محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831564541
یونانی ها، مقلدان هنر منبت کاری و مهرسازی هخامنشیان بودند
واضح آرشیو وب فارسی:ایمنا: منبت کاری؛ تلفیقی از هنر و حوصله بر روی چوب، نام یکی از صنایع دستی ایران است و به معنی رویانیده. ریشه ی کلمه ی منبت از کلمه ی نبات گرفته شده چرا که برجستگی گل و گیاه بر روی چوب، سنگ، مانند روئیدن گیاه بر روی آن بوده است.به گزارش خبرگزاری ایمنا، شاید بتوان آغاز تاریخ منبت کاری را از زمانی دانست که انسان نخستین بار، با ابزاری برنده و تیز چوبی را تراشیده است. با توجه به اسناد و مدارک موجود، سابقه صنعت منبت کاری در ایران به ۱۵۰۰ سال قبل باز می گردد و قدیمی ترین اثر منبت کاری موجود یک لنگه در چوبی، متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دوره ی عمر و بن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیر سازی از چوب تبریزی می باشد و روی آن با خلال هایی از چوب گردو و با نقوش پر ضلع بسیار زیبایی زینت شده است. پس از آن شایسته است که به یک سر در منبت کاری شده از چوب کاج اشاره کرد، که ساخت قرن چهارم هجری قمری است و روی آن با ظرافت کامل خط کوفی با قطری حدود سه سانتی متر کنده کاری شده است. منبت کاری چیست؟ منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی با مواد اولیه ی ارزان و ساده است که با کنده کاری خاص و همراه با خلل و فرج روی چوب ذهنیات هنرمند منبت کار را نقش می بندد. در این شیوه هنری استاد کار طرح را به صورت چرمه و گرده ذغال بر سطح چوب منتقل کرده و سپس با ابزارهای چون مغار نیم گرد، مغار سرتخت و ... ابتدا خطوط محیطی طرح را ایجاد و سپس اقدام به برداشتن زمینه می کند. عمق کنده کاری متناسب با کاربرد شی ای که ساخته می شود متفاوت است. کنده کاری بیشتر روی چوب هایی انجام می گیرد که ضمن محکم بودن گره نداشته باشد مانند گردو، آبنوس، گلابی و انواع چوب های جنگلی. در کارهای ظریف از چوب گلابی استفاده می شود. ولی برای کارهای بزرگتر و یا ساخت تندیس های چوبی، بیشتر از چوب گردو که آغشته به نفت شده است بهره می گیرند، چرا که نفت در چوب نفوذ کرده و سطح آن را برای کنده کاری نرم تر می سازد. در ایران بخاطر فراوانی چوب گردو اکثراً از این چوب استفاده می شود، البته بسته به نوع کار و سبک منبت مورد نظر و کاربرد آن از انواع متفاوت و متنوع چوب می توان استفاده کرد. پس از کنده کاری زمینه و رسیدن به ضخامت مورد نظر در نهایت تمام سطح کار با روغن کمان یا لایه ای از پلی استر آستر می شود تا چوب به مرور زمان ترک نخورد و در مقابل رطوبت مقاوم باشد . منبت کاری در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب و عاج و استخوان انجام می شود و شامل مجسمه سازی، نیمرخ و تمام رخ، گلبرگهای اسلیمی، ختائی و... است. هر چه نگاره های نقوش دارای فراز و فرود و خلل و فرج بیشتری باشد بهتر است. وجود اختلاف سطح در کارهای منبت اهمیت بیشتری دارد و ارزش کار را بالاتر می برد. قدمت منبت کاری به قبل از دوره ی هخامنشیان باز می گردد ایرانیان باستان هم چنان که در هنر نقاشی و کنده کاری و حجاری پیش از دیگر اقوام به موفقیت هایی دست یافته بودند، به تدریج به فنون و ظرافت هنری رشته منبت کاری نیز آشنایی پیدا کرده اند. مهرهای استوانه ای مربوط به آریایی ها همراه با نقوش بسیار