واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: لباس هر قوم تابع فرهنگ، اقلیم، مذهب و عوامل موثر دیگر است که بر فرهنگ و هنر ملت ها تأثیر گذار است. لباس های محلی و سنتی از دوخت و تزئینات و نقوشی برخوردارند که در عین هماهنگی و زیبایی، متنوع نیز هستند. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خراسان جنوبی، جنس پارچه ها لباس محلی مردم خراسان جنوبی بیشتر از مواد نخی و لطیف است که دلیل کاربرد این نوع پارچه ها، گرمای زیاد و آب و هوای خشک منطقه است. در انتخاب رنگ از پارچه های ساده و گلدار و رنگ های شاد استفاده می شود و برای تزئینات لباس، یراق و نوارهای رنگی کاربرد دارند. به طور کلی پوشاک زنان و مردان خراسان جنوبی از 3 قسمت سرپوش، تن پوش و پای پوش تشکیل شده است. لباس محلی مردانه شامل؛ سرپوش ها: کلاه نمد: جنس آن از نمد و بغل های آن لبه دار است. شب کلاه: جنس آن از کرک و پشم و به رنگ های سفید و سیاه است. در بیرجند درست می شد و روی آن مندیل می بستند. مُندیل: شالی سفید یا سیاه است که طول آن حدود پنجاه سانتی متر و جنس آن از قمیس است. کلاه دوره دار: دور تا دور آن لبه دارد و از جنس پشم است. کلاه پهلوی یا شاهپوری: جلوی آن لبه گرد دارد و بیش تر به رنگ های تیره است. این کلاه را بیش تر جوانان بر سر می گذارند. کلاه قرص: از کلاه پهلوی کمی تنگ تر است و در روستای چنشت به دور تا دور آن تسبیح و مهره آویزان می کنند. عرقچین: شبیه عرقچین امروزی است، ولی اطراف آن را گل دوزی می کردند و پر از نقش و نگار بود. کلاه ترمه: جنس آن از ابریشم قرمز بود و دور آن شیرازه داشت. این کلاه را طبقه اعیان به سر می گذاشتند. گردن پیچ یا لنگته: مانند شال بود و آن را به گردن می بندند. جنس آن از کرک است. تن پوش: جلیغه: بدون آستین و جلوی آن باز و دکمه دار است. پشت جلیغه از پارچه آستری است. پیراهن: جنس آن از کرباس و به رنگ های سفید، تیره و خاکستری است. پیراهن بدون یقه و جلوی آن بسته است و فقط بالای آن دو یا سه دکمه دارد. بعضی اوقات دکمه بالای آن را در بغل گردن می گذاشتند. قمیس: از پیراهن بلندتر و از دو پهلو باز است. تا زیر زانو را می پوشاند و به آن لباس افغانی هم می گویند. لباده: از روی شانه تا زیر زانو را می پوشاند و جلوی آن باز است و سه یا چهار دکمه دارد. جنس آن از کرک و بیش تر به رنگ خاکی است. نیم تنه: مانند کت های امروزی و بیش تر به رنگ های تیره است. پالتو: لباس زمستانی است. جنس آن از پشم و بیش تر به رنگ های سبز، کبود و آبی است. شلوار (تمبان): جنس آن از کرباس و رنگ های آن متفاوت و پاچه های آن گشاد است. به آن شلوار گشاد، بیژامه، لباس افغانی و شلوار دو لنگه نیز می گویند. شلوار دو لنگه از شلوار عادی خیلی گشادتر است. قارت (جقه): شبیه کت ولی آستین ها و قد آن از کت بلندتر است. جنس جقه از پشم است. قبا: بدون یقه و بیش تر به رنگ های سبز و قهوه ای است. از روی دوش تا زیر زانو را می پوشاند. سر آستین آن دکمه دار و جلوی آن دو یا سه دکمه دارد و بقیه آن باز است. سینه بند: شبیه جلیغه ولی جلوی آن بسته است. مچ پیچ: جنس آن از پارچه است و مردان آن را به مچ دستشان می بستند. پاپوش: شامل گیوه، کفش ساده، ارسی، گولی، پوتین، کفش چوبی، کفش پونار، کفش چارق، کفش چپت و کفش تخت آجی است. این کفش ها در محل ساخته می شود و برخی نمونه های آن هنوز در