واضح آرشیو وب فارسی:55 آنلاین: در سفرنامه های مستشرقین درباره ایران توصیفات دقیقی از ایران، مردم، معماری و ساختار زیستی و اجتماعی ایرانیان و نیز تصاویری ناب و بکر از مردمان و پادشاهان می توان سراغ گرفت.55آنلاین: در میان مسافران خارجی و به طور عمده غربی ایران در طول سالیان متمادی، بخش عمده ای از سیاحان، تجار و جهانگردانی که بعدها از آنها با عبارت مستشرق در ادبیات فارسی یاد شد را می توان دید. افرادی که با خواست و تمایل سیاسی، اقتصادی و گاه صرفا به قصد آشنایی و گشت و گذار به ایران سفر کرده و البته به فراخور حال، دست به تالیف سفرنامه ای نیز درباره دیده ها و شنیده ها و رویدادهایی که در ایران با آن مواجه می شدند زده اند. شاید مشهورترین این مستشرقان مارکوپولو است. جهانگرد و تاجر ونیزی قزن سیزدهم میلادی که سفرنامه خودش را در قالب کتابی با عنوان «سفرنامه مارکوپولو» مکتوب کرده و گفته شده که این کتاب و سفرهای او الهام بخش کریستف کلمب برای کشف قاره آمریکا بوده است. مارکو سفر خویش را در معیت پدر و عموی خود، نیکولو و مافئو، در حدود سال ۱۲۷۰ میلادی آغاز و از سرزمین هایی مانند فلسطین، ایران، ترکستان و سرانجام چین بازدید کرده و در بازگشت وی نیز در سال ۱۲۹۲ میلادی از طریق سوماترا، جاوه، سیلان، سواحل هندوستان، ایران و بالاخره سواحل دریای سیاه و قسطنطنیه عبور و سرانجام به ونیز می رسد. در ایران شهر تبریز نخستین شهر بزرگ منطقه است که مارکوپولو از آن دیدن می کند که در آن زمان به نام کهن و رایجش «توریز» خوانده می شد و به گفته مارکو کالاهای تجارتی بسیاری از «هندوستان، بغداد، موصل، هرمز» به آنجا وارد می شود . او شهر یزد را بزرگ، زیبا و پر رونق توصیف می کند، بویژه پارچه های ابریشمی موسوم به «یزدی» را بسیار می ستاید. او وسعت منطقه یزد را «هفت روز راه پیمایی» دانسته و خود نیز ظرف همین مدت به قلمرو کرمان رسیده است. نخلستان های زیاد و وجود شکارهایی مانند بلدرچین و کبک در کرمان برای مارکو بسیار جالب بوده است. مارکو همچنین دشت هرمز را منطقه ای سرسبز و پر میوه و محل دادوستد بازرگانان خلیج فارس و کیش معرفی می کند. مارکو پولو هنگام گذشتن از دشت کویر برای اولین بار با قنات مواجه می شود و از آن به عنوان رودی یاد می کند که در مسیر آن غارهایی کنده شده و آب، گاه در بستری زمینی و گاه زیرزمینی جاری می شود. ردپای تهران در امپراطوری تیموری روی گونزالس کلاویخو نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بوده است، از دیگر سیاحانی است که نام او در زمره سفرنامه نویسان درباره ایران شهره شده است. سفر کلاویخو از مایورکای اسپانیا شروع و تا سمرقند ادامه می یابد و در طول این مسیر است که او از ایران عصر تیموری گزارش جامعی را ارائه می کند. سفرنامه کلاویخو از این لحاظ دارای اهمیت است که از دوران قبل از حکومت صفویه در ایران، به جز چند سفرنامه معدود، سفرنامه ی دیگری بر جای نمانده است از نکات جالب در این سفر نامه این است که برای اولین بار در طول تاریخ در آن از نام تهران اسمی به میان می آید. ملازم دربار صفوی پیترو دلاواله جهانگرد ایتالیایی نیز صاحب یکی دیگر از مشهورترین سفرنامه ها درباره ایران است. او در سال ۱۶۱۷ از راه عراق وارد ایران می شود و پس از حضور در دربار به یکی از ملازمان شاه عباس مبدل می شود. سفرنامه پیترو دلاواله به مشرق زمین به سه قسمت ترکیه، ایران و هند تقسیم می شود و قسمت ایران حاوی اطلاعات دقیق و جالبی درباره تاریخ صفویه است. او در مشاهدات خود، از زیبایی طبیعی ایران و معماری چشمگیر قصر سلطنتی و چهارباغ و خیابان های بزرگ اصفهان به وجد آمده و گزارشی نیز ار دیدارش از تخت جمشید و کتیبه های آن و نیز شهرهای مازندران و آداب و رسوم مردم ایران نوشته است . از خواندنی ترین مطالب این سفرنامه این است که علاوه بر اینکه به سنت ها و مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران عصر صفویه توجه خاص دارد بلکه در اکثر مواقع این گونه مسائل را با سنت های رایج در شهرهای ایتالیایی مقایسه و قضاوت می کند تا مخاطب امروزی با خواندن این کتاب در عین آشنایی با ایران عصر صفوی با ایتالیای قرن هفدهم نیز آشنا شود. تصاویر ناب ایرانی به روایت یک انگلیسی توماس هربرت سیاح انگلیسی در قرن هفدهم از طریق خلیج فارس و بندر عباس به ایران سفر می کند و از مسیر لار به شیراز و پس از آن اصفهان سفر می کند. او در سفرنامه خود شیراز را قشنگ ترین شهر آسیا و دومین شهر با شکوه ایران معرفی می کند. و پس از آن نیز توصیف خود از سفرش از مسیر تخت جمشید به اصفهان، ملاقات با شاه عباس و سفرش به شمال را بیان می کند. او در سفرنامه اخود بسیاری از موضوعات اجتماعی و اقتصادی ایران از جمله شهرها، باغها، علوم جغرافیایی، تاریخ و باستان شناسی و حتی مسائل مربوط به رام کردن حیوانات را دیده و درباره اش به اظهار نظر می پردازد سفرنامه هربرت که در قرن ۱۷ و بعد از آن بارها به زبان های مختلف اروپایی چاپ شد، حاوی تصاویری مستند و بسیار ارزشمند است. از جمله مهمترین تصاویر موجود در این سفرنامه می توان به پرتره شاه عباس، تصاویر مربوط به نحوه پوشش طبقات مختلف جامعه ایران، نحوه پوشش زنان ایرانی و اهالی نقاط مختلف ایران اشاره کرد. همچنین قدیمی ترین و شاید در نوع خود بی نظیرترین تصویر را از میدان نقش جهان می توان در سفرنامه هربرت یافت. ایران، فرانسه آسیا ژان باتیست تـاوِرْنیه جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی نیز در قرن هفدهم و در عصر صفوی بارها به ایران و مشرق زمین سفر می کند و سفرنامه ای خلق می کند که یکی از مهمترین متون درباره شرح وقایع دوره صفویه و دربار است. سفر اول او در زمان سلطنت شاه صفی، نوه شاه عباس بزرگ، و سفرهای دیگرش در زمان شاه عباس دوم و شاه سلیمان انجام شده است. تاورنیه در طی سفرهایش با اشخاص سرشناس متعددی روبه رو می شود و اطلاعاتی تاریخی با ارزشی از آنها ارائه می دهد: میرزا تقی اعتمادالدوله و کارهای نیک و بدش، علی مردانخان، حاکم ثروتمند و پرقدرت قندهار که از ترس شاه صفی به دربار هند پناه برد و قندهار را به هندیان تسلیم کرد، میرزا ابراهیم، وزیر مالی آذربایجان، خواجه نظر، اولین کلانتر ارمنیان و خواجه پطرس، تاجر بزرگ ارمنی از مهترین افرادی هستند که شرح زندگی آنها در این کتاب درج می شود. او معتقد بوده است که ایران در آسیا به منزله فرانسه در اروپاست. توصیفات خواندنی از اصفهان ژان شاردن جهانگرد فرانسوی و صاحب کتاب ۱۰ جلدی «سفرهای سر ژان شاردن» است که به عنوان یکی از بهترین کارهای پژوهشگران غربی درباره ایران و شرق به شمار می رود. او برای نخستین بار در سال ۱۶۶۴ به ایران سفری شش ساله انجام می دهد و پس از آن نیز در سال ۱۶۷۳ به ایران سفر و چهار سال در اصفهان اقامت می کند. وی از نقاط قوت سفرنامه ی شاردن دقت شگفت آور او در توصیف و شرح جزء به جزء شهر اصفهان است. او. هنگامی که پیرامون کوچه ها و محله های اصفهان می پردازد چنان با جرئیات به این کار می پردازد که مخاطب امروزی نیز می تواند به مکان های توصیف شده را مجسم و تصویرسازی کند. منبع: مهر
یکشنبه ، ۸فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: 55 آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]