واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: كاهش رشد علمي، ارمغان وزارتخانه سياسي
«كاهش شتاب رشد علمي!»؛ اين مسئله نه چندان خوشايند، امروز يكي از واقعيات عرصه آموزش عالي كشور ماست.
نویسنده : حسن رضايي
«كاهش شتاب رشد علمي!»؛ اين مسئله نه چندان خوشايند، امروز يكي از واقعيات عرصه آموزش عالي كشور ماست. اين در حالي است كه ايران در سال ۲۰۱۱ميلادي رتبه اول جهاني در رشد توليد علم و رتبه نوزدهم جهاني از نظر كميت توليد علم را به دست آورده بود. طبق گزارش مجله علمي نيچر، ايران در همان سال از نظر رشد توليد علم با رشد 20 درصدي نسبت به سال 2010، در جايگاه بالاتري از چين و كره جنوبي- با رشد 15 ، 10 درصدي- در رتبه نخست جهان قرار گرفته است. همزمان سايت خبري «نيو ساينتيست» طي گزارشي مشابه مينويسد:«ايران بيشترين رشد علمي را در جهان داراست، به طوري كه تعداد مقالات علمي منتشر شده توسط دانشمندان اين كشور از سال 1996 تا سال 2008، 18 برابر شده است.» زمزمههاي كاهش رشد علمي كشور و اعلام خطر نسبت به آن، اولين بار در جريان ديدار رهبر معظم انقلاب با رؤساي دانشگاهها، مراكز و مؤسسات آموزش عالي، پاركهاي علم و فناوري و مراكز پژوهشي كشور در آبان ماه سال گذشته مطرح شد.
اهميت اين مسئله در نظر رهبر انقلاب به حدي بوده است كه ايشان حدود شش ماه بعد و در جريان ديدار با اعضاي مجلس خبرگان نيز به اين مسئله اشاره كرده ميفرمايند: «اين را ما شايد حدود شش، هفت ماه قبل از اين در صحبتمان گفتيم، بعضيها هم خوششان نيامد و اعتراض كردند لكن الان وزير علوم دارد ميگويد كه سرعت پيشرفت [علم] كم شده. نبايد بگذاريم كم بشود؛ بايستي پيشرفت علمي با جدّيت تمام دنبال بشود.» وزير علوم دولت يازدهم، جناب آقاي دكتر فرهادي نيز در آذر ماه سال قبل، با ادبياتي برجامي! بر اين واقعيت صحه گذاشته و گفته است: «ما كاهش رشد علمي نداريم، بلكه شاهد كاهش شتاب علمي هستيم! در گذشته رقابت ما با كشورهايي بود كه رشد علمي پاييني داشتند، به همين علت شتاب ما نسبت به آنها بسيار بيشتر بود، اما امروزه ما به كشورهايي رسيديم كه رشد علمي بالايي دارند و در حال رقابت سخت با ما هستند، به همين علت شتاب علمي ما كاهش يافته است!» اينگونه توجيهتراشي عجيب جناب وزير در حالي است كه همانطور كه در ابتداي اين گزارش آمد، ما پيش از حاكميت دولت يازدهم، در رقابت با تمامي كشورهاي جهان- بدون استثنا- شتاب رشد بيشتري داشتهايم!
در نقل قول مشابهي، سيدضياء هاشمي، معاون جناب فرهادي، مشكلات اقتصادي، تحريم و عدم سرمايهگذاري در بخش زيرساختها را دليل اصلي كاهش رشد علمي كشور اعلام كرده است. سورنا ستاري، معاون علمي- فناوري رئيسجمهور نيز در اظهارنظر طنزآلودي گفته است:«شايد شتابي كه قبلاً بوده در حال حاضر وجود نداشته باشد يا ممكن است از سرعت اين شتاب كم شده باشد كه بهنظر من كاملاً طبيعي است!» واقعيت اما شايد چندان هم با گفتههاي جناب ستاري مطابقت نداشته باشد! به راستي كدام عقل سليمي قبول ميكند كه كاهش سراسري و يكباره توليدات علمي در رشتههاي مختلف، طبيعي باشد؟! بر مبناي رنكينگ Scimago بر مبناي نمايه Scopus، ايران در سال 2014 با توليد 39 هزار و 573 مستند علمي در تمامي رشتهها در رتبه شانزدهم جهان ايستاده است. اين در حالي است كه كشور در سال 2012 (دو سال قبل ) تعداد 40 هزار و 180 مستند علمي توليد كرده بود.