زیبا و حک صور و اشکال مختلف بر روی آنها از هنرهای ارزنده ی قوم آریایی است که نمونه هایی از آنها مربوط به چندهزار سال قبل باقی مانده است. پادشاهان ایران از قدیم به وسیله ی مهرهای استوانه ای که به طرز هنرمندانه ای حکاکی می شد، فرمان های لازم را صادر و علامت ها و سمبل هایی نیز به مناسبت امور مختلف بر روی این مهرها حک می کردند . تعداد زیادی از این مهرهای حکاکی و منبت کاری شده ی مربوط به آریاها و قبل از روی کار آمدن شاهنشاهی هخامنشی موجود است. از آثار مختلف، نمونه های بسیار زیبایی از هنر منبت کاری و نقاری مربوط به هخامنشیان، مانند سکه های دریک(داریک) به دست آمده است. حکاکی این سکه ها نشان می دهد که استادان حکاک، با شیوه ها و سبک های مختلف این هنر آشنایی داشته و آموزش ها و فنون لازم را کسب کرده اند. سابق بر این مغرضان و معاندان فرهنگ و تمدن ایرانی چنین وانمود می کردند که هنر حکاکی و منبت کاری متعلق به یونانی ها بوده است، ولی با کشف مهرهای استوانه ای مربوط به شش هزار سال قبل از میلاد، دیگر چنین ادعاها رنگ و رویی ندارد و تعصب داشتن و غیر علمی بودن نشریه آنها را آشکار ساخته است. باید گفت که سامی ها هنر منبت کاری را از ایرانیان باستان تقلید و اقتباس کرده اند که بعد ها به وسیله(فینیقی ها) به یونان راه یافته است. دکتر«همایون فرخ» پژوهشگر حوزه ی ایران شناسی و ادبیات فارسی می نویسد:«خوشبختانه اینک آثار بسیاری از مهره های استوانه ای متعلق به قبل از دوران ماد در ایران به دست آمده است، از جمله یازده مهر استوانه ای که دارای خطوط و علائمی هستند و از کاوش های مارلیک کشف شده و خواندن خطوط آن به آقای دکتر کامرون محول شده است. از ملت سونگیری(سومر) نیز تاکنون مهره های حکاکی شده بسیاری به دست آمده است و مسلم می دارد که آشوری ها و سپس یونانی ها از آنها هنر منبت کاری را فرا گرفته اند». مهرهای اورارتویی و هخامنشی از نظر ظرافت و هنر حکاکی در حد اعلای زیبایی است. هنرمندان ایرانی با ذوق و قریحه خاص خود، سنگ های عقیق و زیبای الوان برای حکاکی انتخاب کرده و صورت ها و اشکال مورد نظر را به طور برجسته بر روی عتیق حکاکی و تراشکاری می کرده اند. پروفسور «آرتور پوپ» مورخ شهیر آمریکائی می نویسد: «اساساً باید گفته شود هنر حکاکی عتیق و سنگ های قیمتی دیگر مانند لاژورد و قان داش به چند هزار سال قبل از هخامنشی می رسد و ایرانی ها ، قرن ها قبل از به وجود آمدن دولت هخامنشی هنر منبت کاری را ابداع کرده و به کار می برده اند.» هخامنشیان و اشکانیان استادان مسلم کنده کاری در زمان اشکانیان نیز این هنر اصالت خود را حفظ کرده، چنان که از روی سکه های مختلف و اشیا فلزی و کنده کاری های این دوره می توان به پایداری و رواج این هنر در زمان پارتیان پی برد. علاوه بر این در روی بسیاری از سر ستون ها و اشیا فلزی و گچ بری ها ، ریزه کاری های هنری بسیار جالبی به چشم می خورد. در موارد مختلف هخامنشیان و اشکانیان جنبه های ارزنده و مفید هنر ملل مختلف را گرفته و با هنر اصیل ایرانی تلفیق نموده و شاهکارهای هنری مستقل و نوینی را خلق و ابداع کردند و سبک تازه ای را به وجود آوردند که نشان دهنده ی تحول هنری در این دوران است. منبت نیم رخ بهرام سوم ساسانی در زمان ساسانیان هنر منبت کاری و حکاکی توسعه و ترقی بیشتر داشته و بر تعدد و تنوع آنها افزوده شده