واضح آرشیو وب فارسی:کشاورزنیوز: کشاورزنیوز: بخش بزرگی از آن تخریب شده است و بخشی دیگر هم به گاراژ ماشین های سنگین راهداری گدوک تبدیل شده است. کاروانسرای گدوک که قدمتی بالغ بر ۴۰۰ سال دارد، سال هاست که در سرما و گرمای گردنه گدوک رها شده است. به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، ستوان «آلکس بارنز» در سفرنامه خود از گدوک ...کشاورزنیوز: بخش بزرگی از آن تخریب شده است و بخشی دیگر هم به گاراژ ماشین های سنگین راهداری گدوک تبدیل شده است. کاروانسرای گدوک که قدمتی بالغ بر ۴۰۰ سال دارد، سال هاست که در سرما و گرمای گردنه گدوک رها شده است. به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، ستوان «آلکس بارنز» در سفرنامه خود از گدوک به عنوان دروازه خزر یاد کرده و مدعی شده که اسکندر در همین گردنه به دنبال داریوش بوده است! می گویند نادرشاه افشار در لشکرکشی خود در سال ۱۱۲۰ خورشیدی در گردنه گدوک از فاصله ۲۰ متری مورد اصابت گلوله قرار گرفت و دستش به شدت مجروح شد و پسر ارشدش را عامل این ترور دانست، سپس دستور داد رضاقلی میرزا را در همان گردنه گدوک از دو چشم کور کنند. در خاطرات «عطاءالله خان معین لشگر سوادکوهی» نیز آمده است: محمدعلی شاه قاجار پس از آنکه از سلطنت خلع شد، با لشکر ۶ هزار نفری از سمت روسیه وارد ایران و در گردنه و کاروانسرای گدوک مستقر شد. اگرچه قدمت کاروانسرای گدوک به روزگار صفویان و دوران پر رونق شاه عباس می رسد اما تا اواخر دوره قاجار هم پناهگاه در راه ماندگان بوده است. رضاخان در چهلمین روز زندگی خود، پدرش را از دست می دهد. نوش آفرین مادر او از آلاشت به تهران مهاجرت می کند. در این سفر، نوزاد به شدت بیمار شد و با رسیدن به گردنه و کاروانسرای گدوک در فیروزکوه یخ زد و مادرش فکر کرد او مرده است. بنابراین به دلیل سرمای زیاد و عدم امکان کندن زمین برای دفن در زمان مناسب، او را در اصطبل حیوانات قرار داد و رضاخان با گرمای فضولات حیوانی احیاء شد و به زندگی برگشت. به همین دلیل به کاروانسرای گدوک، پناهگاه رضاخانی نیز می گویند. کاروانسرای گدوک در کتاب استرآبادنامه آمده است: «در سمت شمال شرقی رودخانه گورسفید به گدوک شاه عباسی رسیدیم. پای گدوک کاروانسرای خرابه ای بود که می گفتند از بناهای شاه عباس کبیر است. راه از یک صحرای وسیعی بود که متدرجا ارتفاع پیدا می کرد. ارتفاع اراضی فیروزکوه ۲۲۳۰ ذرع بود. وقتی که پای کاروانسرای گدوک شاه عباسی رسیدیم ارتفاع زمین به ۲۶۰۰ ذرع رسید …» از نوشته کتاب اینطور برمی آید که کاروانسرای گدوک از اواخر دوره قاجار رها و رو به ویرانی است، تا اینکه در سال ۱۳۳۸ راه و ترابری وقت، کاروانسرا را از مالکش خریداری و از آن به عنوان راهدارخانه محور گدوک استفاده کرد. در سال ۱۳۵۳ قسمتی از سقف و دیواره کاروانسرای گدوک آسیب دید که توسط راه و ترابری استان مازندران مرمت شد و این کاروانسرا به پارکینگ ماشین آلات برف روب، لودر و بولدوزر راه و شهرسازی شهرستان گدوک تبدیل شد. حالا کاروانسرای گدوک که شاهد بخشی از تاریخ ایران بوده است، به پارکینگ و تعمیرگاهی برای ماشین های سنگین راهداری تبدیل شده و روغن ماشین ها را در آنجا تعویض می کنند. در و دیوار خرابه اش را دود سیاه گرفته است. سگ هایی که دیگر به درد گله نمی خورند هم آنجا خانه کرده اند. مامور راهداری گدوک به خبرنگار ایسنا می گوید: نگهبان قبلی کاروانسرا گاوهایش را در اینجا نگه می داشته و همین جا هم نان می پخته است. ورود عموم به کاروانسرای گدوک ممنوع است زیرا آنجا ملک اداره راه و شهرسازی مازندران محسوب می شود. با توجه به موقعیت جغرافیا و سرمای شدید، این کاروانسرا سرپوشیده ساخته شده است و معماری کوهستانی دارد. کاروانسراهای پوشیده کوهستانی از اتاق های گنبددار مرکزی یا یک ردیف گنبددار و تعدادی اصطبل که در همان ردیف قرار دارند تشکیل شده اند. اکثر کاروانسراهای کوهستانی کاملا سرپوشیده، بدون حیاط و دارای اجاق های متعدد یا بخاری دیواری در داخل بنا هستند. همچنین از هر طرف بسته و پوشیده است و به راحتی می توان جلوی بادهای مزاحم و برف های زمستانی و تگرگ های بهاری و پاییزی را گرفت و کاروانیان را از این گونه آسیب ها درامان نگه داشت. کاروانسرای گدوک بین دو استان تهران و مازندران مانده است و با بازدیدهای پی در پی سازمان میراث فرهنگی استان تهران در آذرماه سال ۱۳۷۸ به فهرست آثار ملی اضافه شده و میراث فرهنگی استان مازندران آن را به حال خودش رها کرده است. کاروانسرای گدوک به گزارش ایسنا، کاروانسراها یکی از المان های اساسی معماری ایرانی است و از دید لغت شناسی یک واژه سلجوقی محسوب می شود. در ایران قدیم به کاروانسراها رباط می گفتند. این واژه در ادبیات عرفانی و در حالت مجازی به عنوان محل استقرار موقتی انسان تا رسیدن به مقصد یعنی اشاره به «این دنیا و گذار و فانی بودن آن» دارد. به نوشته حسن اصانلو و آرش مروتی در کتاب «جستاری در تاریخ معماری و شهرسازی ایران» در ایران به فاصله هر چهار فرسنگ (۲۶ کیلومتر) کاروانسرایی برای توقف و استراحت کاروانیان بنا شده است. معماری کاروانسراهای ایران بسیار متنوع است. کاروانسرای گدوک کاروانسرای گدوک کاروانسرای گدوک کاروانسرای گدوک کاروانسرای گدوک انتهای پیام
یکشنبه ، ۲۲فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کشاورزنیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]