خاطره ماندگار ژنو

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
خاطره ماندگار ژنو

چنان که رئیس‌جمهور کشورمان در جمع‌بندی خویش پس از اجلاس تأکید کرد با اتفاقاتی که در اجلاس ژنو رخ داد می‌توان به انتظار وقوع حوادثی تازه در مناسبات اروپایی‌ها و اسرائیل نشست اتفاقی که پیش از این زمزمه آن به گوش می‌رسید. مطالبی که رئیس‌جمهوری کشورمان از تریبون اجلاس ژنو بیان کرد تداوم مباحث او در سازمان ملل و نشست‌های مهمی مثل دانشگاه کلمبیا بود اما چند عامل موجب شد که این بار نطق او منشأ یک رویداد خبرساز در جهان دیپلماسی شود. به باور اغلب ناظران اولین عامل تحول ساز این بود که نشست ژنو از ابتدا به صورت بی‌سابقه به میدان مواجهه حامیان فلسطین و در رأس شان، ایران با جبهه لابی صهیونیسم در غرب تبدیل شد. البته در تاریخ 60 ساله اشغال فلسطین، بارها دیپلمات‌ها و رهبران کشورهای اسلامی رودرروی غرب و متحدان اسرائیل قرار گرفته‌اند اما این کشمکش‌ها اغلب شکل پنهانی داشته و یا در قالب بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها بروز می‌کرد اما این بار تقابل دو طرف به صحن یکی از بزرگترین اجلاس‌های سازمان ملل کشیده شد. اجلاسی که علاوه بر دولت‌ها 4500 سازمان‌ مدنی در آن حضور داشتند و ده‌ها شبکه خبری در 5 قاره جهان به صورت زنده آن را مخابره می‌کردند. 1- چنان که حاضران در اجلاس ژنو توصیف کرده‌اند تقابل میان طیف منتقدان نژادپرستی اسرائیل و مدافعان آن قبل از اجلاس شروع شده بود. امریکا و متحدان اسرائیل می‌دانستند که اجلاس ضد نژادپرستی «دوربان-2» پتانسیل گشودن پرونده تاریخی علیه صهیونیسم را داراست. دیپلمات‌های غرب در گرماگرم شروع اجلاس یکباره احساس کردند همه چیز در تدارک چهارمین اجلاس ضد نژادپرستی به سمت تنبیه رژیم صهیونیستی پیش می‌رود و همه اقداماتی که آنها در سال‌های گذشته برای وارد کردن این رژیم به جرگه خانواده سازمان ملل یا برچیدن موانع حقوقی پیش روی تل آویو صرف کرده بودند در اجلاس ژنو در معرض نابودی است. بر همین اساس جبهه اروپا و امریکا همه ابزارهای روانی و دیپلماتیک خویش برای تغییر در محتوای اجلاس و ساکت کردن مخالفان را به‌کار بست. رئیس هیأت ایرانی فاش کرد، دبیر کل سازمان ملل و برخی نمایندگان اروپا از طرف‌های ایرانی وعربی خواستار نوعی مصالحه در باره موضع‌گیری علیه اسرائیل در اجلاس شده بودند، مصالحه‌ای که در آن کشورهای لیدر اجلاس مثل ایران یا سوریه و لیبی از کشاندن پرونده اقدامات نژادپرستانه اسرائیل بویژه جنایات زمان جنگ غزه به صحن اجلاس چشم‌پوشی کنند اما این لابی‌گری‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. در واقع همین کشمکش پشت پرده ژنو روز نخست اجلاس به صورت مواجهه‌ ‌بزرگ نمایندگان اروپا و ایران به وقوع پیوست. هیأت‌های دیپلماتیک اروپا و امریکا پس از آنکه در تغییر جهت گیری کنفرانس و نظرات رهبران مدافع فلسطین نتیجه نگرفتند، به «استراتژی تقابل» روی آوردند. سفرای فرانسه و انگلیس در مصاحبه‌های خویش آشکارا کشورهای اسلامی و عربی حاضر در اجلاس را تهدید کردند و گفتند که محکومیت رژیم صهیونیستی در اجلاس به ضرر آنها تمام خواهد شد. این جو ارعابی که دیپلماسی اروپا بر فضای ژنو حکمفرما کرد یکی از عوامل تبدیل نطق رئیس‌جمهور ایران به رویدادی خبر ساز بود. رمز توفیق احمدی‌نژاد نیز در همین بود که در برابر این فضای ارعاب عقب ننشست. او حتی با به نمایش گذاشتن خونسردی خویش در برابر خشم و عصبانیت حریفان باعث شد که نوک پیکان انتقادها به سمت حریفان غربی اش نشانه رود. 2- به جز بحث تقابل سیاسی دو جبهه غرب