واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری پانا: چهارشنبه سوری، جشن آتش و ترقه! با نزدیک شدن شب چهارشنبه سوری و بالاگرفتن مباحثی که هرساله در این ایام مطرح می شود، نگاهی داریم به پیشینه این آیین از دیرباز تا امروز.
۱۳۹۴ شنبه ۲۲ اسفند ساعت 10:05
به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش پانا کردستان، یکی از آیینهای نوروزی امروز که ظاهرا آمیزه ای از چند رسم متفاوت است، مراسم چهار شنبه سوری است که در برخی از شهرها آن را چهار شنبه آخر سال گویند . درباره چهار شنبه سوری در کتابها و سندهای تاریخی ، مطلبی یا اشاره ای نمی یابیم و تنها در این قرن اخیر ، یا دقیق تر، در این نیم قرن اخیر است که مقاله ها و پژوهشهای متعددی در این باره منتشر شده است و یا در نوشته های مربوط به نوروز به چهار شنبه سوری نیز پرداخته اند .
برگزاری مراسم چهار شنبه سوری بدین صورت است که شب آخرین چهارشنبه سال (یعنی نزدیک ترین غروب آفتاب روز سه شنبه )، بیرون از خانه ، جلو در ، در فضایی مناسب آتشی می افروزند، و اهل خانه، زن و مرد و کودک از روی آتش میپرند و با گفتن " زردی من از تو ، سرخی و از من " ، بیماریها و ناراحتی ها و نگرانی های سال کهنه را به آتش میسپارند ، تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند . تا زمانی که از ظرف های سفالین چون کاسه و بشقاب و کوزه ، در خانه استفاده می شد ، پس از خانه تکانی ، کوزه کهنه ای که در ان آب و چند سکه ریخته بودند از پشت بام خانه به کوچه می انداختند. اسفند دود کردن و آجیل خوردن ، فال گرفتن ، " فال گوش " ( در کوی و گذر به حرف عابران گوش دادن و از مضمون آ«ها برای نیت خود تفأول زدن ) و " قاشق زنی " ( معمولا زنان روی خود را می پوشانند و با قاشق ، یا کلید به در خانه ها در می زنند ، صاحب خانه با شیرینی ، میوه و یا پول در ظرف آنها می گذارد ) نیز از باورها و رسم هایی است که به ویژه در بین نوجوانان ، هنوز به کلی فراموش نشده است . این رسمها و باورها در شهر های مختلف با یکدیگر متفاوت اند . می گویند چهار شنبه سوری از رسم های کهن پیش از اسلام نیست . در آن زمان هر یک از روزهای ماه را نامی بود ، نه روزهای هفته را . استاد پور داوود در این باره می نویسد : آتش افروزی ایرانیان در پیشانی نوروز ار آیین های دیرین است (...)، شک نیست که افتادن این آتش افروزی به شب آخرین چهار شنبه سال ، پس از اسلام رسم شده است . چه ایرانیان شنبه و آدینه نداشتند(...) روز چهارشنبه یا یوم الاربعا نزد عرب ها روز شوم و نحسی است. این است که ایرانیان این آتش افروزی پایان سال خود را به شب آخرین چهارشنبه انداختند تا پیش آمدهای سال نو از آسیب روز پلیدی چون چهارشنبه بر کنار ماند. آتش افروختن شب چهارشنبه آخر سال ، یا چهار شنبه آخر صفر را ، برخی به قیام مختار نسبت می دهند : مختار سردار معروف عرب وقتی ازندان خلاصی یاقت و به خونخواهی شهیدان کربلا قیام کرد ، برای اینکه موافق و مخالف را از هم تمیز دهد و بر کفار بتازد ، دستور داد شیعیان بر بام خانه خود آتش روشن کنند و این شب مصادف با شب چهارشنبه آخر سال بود . و از آن به بعد مرسوم شد .
یکی از دلیل ها و سندهای دیگری که نشان می دهد چهارشنبه سوری از آیین های پیش از اسلام نیست ، میتواند این باشد که مراسم آن در غروب آفتاب روز سه شنبه برگزار می شود .در گاهشماری قمری آغاز بیست و چهار ساعت شبانه روز از غروب آفتاب روز پیش است و چهار شنبه سوری ، مانند بسیاری از آیینها ، جشن ها و سوگواری های مذهبی همچون عید غدیر ، نیمه شعبان ، رحلت پیامبر (ص ) که بر اساس گاهشماری قمری است ، در غروب روز پیش برگزار می شود .
چگونه آتش تبدیل به ترقه شد؟ آتش بازی در شب چهارشنبه سوری در زمان ناصرالدین شاه و به وسیله ی فرانسوی ها در ایران رواج پیدا کرد. در ابتدا فقط برای سرگرمی شاه این نمایش انجام می شد پس از آن مردم هم در این سرگرمی سهیم شدند و دستور نمایش آن در میدان توپ خانه صادر شد و مردم در آن جا به تماشای آتش بازی می ایستادند و کم کم به شکلی که امروزه اجرا می شود در آمد . متاسفانه در سال های اخیر رسوم جالب چهارشنبه سوری جایش را به ترقه بازی و استفاده از مواد محترقه و منفجره خطرناک داده و نه تنها موجب از بین رفتن این سنت دیرینه شده بلکه به جای دور هم بودن خانواده ها، ترس، دلهره و اضطراب را جایگزین کرده است. امروزه در آیین چهارشنبه سوری دیگر خبری از مراسم دیگر این شب مانند کوزه شکنی، فال گوش نشینی، آش نذری پختن، آب پاشی، بخت گشایی دختران، دفع چشم زخم ها، کندر و خوشبو، قاشق زنی و فال گرفتن نیست و این آیین اکنون به یک تراژدی تبدیل شده و هیچ ربطی به اصل جشن سوری ندارد و ما در پایان این شب پرخطر منتظریم تا اخبار حوادث و خسارات وارده به جان و مال هموطنانمان را از رسانه ها دریافت کنیم. اخیرا با ورود شبکه های اجتماعی به زندگی مردم تبلیغات و کمپین هایی در تحریم استفاده از مواد محترقه خطرناک به راه افتاده ولی متاسفانه هنوز هم مبالغ هنگفتی در کشور صرف تهیه و خرید این مواد منفجره می شود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری پانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]