مردم‏سالاری و دیالکتیک حضور و اغتشاش

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مردم‏سالاری و دیالکتیک حضور و اغتشاش

کمتر کسی در اینکه مشارکت حدود 85 درصدی در انتخابات، نشانه شور و اشتیاق مردم به نظام جمهوری اسلامی است، تردید خواهد داشت. اما ممکن است پرسیده شود چگونه این شور و اشتیاق به اغتشاش‏ و آشوب منتهی شده است؟ و اینکه آیا این آشوبها و اعتراض‏ها نافی وجود مردم‏سالاری دینی در ایران نیست؟ انتخابات ریاست‏جمهوری دوره‏ی دهم با حضور قریب به 40 میلیون نفر، یک حماسه به یادماندنی را در تاریخ معاصر ایران خلق کرد. حضور میلیونی ملت ایران در پای صندوق‏های رأی و حتی اغتشاش‏های پس از آن، مهمترین نشانه وجود مردم‏سالاری و تأثیر چشمگیر انتخابات در آینده کشور پهناور و سرفراز ایران است. کمتر کسی در اینکه مشارکت حدود 85 درصدی در انتخابات، نشانه شور و اشتیاق مردم به نظام جمهوری اسلامی است، تردید خواهد داشت. اما ممکن است پرسیده شود چگونه این شور و اشتیاق به اغتشاش‏ و آشوب منتهی شده است؟ و اینکه آیا این آشوبها و اعتراض‏ها نافی وجود مردم‏سالاری دینی در ایران نیست؟ واقعیت آن است که ناراحتی‏ها و اعتراض‏ها نه تنها نافی وجود مردم‏سالاری دینی در ایران نیست؛ بلکه روی دیگر مشارکت چشمگیر و گسترده مردم ایران در تعیین سرنوشت خویش است. قطعاً این سخن برای عده‏ای ناخوشایند به نظر می‏رسد، اما این بزرگواران پس از شنیدن استدلال‏های موجود مختارند تا لب به تأیید یا انکار بگشایند. ذکر این نکته ضروری است که فرصت‏طلبان و نفوذی‏ها و منافقینی که با رخنه در میان صفوف مردم باعث ایجاد برخی صحنه‏های زشت و جانکاه شده‏اند، از دایره مخاطبان این سخن بدورند. ضریب انتخابات و دست‏های نامرئی سرمایه‏داران اینکه مردم امیدوار و پرحرارت در انتخابات شرکت می‏کنند، ناشی از اعتماد درونی و ناخودآگاه آنها به مختار بودن در تعیین سرنوشت جامعه و حکومت خویش است. اما این که معدودی ناراحت و حتی عده‏ای سرخورده می‏شوند و بعضاً با تحریک دوستان نادان و دشمنان بدذات به شرارت و خدای ناخوسته خرابکاری و اغتشاش می‏پردازند، ناشی از ضریب بیش از حد گرفتن مقوله انتخابات است. در بسیاری از جوامع به‏اصطلاح دموکراتیک، حضور مردم در صحنه بسیار کمرنگ و بی‏رمق است، چراکه اولاً مردم می‏دانند دامنه تغییرات، محدود و معطوف به ساختارها و دست‏های نامرئی سرمایه‏داران و زرسالاران است و ثانیاً ضریب اهمیت انتخابات در آن جوامع بسیار کمتر از جامعه ماست. ولایت‏فقیه و تلطیف جابجایی قدرت در برخی جوامع، قدرت یافتن فرد، حزب یا گروه خاصی به منزله تهدیدی جدی برای سایر رقباست. اما در جامعه ما وجود رکنی به نام ولایت‏فقیه این تهدید را _در صورت وجود_ تا میزان زیادی تلطیف و ترقیق می‏کند. و این تفاوت جابجایی قدرت در ایران با سایر کشورهای منطقه نظیر پاکستان، عربستان، اردن و ... است. تنها تفاوت پاکستان و افغانستان با عربستان و اردن و امثالهم در حذف جمهوریت و استبدادی بودن دو دیگریست. آب‏باریکه‏ای به نام انتخابات ممکن است پرسیده شود با این همه ادعا و مدیحه‏سرایی برای خودمان، پس چرا این روزها برخی خیابانهای شهر ما ملتهب و در دام فتنه است؟ شاید پاسخ این باشد: «انتخابات در جمهوری اسلامی مهم است و نباید کسی آن را محدود یا حذف کند، اما انتخابات اهمّ نیست. و ما نباید بگذاریم انتخابات تبدیل به مسئله اهمّ جامعه ما شود. طبق قانون اساسی نظام، قرار نبوده که رابطه مردم و حکومت منحصر به انتخابات شود و مردم هر چهار سال یک بار فقط یک رأیی بدهند. رابطه مردم و دستگاه‏های حکومتی باید بیش از این‏ها باشد. اما وقتی سازوکارهای دیگر برای ارتباط مردم با دولت تعطیل می‏شود یا به آن بی‏توجهی می‏شود، همین یک آب‏باریکه انتخابات که باقی مانده، خیلی ضریب می‏گیرد. انتخابات در نظام جمهوری‏اسلامی؛ طریقیت یا موضوعیت مثلا می‏گوییم اگر در انتخابات فلانی رییس‏جمهور شد که شد وگرنه چهار سال بدبختیم! چرا؟ چون دیگر جایی و اهرم فشاری روی مجلس و دولت نداریم. انتخابات در نظام جمهوری‏اسلامی فقط طریقیت ندارد، موضوعیت هم دارد. اگر همه حواس ما برود سراغ نتیجه، ممکن است از خیلی چیزها غافل شویم. اما اگر خود انتخابات بما هو انتخابات موضوعیت بیابد، برایمان فرصتی است جدا از این که چه کسی رای بیاورد؛ برای ارتقای فرهنگ انقلاب اسلامی. این طور تلاش خواهیم کرد انتخابات را ذیل منظومه جامع تعامل مردم و حکومت ببینیم. و از انتخابات استفاده می‏کنیم برای این که نظارت مردم را بر فضای حکومتی فعال کنیم به طوری که بعد از انتخابات هم ادامه یابد.» این کلیدواژه‏های حیاتی را وحید جلیلی سردبیر ماهنامه راه می‏گوید. نیاز به توضیح نیست که بسیاری از خواسته‏ها و مشکلات مردم در بین هواداران همه کاندیداها و گروهها مشترک است. و از قضا بسیاری از آنها در حین بحث‏های کلان کاندیداها و جناحهای درگیر، محلی از اعراب ندارند. منتقدان سینما‏نرفته و فیلم فاخر ایرانی اصلا بسیاری از خواسته‏های مردم در نظر افراد به‏اصطلاح روشنفکر به هیچ گرفته می‏شود. مثال مهم در این زمینه فیلم اخراجی‏هاست. این فیلم درحالیکه حدود هشت میلیارد تومان فروش داشته از نظر بعضی منتقدان برجسته و البته سینما‏نرفته، سخیف و نماد لمپنیزم درنظر گرفته می‏شود، در حالیکه مثلا فیلم کذا که در دخل و خرج خود مانده و با رویکردی غربی و فقط با اتکا به زیبایی ظاهری چند بازیگر ساخته شده، نماد فیلم فاخر ایرانی لقب می‏گیرد و مفتخر به فخرفروشی به جماعت از ما بهتران می‏شود. اگر هدف، تقویت نظارت مردم بر فضای حکومتی باشد، روشش چیست؟ این سئوال را جلیلی پاسخ می‏دهد: «باید مطالبه آرمان‏های انقلاب در انتخابات نهادینه شود. یکی از مشکلاتی که بویژه در ده پانزده سال اخیر داشته‏ایم، هر که آمده دنبال این بوده‏ایم که ببینیم چه گفتمان و شعار جدیدی می‏دهد و این غلط است. انتخابات بیشتر باید معطوف به چگونگی باشد. هر رییس‏جمهوری قرار نیست بیاید برای خودش پارادایم جدید مطرح کند. چرا الان این طور است؟ چون فضای افکار عمومی این است که ما هیچ اصل مورد اتفاق نظری نداریم و در هر انتخابات باید حرفی تازه مطرح شود و مردم بیایند رای بدهند که ببینیم آزادی اصل است یا عدالت یا استکبارستیزی یا...؟! اگر مردم فقط همان اصول کلی قانون اساسی را ببینند، می‏فهمند که این حرف‏ها تولید شده. خیلی هم دقیق و کلمه به کلمه. در هر انتخاباتی بهترین محمل، قانون اساسی است.» اگر آن را بخوانید می‏بینید که چقدر ولایتی و انقلابی و مشتمل بر رفع همه مشکلات مردم است. ظرفیت‏های مطالبه در مانیفست جمهوری اسلامی وی ادامه می‏دهد: «قانون اساسی مانیفست و منشور جمهوری اسلامی است. خیلی نباید دنبال لفاظی و شعارهای جدید باشیم. باید ظرفیت‏های مطالبه را در این خصوص فعال کنیم. و واقعیت هم این است که همه این‏ها با این امکانات مادی و سیاسی و انسانی نظام ما، شدنی است. فقط یکی باید طلبشان کند. چه کسی طلب می‏کند؟ الان جریان مطالبه‏گر جامعه‏ی ما در چه جهتی فعال است؟ عده‏ای اشخاص و افراد فرصت‏طلب و سودجو! ما باید در انتخابات ظرفیت‏های مطالبه آرمان‏های انقلاب را که در قانون اساسی متعین شده فعال کنیم. باید اصول کلی را تکثیر کرد و دست همه مردم داد. این‏ها را اصلا باید حفظ کنیم و توی نشست‏های انتخاباتی از رو بخوانیم. آقای الف برنامه‏ات برای این اصل چیست؟ ارزیابی‏ات از تحقق این اصل در این سی سال چیست؟ برای مقابله با کسانی که دارند در جهت مخالف این اصول حرکت می‏کنند چیست؟ مهمترین موانعی که می‏بینی برای تحقق این‏ها چیست؟ نیروهایی که باید این اصول را محقق کنند باید چه ویژگی‏هایی داشته باشند و چه باید بر رفتار شخصی یا مدیریتی‏شان حاکم باشد؟! و ...» جمهوریت؛ بهترین تضمین حفظ اسلامیت نظام «قانون اساسی ما قانون حزب‏اللهی و عدالتخواهانه‏ای است. الآن که همه چشم‏انداز‏نویس و برنامه‏نویس شده‏اند، قانون اساسی چیزی است که متفق علیه است. همه به عنوان میثاق ملی قبولش دارند. باید 14- 15 تا اصل کلی قانون اساسی را – که در ابتدایش آمده- حفظ کنیم. باید مطالبه تعمیم پیدا کند. باید مطالبه را همگانی کنیم. تعمیم عدالتخواهی باید با ارتقاء آگاهی مردم صورت بپذیرد. قانون اساسی متن نظری نیست، اگر مردم بفهمند چه حقوقی در این جا برای‏شان آمده از حکومت مطالبه خواهند کرد. باید بر جمهوریت نظام تاکید کنیم. مفهوم دینی و انقلابی انتخابات باید جا بیفتد. امام(ره) اگر می‏گفت «جمهوری اسلامی» مطمئن بود بهترین تضمین حفظ اسلامیت نظام، جمهوریت است. اگر جمهوریت نظام حفظ نشده بود امکان داشت ما از درون به حکومت اموی و عباسی تبدیل شویم. و حزب اللهی‏ها باید از منظر حفظ و ارتقاء اسلامیت نظام، جدی‏ترین مدافعان جمهوریت باشند. مردم باید بفهمند چه حقوقی در حاکمیت دارند. «سیرت» انقلابی نظام، بدون حضور مردم حفظ نمی‏شود. جمهوریت ضامن ولایت فقیه است. حضور مردم برای تحقق آرمان‏های نظام و عدالت ضروری است.» انتخابات جزیی از اصل هشتم قانون اساسی است اما چه اصلی از قانون اساسی باعث کاهش ضریب اهمیت انتخابات می‏شود؟ آگاهی کاندیداهای تشنه‏ی خدمت که موقتاً از قدرت دور مانده‏اند، با تکیه بر کدام اصل ضمن پای‏بندی به شعار قانون‏گرایی می‏تواند باعث کنترل خدمتگذاران برگزیده ملت و دفاع از خواسته‏های هواداران خود باشد؟ اصل هشتم پاسخ این سئوال است. «در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‏ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت و...» این از آن اصولی است که بعد سی سال هنوز هیچ سازوکار اجرایی ندارد. هیچ جناح و هیچ قبیله سیاسی‏ای در طی سی سال حاضر نشدند برای اجرایی کردن این اصل کاری بکنند. انتخابات جزیی از این اصل است. هیچ مطالبه جدی‏ای هم درباره این اصل صورت نگرفته. که مثلا امر به معروف و نهی از منکر شدن دولت توسط مردم یعنی چه و ابزارش چیست؟ و این اصلی است که مدعیان قانون‏گرایی با تمسک به آن نه تنها حسن‏نیت خود را ثابت می‏کنند که به تحقق یکی از اصول مهجور قانون اساسی و دفاع از خواسته‏ها و نظرات حامیان خود خواهند پرداخت. /2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 340]