و کشورهای اسلامی عوامل دیگری نیز دست به دست هم داد تا روز نخست اجلاس ضد نژادپرستی به واقعه‌ای مهم در بیستم آوریل تبدیل شود. در تقویم سیاسی اروپایی‌ها 20 آوریل سالگرد هولوکاست بود. روزی که به جشن اتحاد و همپیمانی دولت‌های غربی و اسرائیل اختصاص دارد. در این روز گروه‌ها و لابی‌های یهودی به همین مناسبت همه تدارک‌ها را برای جلب دوستی امریکا، کانادا و چند کشور اروپایی اندیشیده بودند. روایت این رویارویی بزرگ را بیش از هر جای دیگر می‌توان از نوشته‌های آکنده از گلایه رسانه‌های تل آویو شنید. دو روزنامه معاریو و یدیعوت آحارنوت در گزارشی مفصل نوشتند: در حالی که نمایندگان اسرائیل در روز نامگذاری هولوکاست سرگرم مذاکره برای تثبیت پیوندهای تل آویو با دولت‌های اروپا و امریکا بودند رئیس‌جمهوری ایران در مقر سازمان ملل در ژنو بنیان این اتحاد را مورد حمله قرار داد. یدیعوت آحارونوت با انتخاب تیتر «با سخنرانی رئیس‌جمهور ایران: اجلاس مبارزه با نژادپرستی امروز آغاز به کار کرد» نوشت: اکنون مؤسسه‌های برگزاری یادبود هولوکاست با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند و روزنامه معاریو این نکته را به سران تل آویو گوشزد کرد. کنفرانس ژنو در روز جهانی هولوکاست به فردی فرصت سخنرانی داد که این واقعه را مورد تردید قرار داده است. سایت ویژه وزارت خارجه اسرائیل نوشت: برای اسرائیل هیچ چیز بدتر از این نمی‌تواند باشد که درست در همان روزی که باید هولوکاست بزرگ داشته شود انکارکننده هولوکاست موفق شود پشت یک تریبون جهانی قرار گیرد و علیه نژادپرستی اسرائیل سخن بگوید. 3- آنچه در روز نخست اجلاس ژنو رخ داد برای دیپلماسی اروپا یک آزمون سخت بود. احمدی‌نژاد در سخنانش سه رشته از تعارض‌ها در اندیشه سیاسی اروپا و غرب را به چالش کشید: نسبت اروپا با نژادپرستی، میزان وفاداری اروپا به موازین حقوق بشر و دموکراسی و تعهدات اروپایی‌ها به صهیونیسم. اتفاقات لابی‌های اجلاس ژنو بویژه رفتار هماهنگ اروپایی‌ها در روز نخست اجلاس پاسخی روشنگرانه به این سه مسئله مهم سیاست خارجی اروپا ارائه کرد. شاید تا قبل از تشکیل اجلاس ضد نژادپرستی ژنو و مواجهه غرب با این نشست چندان روشن نبود که میزان پایبندی دولتمردان اروپا به اصول طلایی برابری و عدم تبعیض نژادی چه میزان است. از نگاه ناظران دور نبود که اروپا‌یی‌ها خود را اولین پرچمدار مبارزه با نژادپرستی می‌خوانند. بویژه پس از ضربه‌های ویرانگری که راسیسم در آلمان و ایتالیا بر پیکره تمدن غرب وارد کرد سیاستمداران و حقوقدانان غرب، ‌اصل برابری ملت‌ها و نفی همه اشکال تبعیض را در سرلوحه منشور دموکراسی قرار دادند. اما اتفاقات اجلاس ژنو تصویری دیگر از میزان انطباق سیاست اروپایی‌ها با این اصل طلایی منشور سازمان ملل عرضه کرد. رئیس‌جمهوری کشورمان در نطق خویش بر همین تعارض انگشت تأکید نهاد. حکایت احمدی‌نژاد این بود که اروپا که زخم نژادپرستی را بر پیکر تاریخش دارد، هنوز نتوانسته رسوبات این اندیشه را از سیاست و دیپلماسی اش بزداید. در باب محور دوم یعنی نسبت اروپا با لابی‌های یهود، دیپلمات‌های اروپا همواره مدعی بودند که در واشنگتن و نیویورک است که لابی‌گران یهود سیطره دارند و دیپلماسی قاره سبز از معرض نفوذ این باندهای پنهان مصون است. دیپلماسی اروپا در طول این سال‌ها به این می‌بالید که ازتعصب و تابو‌های مذهبی اعم از صلیبی و یهودی به دور است. این سخن‌ها بویژه بعد از 11 سپتامبر که امریکا به تقابلی همه جانبه با جهان اسلام کشیده شد بیش از همیشه به گوش می‌رسید. در این مدت اروپا حتی این ادعا را به رخ می‌کشید که خود از