محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829507576
عربستان چگونه با «دیپلماسی دلار» در پی مهار منطقه ای ایران است؟
واضح آرشیو وب فارسی:زمان نیوز: عربستان سعودی، همسو با ایالات متحده آمریکا، در پسابرجام سعی دارد تا با مهار منطقه ای ایران، از قدرت گیری او ممانعت به عمل آورد. این امر که در چارچوبی کلان تر قابل بررسی است، در زیرمجموعه ی خود، نبردهای بخشی و موضوعیِ متمایز اما پیوسته با یک دیگر را شامل می شود. در این میان برخی ابزارها برای زمینه سازی همراهی بازیگران مختلف با عربستان قابل بررسی است. علاوه بر رسانه، دلار نقشی اساسی در این حوزه ایفا می کند به گونه ای که عربستان با در دستور کار قرار دادن دیپلماسی دلار سعی می کند تا به واگرایی برخی بازیگران ازمقدمه الگوی رفتاری عربستان در قبال ایران، هر روز واگراتر و خصمانه تر می شود. اما نکته مهم تر این است که ریاض سعی دارد تا با چنین رویکردی و با بهره گیری از مکانیزم هایی هم چون ائتلاف و اتحاد، به ساماندهی الگوی رفتاری خصمانه ی خود با ایران بپردازد. این اصلی ترین محور دیپلماسی منطقه ای سعودی است. از نگاه عربستان، بازیگران منطقه اعم از دولت ها و گروه های فرو و فراملی، دو گونه اند: همسو با ایران، همسو با عربستان. در این میان اگر بازیگران میانه ای هم وجود داشته باشند، باید کنترل شوند تا حداقل به سوی ایران سوق پیدا نکنند. عربستان مبتنی بر چنین نگاهی سعی دارد تا بر یاران خود در رقابت و خصومت با ایران بیفزاید. او این اقدام را در مسیر مهار منطقه ای ایران انجام می دهد که با اجرای برجام، از اهمیت بیشتری برای واشنگتن و ریاض برخوردار شده است. نبردهای فرقه ای، دیپلماتیک و اقتصادی، اکنون از سوی ریاض علیه تهران در حال تحقق است که هر یک مصادیق مشخصی دارد. در این میان، نقش پول و به صورت مشخص استفاده از دلار در چارچوب «دیپلماسی دلار» برای تغییر رفتار بازیگران منطقه ای، در دستور کار عربستان قرار دارد تا بتواند زمینه ی نبردهای فرقه ای و دیپلماتیک با ایران را بیشتر از قبل و در کنار سایر مؤلفه های موثر، فراهم آورد. آن چه در ادامه می آید، تلاشی است برای فهم این سیاست ریاض به همراه بررسی موردی آن در قبال لبنان و سودان. 1. دیپلماسی دلار دیپلماسی دلار[1] توسط کشورهای آمریکای لاتین و برای تقبیح نقش حکومت ایالات متحده آمریکا در مورد اعمال قدرت اقتصادی و سیاسی به منظور تسخیر بازارهای خارجی و تأمین منافع ملی سوداگران آمریکایی به کار رفته است. ظاهراً واژه مزبور از آن جا ریشه گرفته که «تافت» یکی از رؤسای جمهوری پیشین آمریکا در اوایل قرن بیستم اعلام کرده بود که می خواهد بجای گلوله از دلار استفاده کند، سیاستی که قرار بود جایگزین دیپلماسی توپ خانه دریایی آن زمان شود.[2] بعدها البته در سیاست های دیگر آمریکا در قبال بازیگران رقیب، همسو و دشمن، رنگ دلار آشکارتر شد. احتمالاً طرح مارشال، موفق ترین حضور دلار در دیپلماسی واشنگتن بوده است که سود دوگانه ی سیاسی و اقتصادی نصیب او کرده است. طرح مارشال به بسیاری از کشورهای اروپای غربی کمک کرد تا اقتصاد نابسامانِ پس از جنگ جهانی دوم خود را سامان دهند. این، علاوه بر آن که مانع از نفوذ شوروی در بازارهای اقتصادی و سپس فضای سیاسی اروپای غربی می شد، زمینه تقویت اقتصاد آمریکا از طریق ارتباط گیری با این کشورها را هم فراهم می ساخت. دیپلماسی مبتنی بر دلار همان گونه که می تواند در قالب های مختلفی از جمله کمک های بلاعوض، وام و قراردادهای تجاری عینیت یابد، اهدافی از جمله تقویت هم گرایی و تلاش برای واگرایی