعاتی از خود ندهند و خنثی باشند.
وی پس از این توضیحات به نتایج کار خود در مورد متروی تهران پرداخت و گفت: در مورد تهران می بینیم که فضاهای بسیار مردانه که 50 سال پیش طراحی شده بود به تدریج زنانه تر شد و مسائل اجتماعی کمرنگ تر. مثلا مسئله شمال و جنوب تهران که رخنه ناپذیر بود، مرزهای آن الان با تردد های روزانه کاملا فرق می کند و این جغرافیای شهری متحول شده است.
در نظر گرفتن عدالت فضا بین زن و مرد
مینا سعیدی شهروز در ادامه بحث خود به بهبود برنامه ریزی و مدیریت شهری با در نظر گرفتن عدالت فضایی بین زن و مرد اشاره کرد و گفت: این هدف با مشاهده کمبود آماری بر حسب جنسیت شکل گرفته است. کمبود این نوع مطالعات به علت کمبود آمار بر حسب جنسیت مشهود بود. لازم بود آمار تفکیکی برای جنسیت داشته باشیم که بتوانیم تحقیقات دقیق تر انجام بدهیم. آمار خنثی باعث نامرئی شدن زنان در آمار می شود. داده های خنثی باعث شده بیشتر گرایش به نقطه نظر آقایان باشد. از لحاظ روش تحقیق به نظر ما برای تحقیق موضوعی مثل مترو یا رفت و آمد در شهر بهترین روش تلفیق روش کمی و کیفی است.
او با اشاره به روش خود در تحقیق که ابتدا مطالعات کیفی انجام داده و سپس مطالعات کمی را پی گرفته و سپس نتایج با مطالعه کیفی مجددا تست کرده افزود: در بررسی تردد در شهر تهران از یک روش تقویم ساعتی استفاده کردم و برای نمونه گیری از داده های اطلس تهران که شهر را به 117 ناحیه تقسیم کرده بهره بردم. نتیجه آن پرکردن پرسش نامه هایی که از این مناطق حاصل شد و اطلاعات 2هزار رفت و آمد را برای تجزیه و تحلیل به ما داد.
گونه شناسی تردد زنان در شهر
سعیدی شهروز با اشاره به منحنی های به دست آمده از اهداف سفر آقایان و خانم ها گفت: خرید، کار اداری، ملاقات با خانواده و دوستان، اوقات فراغت و غیره، سر زدن به اقوام و فامیل، بهداشت از جمله اهداف تردد بود که گرچه ممکن است پیش داوری هایی بدهد اما بیشتر اهداف سفر خانم ها برای تحصیلات، خرید، اوقات فراغت و نظایر آن بود که اگر اینها را باهم جمع کنیم خیلی از رفت و آمدها برای ارتقاء جایگاه زنان بوده است.
استادیار دانشگاه ملی معماری پاریس به نتیجه دیگر تحقیقش اشاره کرده و افزود: در نتیجه این بررسی ها می بینیم که بیش از 50 درصد خانم ها تنها تردد می کنند. همچنین این بررسی نشان می دهد که خانم ها برای رفت و آمد بیشتر از طریق مترو و اتوبوس، مترو و پیاده انجام شده است.
وی سپس به نتیجه دیگری از تحقیق خود اشاره کرد که قرار است در کتابی منتشر شود و افزود: نتایج بررسی های من در ترددهای تهران نشان داد که می توان از منظر گونه شناسی خانم ها تهران را به 5 گروه تقسیم بندی کرد. این 5 گروه طیفی را شامل می شود که در آن کسانی که کمترین تحرک را دارند تا بالاترین تحرک در آن دیده می شود. مادرهای فعال، جوانان، افراد سنتی از جمله این گروه ها هستند و این گونه شناسی سبب شد تا مسئله زن و شهر را به صورت دقیق تر و عمیق تر ببینیم و روی تفاوت ها و گرایش ها کار کنیم.
جابه جایی انبوهی که مرزهای طبقاتی را هک کرد
سعیدی شهروز با شاره به یکی دیگر از نتایج این پژوهش گفت: جابه جایی انبوه زنان و مردان در سطح شهر باعث ایجاد جغرافیای جدید شهری شده است. این جغرافیای جدید آن مرزهای طبقاتی هک شده در فضای شهر را کم رنگ تر میکند و به جز شمال و جنوب مناطق متوسط تری هم در قلمرو تردد قرار میدهد. این مسئله برای بررسی قلمرو تردد هم مهم است زیرا نشان می دهد تردد خطی نیست.
به گفته این تحصیلکرده «جغرافیای شهری» یکی از مسائل مهم در تردد شهری رفت و آمدهای دانشجویان و کارمندان خانم است که واقعا با رفت و آمدهای روزانه برای فعالیت هایشان کاملا این مرزها رو به هم ریخته اند.
شهری برای مردان قوی هیکل و قدبلند
مینا سعیدی شهروز همچنین به موضوعی دیگر که در تحقیق و پژوهش بررسی شده پرداخت و توضیح داد : نقشه اندازه که معماری مدرن را به وجود آورده نشان می دهد تمام اندازه های شهر و معماری به اندازه مردانی است که قد بلند هستند و هیکل خاصی دارند که این بعضی وقت ها با جثه خانم ها جور در نمی آید و الان بیشتر دارند روی این مسائل و مبلمان های شهری کار می کنند. در چنین شرایطی شرکت مترو با این انتقادها و مسئله حضور زن در مترو این مسئله را جدی گرفته است.
به گفته این استادیار دانشگاه ملی معماری پاریس، یکی از نتایج مثبت فعالیت مترو دسترسی خانم ها به شهر است. اما با این حال تفکیک جنسیتی درون واگن های مترو نیز خود مسئله ایست که خودش یک بحث اجتماعی مهم است و مخالف و موافق دارد ولی در هر صورت با مصاحبه هایی که ما انجام دادیم نشان داد که کلا خانم ها از مترو راضی هستند. استفاده از مترو برای خانم ها هم مثل آقایان بیشتر برای کار و تحصیل است. پوشش مترو از نظر جنسیتی موفق بوده و ترکیب مناسب جنسی مترو موجب شده فضای اجتماعی مترو از الگو ها و رفتار های هر دو گروه متاثرشود.
سعیدی شهروز همچنین به این نکته اشاره کرد که اگرچه تفکیک فضایی واگن های بانوان از واگن های مردها خود باعث شکل گیری دو الگوی رفتاری متفاوت در فضای واگن ها می شود و بیشتر کنشگران جوان هستند و در ادامه توضیح داد: این موضوع هم، روی فضای مترو اثر می گذارد، بحث امنیت در تردد، که این احساس امنیت مقداری ذهنی است چون خیلی از وقت ها حس ناامنی بیشتر از خود ناامنی وجود دارد، در مطالعاتی که ما انجام دادیم زنان در مقایسه با مردان احساس امنیت بیشتری دارند.
۱۵ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۱۵:۵۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نامه نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]