مؤسسان سازمان ضدنژادپرستی است یا آنکه سازمان حقوق بشر را ستون فقرات دموکراسی می‌خواند. حتی وقتی امریکا به تحریم کنفرانس دوربان 2 پرداخت جمعی از اروپایی‌ها با این استدلال نمایندگان خویش را راهی ژنو کردند که برخلاف ایالات متحده نگاه سودجویانه و ابزاری به سازمان‌های بین‌المللی ندارد. بنابراین نشست ژنو برای اروپایی‌ها یک آزمون جدی بود تا میان تعامل صادقانه با سازمان‌های بین‌المللی و جهان اسلام و مصالح ناشی از دوستی با امریکا و اسرائیل یکی را انتخاب کنند. اما چنان که اغلب رسانه‌های غرب توصیف کرده‌اند سیر اجلاس نتایج غمباری از پیوند اروپا با اسرائیل به‌بار آورد و بسیاری از کسانی را که در سال‌های اخیر به برقراری توازن در روابط خارجی اروپا نسبت به جبهه مسلمانان و اسرائیل امید دوخته بودند به یأس کشاند. اما از همه این موارد مهم‌تر، آزمون مواجهه اروپا با یک منتقد بود، منتقدی که از تریبون اجلاس ژنو با ادبیاتی عاری از هرگونه طعنه و تخریب، تاریخ سیاست خارجی غرب و سیر رواج نژادپرستی را به نقد کشید. رفتاری که نمایندگان اروپا در مواجهه با رئیس‌جمهوری یک کشور بزرگ خاورمیانه نشان دادند تصورات بسیاری را در باره مدنیت و قانونمداری سیاستمداران این کشور زیر سؤال برد. ترک یکباره جلسه‌ای که در آن قریب به اتفاق ملت‌ها همراه سران سازمان ملل حضور داشتند آن هم در برابر دوربین ده‌ها رسانه بین‌المللی پیام‌ها و پیامدهایی داشت که هر کدام از این پیام‌ها اکنون دستمایه چندین مقاله و گزارش انتقادی مطبوعات غرب شده است. این رفتار غیر عادی قبل از هر چیز دولتمردان اروپا را رو درروی محافل روشنفکری و آزادیخواه قرار داد، گویی هضم این رفتار در منطق ذهنی دموکرات‌های اروپا بسیار دشوار شده است که قریب به اتفاق نخبگان مغرب زمین گفته‌اند این یک بدعت خطرناک در سیاست و حقوق بین‌الملل است. حرکت نمایندگان اروپا در قبال نطق رئیس‌جمهور از این جهت یک بدعت بود که این قبیل رفتارها یعنی ترک اجلاس بین‌المللی ان هم به دلیل ناسازگاری آن با منافع خویش اغلب از دیپلمات‌های دو آتشه امریکا مثل جان بولتون سرمی‌زد. اروپایی‌ها در این رفتار خویش آشکار ترین موازین حقوقی یعنی احترام به نهادهای بین‌المللی را که خود از تدوین‌کنندگان آن بودند کنار نهادند، چنان که تحلیلگر گاردین نوشته است تاکنون در تاریخ دیپلماسی اروپا این‌گونه به نهادهای سازمان ملل جسارت و توهین نشده بود. سفرای اروپایی حاضر در جلسه تصویر افرادی عصبی و تندخو از نمایندگان این قاره را در برابر یک منتقد به نمایش گذاشتند. اروپایی که سالیان طولانی مدعی منطق و «دیالکتیک شنیدن» بود و تاریخ مدارا و تساهل خویش را به رخ حتی امریکا می‌کشید، در روز 20 آوریل به موجودی گریزان از گفت‌وگو و بی‌بهره از بردباری تبدیل شد. اتفاق آن روز این پیام ناخوشایند را برای روشنفکران اروپا دربر داشت که در اجلاسی به نام مبارزه با نژادپرستی دیپلمات‌های این قاره رسوباتی از تعصب نژادی را به نمایش گذاشتند و اولین پیامد حرکت آنها این است که امید آزادیخواهان اروپا برای تعامل با تمدن‌های دیگر بویژه جهان اسلام بر باد می‌دهد. چنان که رئیس‌جمهور کشورمان در جمع‌بندی خویش پس از اجلاس تأکید کرد با اتفاقاتی که در اجلاس ژنو رخ داد می‌توان به انتظار وقوع حوادثی تازه در مناسبات اروپایی‌ها و اسرائیل نشست اتفاقی که پیش از این زمزمه آن به گوش می‌رسید. هزینه‌ای که اروپایی‌ها برای حفظ پیوند خویش با اسرائیل به غرب تحمیل کردند چیزی نیست که افکارعمومی اروپا به آسانی از کنار آن بگذرد. /2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 454]