است. ساسانیان در نگاه داشتن و بهتر ساختن و افزودن به میراث هنری نیاکان خود اهتمام ورزیده و در پایداری و تحویل آنها به آیندگان کوشا بوده اند. آثار هنری این دوره غنی و پیشرفته است. علاوه بر انواع حکاکی ها و کنده کاری هایی که در دوره های قبل به آنها اشاره شد و در زمان ساسانیان ترقی و تکامل یافت، انواع مدال های نقره ای شاهان ساسانی به طرز بسیار جالبی ساخته می شد. از آن جمله، مدال های نقره ای بهرام سوم به شکل بیضی است که در وسط آن نیم رخ بهرام با تاج و تزیینات حک شده و یکی از زیباترین نوع حکاکی و نمونه ی پیشرفت این هنر در آن دوران است. از حکاکی های دیگر دوره ی ساسانی مهره های استوانه ای متعددی است که بیشتر مربوط به خسرو پرویز است، این مهرها بر روی عقیق و سنگ های گرانبهای دیگر به طرز جالب و زیبایی حکاکی شده و در حال حاضر در موزه ی «ارمیتاژ لنین گراد» نگهداری می شود. منبت کاری در دوره های اسلامی آثاری از چوب های منبت کاری شده در دوره های پیش از اسلام در دست نیست و آثاری که از منبت کاری دوره های اسلامی باقی مانده متعلق به بناهای مذهبی است. بعد از ظهور اسلام و با توجه به شیوع روحیه ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جز اولین کسانی بودند که تمامی توان و استعداد خویش را صرف تزیین مساجد کردند و به موازت هنرنمایی معماری، کاشیکاران و گچبرها منبت کاران نیز آثاری چون رحل قرآن، منبر، در و پنجره های که نشان دهنده ذوق و هنر بود، را خلق کردند. در دوره میانی اسلامی منبت کاری بر اساس طرح های هندسی، شیارهای موازی، خط ثلث، اسلیمی و ختایی به سبک ایرانی وجود داشته است. در عصر تیموریان نیز شیوه ی منبت کاران دوره ی مغول ها ادامه یافت و از نمونه های خوب این دوره « دو لنگه ی در» متعلق به نیمه های دوم قرن پانزدهم میلادی (قرن ۹ هجری قمری) است که در موزه «متروپولیتن» نگاهداری می شود. در عصر تیموریان هنر منبت کاری به همان شیوه و روش دوره های قبلی ادامه یافته و در دوره صفویان هنر منبت کاری مانند سایر هنرهای دیگر ایران رو به کمال رفت و منجر به خلق شاهکارهای زیادی شد. در اصفهان مساجدی از عهد صفویان وجود دارند که درب هایشان هنوز دست نخورده و سالم باقی مانده است. مانند درب مدرسه شاه سلطان حسین. منبت کاری مانند خاتم کاری در دوران صفویه راه پیشرفت و ترقی را به سرعت پیمود و هنرمندان منبت کار آثار بسیار زیبائی در این دوره از خود باقی گذاردند. در دوره ی صفویه، با توجه به اینکه ساخت ابنیه مذهبی و نیز کاخ های سلطنتی در ایران افزایش چشم گیر و محسوسی یافت عده ی زیادی از هنرمندان به اصفهان که مرکز کشور بود و اکثر ابنیه ی مورد اشاره در آن احداث می شد، روی آوردند و تجمع این هنرمندان در یک نقطه به ویژه شهر گلپایگان، باعث شد تا آثاری ماندنی و اعجاب انگیز به وجود آید. ولی منبت کاری در دوره قاجاریه به علت عدم توجهی که به هنر و هنرمندان شد، در بوته ی فراموشی ماند و رو به انحطاط نهاد، تا این که با ظهور سلسله پهلوی هنر منبت کاری نیز مانند سایر صنایع مورد توجه قرار گرفت و موجبات احیای این هنر فراهم گشت. تأسیس سازمان صنایع دستی ایران و پیشگیری از مرگ منبت کاری بعد از سقوط سلسلهٔ قاجاریه، با ظهور سلسله پهلوی خوشبختانه هنر منبت نیز مانند سایر صنایع دستی مورد توجه خاص رضا شاه قرارگرفت و موجبات احیای این هنر فراهم