بازیگر کمک شونده از رقیب بازیگر کمک کننده را دنبال می کند. 2. دیپلماسی دلار عربستان و طرح مهار منطقه ای ایران روابط ایران و عربستان طی چند سال اخیر و به ویژه ماه های گذشته، یکی از بحرانی ترین دوره های زمانی خود را طی می کند. با وجود نقطه های عطف بسیار در این روابط طی سال های اخیر، اما نمادین ترین امرِ تنش زایی که پایان دهنده روابط دو کشور بود، اعدام شیخ نمر یکی از برجسته ترین روحانیون شیعی عربستان توسط دولت سعودی بود. حمله برخی در تهران به سفارت عربستان هم بهانه ی لازم را برای قطعی روابط میان دو کشور از سوی ریاض فراهم ساخت. در پسِ این ها اما موجی از اختلافات اصولی میان ایران و عربستان در پرونده های منطقه ای دیده می شود. با وجود همه اختلافات اما برجام، رویکرد ریاض نسبت به تهران را خصمانه تر ساخت. برجام فراتر از پیوندش با پرونده هسته ای، برای سعودی بیان گر نزدیکی ایران و غرب است. این البته یک تلقی از فهم ریاض از برجام و مذاکرات هسته ای است. تلقی دیگر که به صورت ویژه ای بر پسابرجام متمرکز است، به هم سویی آمریکا و عربستان برای مهار منطقه ای ایران اشاره دارد. مهار منطقه ای ایران بارها و بارها از سوی مقامات آمریکا نیز بیان شده. عربستان در این میان، اصلی ترین کارگزار آمریکا برای مهار ایران است. به نظر می رسد عربستان در سطوح فرقه ای، دیپلماتیک و اقتصادی سعی دارد تا ایفاگر نقشی مهم در طرح آمریکا برای مهار منطقه ای ایران باشد. در سطح فرقه ای، عربستان نبردی سهمگین و طائفی علیه ایران و متحدانش را دامن می زند. در نبرد دیپلماتیک اما تلاش برای منزوی سازی ایران در دستور کار است که به صورت مشخص می توان به کاهش یا پایان روابط برخی بازیگران متحد ریاض با تهران اشاره کرد. در عرصه اقتصادی هم از مدت ها پیش، عربستان با کاهش قیمت نفت سعی داشته و دارد تا زمینه های گشایش و پیشرفت اقتصادی ایران در پسابرجام را از میان ببرد. در هر سه سطح، دلار نقش چشم گیری دارد. در عرصه اقتصادی، اساس بازی مبتنی بر دلار است و البته تهدیدهایی را نیز متوجه خودِ عربستان کرده است. در عرصه فرقه ای، دلار در کنار ایدئولوژی، زمینه ی تشکیل و تقویت گروه های تکفیری و تروریستی را فراهم ساخته و سرانجام در عرصه دیپلماتیک، عربستان با کمک های مالی و روابط تجاری سعی بر کنترل و تغییر جهت سیاست خارجی برخی بازیگران علیه ایران دارد. آن چه در ادامه می آید، به صورت مشخص به نقش دلار در چند مورد خاص از دیپلماسی دولت سعودی می پردازد که در چارچوب مهار منطقه ای ایران قابل تحلیل است: 1-2. سودان؛ جدایی از ایران، نزدیکی به عربستان سودان تا همین چندی پیش، یکی از مهم ترین بازیگران آفریقایی بود که در حوزه خارجی، همسو با ایران موضع می گرفت و زمینه ساز و تسهیل گر کمک تهران به برخی گروه های مقاومت در منطقه محسوب می شد. اما اکنون دیگر این گونه نیست. سودان از ایران دورتر و دورتر شده است تا جایی که پس از ماجرای اعدام شیخ نمر و حمله به سفارت عربستان در تهران، او هم به پیروی از عربستان، روابطش با ایران را پایان داد. اما چرا سودان از ایران دور و به عربستان نزدیک شد؟ حداقل دو عامل مهم در دوری خارطوم از تهران نقش اساسی داشته است: مباحث طائفی و اقتصادی. سودان معتقد بود که ایران در تلاش است تا تشیع را در این کشور گسترش دهد و بر همین اساس دفتر رایزن فرهنگی ایران در خارطوم را تعطیل کرد. اوایل سپتامبر 2014، یکی از سایت های سودان خبری منتشر کرد مبنی بر این که خارطوم به رایزن فرهنگی ایران 72 ساعت مهلت داده تا از سودان خارج شود. سایت «سودان تریبون» علت این تصمیم را این گونه بیان کرد: «تصمیم حکومت سودان از نگرانی و هشدارهایی نشئت می گیرد که مراکز دینی و رسانه ای در خصوص انتشار تفکر شیعی در میان جوانان سودانی مطرح کرده اند.»