واضح آرشیو وب فارسی:دریا نیوز: رسیدن بهار یعنی زنده شدن دوباره طبیعت و رها شدن از سختی های زمستان، چوپان ها و گالش ها زنگوله ای به دست می گیرند و با تکان دادن و ایجاد سر و صدای بسیار وارد دهکده می شوند. نوروزخوانان معمولاً 15 روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز به داخل روستاها می آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان، ترانه های محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده می دهند. آنچه از شواهد و آثار به جامانده برمی آید نوروزخوانی ریشه ای کهن و قدمت دیرینه ای به اندازه نوروز دارد؛ نوروزخوانی پیش مراسم جشن نوروز است، نوروزخوانی که در این روزگار و در پاره ای از نقاط کشور به ویژه صفحات شمال ایران معمول است یادگاری از ترانه های متداول در روزگاران پیش از اسلام است. در روزگاران پیشین نوروز جشن کاملاً مردمی بود، هزینه آن را مردم می پرداختند، به همین دلیل افرادی با خواندن آواز رسیدن نوروز را به اطلاع مردم می رساندند و هدایا را دریافت می کردند. برگزاری این جشن ها چنان بود که چند روز پیش از نوروز کوسان های شاهی با «علم عید» در شهر می گشتند و فرا رسیدن نوروز را با موسیقی به آگاهی مردم رسانده و هزینه عید را از آنها می گرفتند. نوروزخوانان چند نفر هستند که یک نفر اشعار را می خواند، یک نفر ساز می زند، نفر دیگر که به آن کوله کش (بارکش) می گویند به در خانه های مردم می رود اشعار «باد بِهارون بیَمُو، نوروزِ سِلطون بیَمُو، مژده هادین به دوستان، گُل به گلستون بیَمُو» را می خوانند و یا اینکه همین مضامین را با عبارات «بهار آمد بهار آمد خوش آمد، علی با ذولفقار آمد، خوش آمد، شما را سال نو باشد مبارک» می سرایند. در روستای کندلوس از توابع کجور یک ماه به عید نوروز مانده، چوپانان و گالشان شب هنگام به در خانه ها می روند و مژده آمدن بهار را می دهند. رسیدن بهار یعنی زنده شدن دوباره طبیعت و رها شدن از سختی های زمستان، چوپان ها و گالش ها زنگوله ای به دست می گیرند و با تکان دادن و ایجاد سر و صدای بسیار وارد دهکده می شوند. دم در خانه ها به آهنگ مخصوص، اشعاری که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز سروده شده، می خوانند و از صاحب خانه مژدگانی فرا رسیدن بهار را می گیرند. نوروزخوان به همراه خود یک فانوس، یک چوب دستی و برگ سبز داشت، برگ سبز سمبل برکت و زایایی زمین، چوب دستی برای تکیه دادن و دفاع از خود در برابر سگ هایی که نگهبان خانه ها و گله ها بودند، فانوس نشانه روشنایی، آمدن بهار و نور و خورشید و احیاناً هنگامی که در روستایی به شب می خوردند، به کارشان می آمد، مرد یا زن صاحب خانه تحفه ای به نوروزخوان می داد، قند، شکر، برنج و پول نوروزخوان شاخه ای از انبوه شاخه های شمشاد را جدا می کرد و به آنان می بخشید؛ آنان، شاخه شمشاد را در خزانه برنج می کاشتند و باورشان این بود که بر پایه این آیین سبزینه ها سبز و خزانه بارور و باردارتر می شود. مردم مناطق آمل و نور اعتقاد دارند درخت شمشاد (شار) سید است و نباید بیهوده آن را قطع کرد. نوروزخوان ها به هنگام اشعار فی البداهه جایگاه، موقعیت اجتماعی و یا حتی آدرس منزل خود را و چگونگی گذران زندگی را عنوان و انعام خود را نیز طلب می کردند که مقدارش با توجه به وسع و توان مالی صاحب خانه مشخص می شد البته ناگفته نماند چون نوروزخوانان اکثراً بومی بودند، شناخت کافی و وافی از صاحب خانه داشتند و به همین دلیل مقدار طلب انعام خویش را با توجه به توان و وسع مالی صاحب خانه مطالبه می کردند. لازم به یادآوری است که پایان اشعار همواره با نام و یاد پیامبر (ص) و امامان همراه بوده و دعاهای مربوط به این قسمت با پذیرش اسلام از سوی ایرانیان نوروزخوانان مضامین آن را با اعتقادات و باورهای نو یافته مردم کشورمان همسو و هماهنگ کردند. * فلسفه آیین های نوروزی مسئول واحد مردم شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران درباره فلسفه آیین های نوروزی میرنوروزی یا همان حاجی فیروز در گفت وگو با فارس، اظهار کرد: سرآغاز جشن نوروز، روز نخست از ماه فروردین (روز اورمزد) است و به دلیل اینکه برخلاف سایر جشن ها برابری نام ماه و روز را به دنبال ندارد، بر سایر جشن ها ی ایران باستان برتری دارد. طوبا اوصانلو در مورد پیدایش این جشن کهن، بیان کرد: افسانه های بسیاری روایت در این باره روایت شده اما آنچه این جشن را پررنگ تر می کند، آیین های بسیاری است که روزهای قبل و بعد از آن انجام می گیرد. وی تصریح کرد: از جمله آیین های جشن نوروز برای شوخی و سرگرمی انتخاب حاکم و امیری بود که رفتار و دستورهایش خنده آور بود طبق این رسم میرنوروزی (جابه جا شدن ارباب و بنده)، به قصد تفریح، کسی را از طبقه های پایین برای چند روز یا چند ساعت به سلطانی برمی گزیدند و سلطان موقت، طبق قواعدی، اگر فرمان های بیجا صادر می کرد، از مقام امیری برکنار می شد و در پایان جشن از ترس آزار مردمان فرار می کرد. مسئول واحد مردم شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران اضافه کرد: ابوریحان از مردی بی ریش یاد می کند که با جامه و آرایشی شگفت انگیز و خنده آور در نخستین روز بهار مردم را سرگرم می کرد و چیزی می گرفت و هم اوست که حافظ به عنوان «میرنوروزی» دوران حکومتش را «بیش از پنج روز» نمی داند. اوصانلو با اعلام اینکه از برگزاری رسم میر نوروزی، تا لااقل 70 سال پیش آگاهی داریم، تصریح کرد: بی گمان کسانی را که در روزهای نخست فروردین، با لباس های قرمز رنگ و صورت سیاه شده در کوچه و گذر و خیابان می بینیم که با دایره زدن و خواندن و رقصیدن مردم را سرگرم می کنند و پولی می گیرند بازمانده شوخی ها و سرگرمی های انتخاب «میر نوروزی» است که تنها در روزهای جشن نوروزی دیده می شوند و آنان در شعرهای خود «حاجی فیروزه، عید نوروزه، سالی چند روزه، حاکم پنج روز، سخن در پرده می گویم، چو گل از غنچه بیرون آی که بیش از چند روزی نیست حکم میر نوروزی» می خوانند. وی یادآور شد: با وجود تحولات اجتماعی این عصر و تأثیر فناوری در زندگی مردم شهر و روستا خوشبختانه هنوز هم در گوشه و کنار ایران زمین «نوروزی» خوان ها با نغمه ها و تصنیف های دلنشین خود چند هفته قبل از موسم بهار مژده طلیعه نوروز، این جشن کهن و ملی را به مردم می دهند. مسئول واحد مردم شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به اینکه این ترانه ها را معمولاً دو یا چند نفر از جوانان در کوچه و محله های شهر یا کنار خانه های روستایی اجرا می کنند، اظهار کرد: این همان ادامه آیین میر نوروزی است؛ نوروزخوانی در مناطق مختلف با نام های نوروز نو سال، امام خوانی، بهارخوانی و نوروزنامه معروف است و پیشینه و ریشه این آیین به دوران پیش از اسلام می رسد. اوصانلو در پایان با تأکید بر اینکه این آیین باستانی پیش و بیش از آن که رسمی برای سرگرمی باشد، آیینی برای پاسداشت فرهنگ ایرانی است، خاطرنشان کرد: همچنان که نوروز میراثی جاودانه است و پاسداشت آن، روح را جلا می دهد، موسیقی نوروز نیز موجب شادی مردم می شود. متأسفانه مدتی است مقایسه اشتباهی میان حاجی فیروز و بابانوئل انجام می شود، حاجی فیروز در فرهنگ باستانی ما کسی بوده که در آتشکده نگهبان آتش بوده و روی سیاه نیز به دلیل دود ناشی از آن بود که مردم ما باید به آن توجه کنند و در حفظ و حراست این کهن آیین بیش از پیش اهتمام کنند. از چگونگی شکل گیری سنت نوروزخوانی و زمان پیدایش آن به دلیل عدم ثبت در منابع و اسناد فرهنگی اطلاع دقیقی در دست نیست ولی آن گونه که در اشعار موسیقی نوروزخوانی پیدا است که این سنت ریشه ای تاریخی در فرهنگ مردم مازندران داشته است. منبع: فارس
پنجشنبه ، ۲۰اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دریا نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]