بر مبناي گزارش اين نهاد معتبر بينالمللي، توليدات علمي ايران در سال 2014 نسبت به سال 2012 به ميزان 1/51 درصد افت داشته است. اين بدان معناست كه كشور طي دو سال مذكور- يعني دو سال ابتدايي دولت حسن روحاني- علاوه بر از دست دادن شتاب در رشد علمي، دچار عقبگرد جدي نيز شده است. بر اساس همين گزارش اما در بخش فني - مهندسي، وضعيت رشد علمي كشور ناراحتكنندهتر است. در سال 2014، در زمينه مهندسي ايران با توليد 9 هزار و 356 محتوا در رتبه 15 ايستاده است. اين در حالي است كه در سال 2013، ايران با توليد 9 هزار و 413 مستند علمي، رتبه 14 جهان را در اختيار داشته است. وضعيت در ديگر رشتهها نيز به همين منوال است. به نظر ميرسد شتاب علمي كشور در جهت منفي، همچنان در حال افزايش است. سؤالي كه در اين ميانه مطرح ميشود اين است كه آيا آنچنان كه مسئولان دولتي ادعا ميكنند، بايد به نقض قانون اول نيوتون در اين زمينه اقرار نمود و اين كاهش رشد را بدون علت و كاملاً طبيعي دانست يا به دنبال يافتن علتي براي اين فاجعه بود؟
به نظر ميرسد واقعيت تلخي كه مسئولان دولتي سعي در ماستمالي آن دارند، فضاي به شدت سياسي وزارت علوم از ابتداي بر سر كار آمدن دولت يازدهم است و دقيقاً همين مسئله است كه فاتحه رشد علمي كشور را پيشاپيش خوانده و از اين پس نيز خواهد خواند! به بياني ديگر، چگونه ميتوان از وزارتخانهاي كه طي مدتي كوتاه، سه وزير و سرپرست عوض كرده، توقع كار علمي داشت؟! آش سياسيكاري دولت در زمين وزارت علوم به حدي شور بود كه شخص حسن روحاني با بيانصافي تمام، براي تخريب دولت قبل، با آبرو و زندگي هزاران دانشجوي بورسيه و نخبه كشور بازي كرد. مسئلهاي كه بعدها با عتاب شديد رهبر انقلاب مواجه شد. به بياني ديگر، وزارت علوم از ابتداي دولت يازدهم، نه مكاني براي جستوجوي دانش كه رينگي براي جولان گلادياتورهاي سياسي بوده است! افرادي كه براي كشتن حريف و لجنمال كردن او، از هيچ عملي فروگذار نخواهند كرد. رشد قارچيشكل تشكلهاي دولتساخته، ساختارشكن و غيراسلامي براي به آشوب كشاندن فضاي علمي دانشگاه، تنها بخش كوچكي از پروژه بزرگ اين افراد براي تسويهحساب سياسي با نيروهاي انقلاب و البته، خود انقلاب اسلامي بوده است.
طبيعتاً در چنين فضايي، توقع افزايش شتاب رشد علمي كشور، بيشتر به طنز شباهت دارد تا به يك خواسته واقعي و عملياتي! از اين رو شايد حق با جناب ستاري باشد:«كاهش شتاب رشد علمي در شرايط كنوني كاملاً طبيعي است.» وليكن بد نيست بدانيم پيشرفت علمي مسئلهاي است كه با منافع ملي و آينده كشور در ارتباط مستقيم است و كساني كه در محيط علمي دانشگاه به دنبال سياسيبازي و حاشيهسازي حركت ميكنند؛ در واقع مستقيماً به منافع ملي خيانت ميكنند. رهبر فرزانه انقلاب نيز- كه بزرگترين محرك و مشوق رشد علمي كشور از دهه 70 تاكنون بودهاند- بر اساس درك همين واقعيات تلخ، در تير ماه 93 طي ديدار با اساتيد دانشگاه طي درخواستي دلسوزانه ميگويند:«من خواهش ميكنم از مديران دانشگاهها و مسئولان گوناگون مديريتى كه دانشگاه را مركز جولان سياسى و تلاشها و فعاليتهاى جناحهاى سياسى قرار ندهيد. سم مهلك حركت علمى اين است كه دانشگاهها تبديل بشوند به باشگاههاى سياسى؛ كارى كه در يك دورهاى انجام گرفت.» ظن هوشمندانه رهبر انقلاب، حالا واقعيت يافته است. لذا شوربختانه به نظر ميرسد حالا مجالي براي رشد علمي نيست، شايد وقتي ديگر!
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۱۹:۲۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]