گشت. در واقع منبت کاری که تا این زمان در حال رکود بود مجدداً راه تکامل و تطور را پیمود. مردم که از واگذاری بدون قید و شرط کشور توسط حکومتگران به بیگانگان به تنگ آمده و در جستجوی راهی برای بازگشت به ارزش های فرهنگی و صنعتی خویش بودند، علیرغم حکومت کودتا که سعی در حفظ روابط و ضوابط پیشین داشت بسیاری از معیارها را در هم ریختند و بدیهی است که در چنین شرایطی هنرمندان و صنعتگران و اهل حرفه نیز نقشی بزرگ داشتند. در همین رابطه استاد علی مختاری گلپایگانی (رییس صنایع مستظرفه مدرسه دارالفنون) و استاد احمد صنیعی که جزو معدود باقیماندگان استادان منبت کار بودند به تهران آمده و ضمن جدی گرفتن حرفه ی منبت کاری به تربیت شاگردانی جهت احیا و حفظ هنر و صنعت گذشتگان خود پرداختند. تأسیس سازمان صنایع دستی ایران به عنوان حافظ و نگاهبان صنایع سنتی و بومی وسیله ی دیگری بود که باعث شد تا عده ای در زیر چتر حمایت آن گرد آمده و مانع مرگ منبت کاری در ایران شوند. همچنین در سال ۱۳۱۱ که «هنرستان صنایع قدیمه» تأسیس گردید، مرحوم احمد امامی که از هنرمندان بنام و از استادان بزرگ منبت کاری به شمار می رفت و در شهر آباده سکنی داشت به منظور ایجاد کارگاه منبت کاری و تعلیم هنرجویان به تهران دعوت شد. مرحوم احمد امامی به همراهی فرزند خود، علی امامی (رئیس فعلی کارگاه منبت کاری) به تهران آمد و کارگاه منبت، به همت این استاد فقید تأسیس گردید. مرحوم استاد امامی تا سال ۱۳۱۹ که در قید حیات بود خدمات ارزنده و شایان توجهی در جهت پیشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقی در این زمینه انجام داد و آثار نفیس و زیبائی از خود باقی گذارد که فعلاً در موزة هنرهای ملی نگاهداری می شود. بعد از در گذشت استاد احمد امامی، فرزند با ذوق و هنرمند او علی امامی ریاست کارگاه منبت کاری را عهده دار شد و به آموزش و پرورش هنرجویان و علاقمندان این هنر پرداخت. آثار هنر منبت هم اکنون در تمام موزه ها، کاخ های سلطنتی، معابد و مساجد قدیمی ایران و سایر کشورهای جهان کم و بیش موجود است و در حال حاضر در گوشه و کنار ایران هنرمندان بسیاری بدان مشغول اند. مهم ترین شهرهایی که از قدیم الایام به این هنر پرداخته اند، شهر تاریخی گلپایگان در استان اصفهان و آباده در استان فارس است. همچنین در شهر بوشهر، ملایر و ارومیه نیز عده ای به منبت کاری اشتغال دارند و در دیگر نقاط کشور نیز به صورت جزئی منبت کاری رایج است. اما متأسفانه رفته رفته استفاده از نقوش اصیل که شامل طرح های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است رو به فراموشی می رود و طرح های خارجی مانند گوشواره ای، فرشته ای و … تدریجاً جای آنها را می گیرد. در هنر منبت کاری علاوه به درهای مساجد و زیارتگاه ها، صندوق های روی مقابر و ساخت انواع رحل و منبر در اندازه های مختلف که نمونه ی آن ها را در اکثر مساجد و زیارتگاه های کشور می توان دید به تهیه و تولید وسایل مصرفی نیز اشتغال دارند و محصولاتی نظیر قاب عکس، قاب آئینه جعبه قاشق و چنگال، سرویس های رومیزی اداری، انواع ظروف و تولید می کنند که خریداران و مصرف کنندگان زیادی دارد./
چهارشنبه ، ۱۹اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایمنا]
[مشاهده در: www.imna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]
-
گوناگون
پربازدیدترینها