روستاها متداول است. پوشاک محلی زنانه: سرپوش: چهارقد: مانند روسری های امروزی ولی از آن بزرگ تر است. جنس آن از پنبه و بیش تر به رنگ سفید است. دستمال: آن را روی چهار قد و به پیشانی می بستند و بیش تر رنگ های تیره به ویژه قرمز آن متداول بوده است. روبند: پارچه ای و نازک بود و به وسیله دو بند به دور سر بسته و در جلو صورت آویزان می شد. کلوته: به آن کلاه پول هم می گفتند و قسمت جلوی آن را با انواع سکه های نقره قدیمی تزیین می کردند. کوسه: شبیه چهار قد ولی از آن نازک تر بود و در تابستان ها استفاده می شد. عرقچین: شبیه عرقچین های امروزی بود و روی آن نقش و نگار داشت. تن پوش: پیراهن یا (پهره): از روی شانه تا زیر زانو را می پوشاند و جلوی آن به اندازه سه دکمه باز است. در برخی نقاط نوع بدون دکمه آن نیز رایج است. دالاق: شبیه جوراب است و از نوک پا تا کمر را می پوشاند.کمر آن بند دارد و دور کمر بسته می شود. شلیته: نوعی دامن چین دار و بسیار گشاد است و از کمر تا زیر زانو را می پوشاند. شلوار: جنس آن کرباس و گشاد و بلند است. به آن شلوار تخته دار و شلوار دو لنگه نیز می گویند. یل: شبیه جلیغه و از آن بلندتر است. از مخمل و پارچه های قیمتی درست می شود و آن را با زیورآلات تزیین می کنند. جلوی یل باز است و معمولاً آن را در شب عروسی و یا زنان اعیان می پوشیدند. چادر: بیش تر به رنگ های سفید و سیاه گل دار و شبیه چادرهای امروزی است. در روستای سربیشه چادر چهارگوش است و در روستای چنشت از چادر معمولی کوچکتر و کوتاه تر است و فقط از پشت سر آویزان می شود. پاپوش : شامل کفش تبلک دار، گرجی، گالش، کفش سوز و کفش ساده است. هم چنین در بیرجند نوعی جوراب بافته می شود که به جوراب هفت رنگ معروف است. پای پوش های سنتی: گیوه بافی و گیوه دوزی با استفاده از نخ های پنبه ای و ساخت کفش های چرمی از اصلی ترین پای پوش های مردم منطقه از گذشته های دور محسوب می شده است. زمانی صنف کفش دوزها حدود 31 مغازه در بازار گُرجی دوزهای بیرجند واقع در سه راه اسدی این شهر را به خود اختصاص داده بودند. انواع تولیدات شامل تقسیمات زیر می شود: پای پوش مردانه شامل؛ اُرسی با رویه و کف چرم گاو، ساقدار، نیم ساق (پوزدار) برای استفاده کشاورزان، چَپَّت برای استفاده چوپانان از جنس لاستیک، چَپَلیت با کف چرم و همراه نقش و نگار، شهاب سنگی با نخ سفید پنبه ای و طرحدار در قسمت پشت و جلو، و انواع کفش محلی ساده، گولی، چوبی، چاروق و تخت آبی است. پای پوش زنانه شامل؛ کفش قُندُره، پاشنه فنجانی از جنس چوب با رویه چرم، کفش طَبلک دار، ساغَری (از جنس چرم گاو و نوک تیز با رویه گلابتون دوزی شده)، کفش گُرجی (نوعی کفش چرمی قرمز رنگ)، کفش سَبز، گالِش (از جنس جیر)، کفش سَده (ساده)، پاچوک (نوعی دمپایی با تخت چوبی) و گُرگابی (کفش زنانه با رویه بلند چرمی) است. پای پوش ها از جمله حرف فراموش شده در استان خراسان جنوبی است. تنها در چند کارگاه تولید کفش های قدیمی در بیرجند کار تولید نمونه هایی از جمله چَپَّت، گالش و کفش ساده رواج دارد و در دیگر مناطق استان به ندرت و گاهاً بر اساس تقاضا توسط هنرمندان کهنسال تولید می شود. از مهمترین مناطق استان در استفاده از لباس های محلی می توان به روستای چنشت از توابع شهرستان سربیشه و لباس عشایر استان اشاره کرد.
سه شنبه ، ۳فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]