[3] اما عامل اقتصادی که به نظر مهم تر است، ربطی وثیق به عربستان دارد، همان گونه که عامل طائفی نیز مرتبط با ریاض بود. در مارس 2014 عربستان سعودی تعاملات بانکی خود با سودان را قطع کرد تا 50 درصد از درآمد بانکی سودان از این راه کاهش یابد. برخی کارشناسان این اقدام ریاض را به عنوان تنبیهی علیه سودان تفسیر کردند تا او را از ایران دور سازند. جدایی جنوب سودان در حالی که عمده منابع نفتی این کشور در این منطقه قرار دارد، دلیل دیگری بود که فشار اقتصادی به عمر البشیر رئیس جمهور این کشور را دوچندان کرد. عربستان این فشار چندبُعدی را آن قدر تشدید کرد که حتی اجازه عبور هواپیمای عمر البشیر از آسمانش را هم نداد تا در مراسم تحلیف رئیس جمهور روحانی شرکت کند. سودان اما زیر این فشارها تسلیم شد و در رفتارش با ایران تجدیدنظر کرد. آخرین و شدیدترین اقدام او هم قطع روابطش با ایران پس از ماجرای اعدام شیخ نمر بود. عربستان با اعدام شیخ نمر، با تلاش برای قطبی کردن فضای منطقه، سعی کرد تا ایران را دشمن کشورهای سنی و جهان عرب معرفی کرده تا بتواند پیوندهای کشورهای عربی و اسلامی را با خود تحکیم بخشد. ریاض بر همین اساس کوشید تا کشورهای بیشتری را تشویق و تطمیع کند تا به روابط خود با ایران پایان دهند. در ماه اوت عربستان یک میلیارد دلار به عنوان سپرده در بانک مرکزی سودان گذاشت که در آن زمان رسانه ها گزارش دادند هدف از این کار کمک به افزایش ذخایر ارزی سودان است. وزیر سرمایه گذاری سودان هم اواسط دی ماه 94 در پارلمان این کشور گفت عربستان 11 میلیارد دلار در کشورش سرمایه گذاری کرده است.[4] سودان آن قدر در روابطش با عربستان پیش رفته که حالا سربازانش برای عربستان و در مقابلحوثی ها و متحدانش در یمن می جنگند. مقامات سودانی هم برای جلب توجه بیشتر، سعی می کنند هرگونه رابطه راهبردی میان خارطوم با تهران در گذشته را انکار کنند. علی کرتی، وزیر امور خارجه سودان در این خصوص گفته است: «سودان حتی یک روز هم متحد ایران نبوده است و آن چه در این زمینه گفته می شود حقیقت ندارد!»[5] دیپلماسی دلار سعودی، در جدایی سودان از ایران نقش اساسی ایفا کرده است. عربستان سعی دارد با این شیوه، نبرد دیپلماتیک خود با ایران را تقویت کرده و زمینه مهار منطقه ای او را فراهم سازد. 2-2. بازی عربستان در لبنان با ابزار دلار لبنان یکی از مصایق بارزی است که در تیررس دیپلماسی دلار سعودی قرار گرفته است. اگرچه پیش از این سعودی با حمایت های گسترده مالی از ائتلاف 14 مارس، او را در انتخابات پارلمانی یاری می کرد، اما این بار، دولت و ارتش لبنان در معرض دیپلماسی دلار عربستان قرار گرفته اند. در اواخر سال 2013 میلادی، پادشاه پیشین سعودی، خبر اعطای کمک سه میلیادری به دولت و ارتش لبنان برای خرید سلاح از فرانسه را به شکل رسمی اعلام کرد. در پی آن نیز اعلام شد که با هدف حمایت از تشکیلات امنیتی لبنان، مبلغ یک میلیارد دلار جداگانه پرداخت خواهد شد که از این مبلغ فقط 350 میلیون دلار به یکی از بانکهای بیروت منتقل شد. حالا سعودی اعلام کرده است که مبالغ اعلام شده را به دلیل عدم همراهی دولت لبنان با سیاستهای عربی و سیاست خارجی سعودی متوقف کرده است.[6] ماجرا اما برمی گردد به تصمیم متفاوت لبنان در نشست اتحادیه عرب. سعودی مدعی است که وزیر خارجه لبنان، جبران باسیل، در اجلاس اخیر وزرای خارجه اتحادیه عرب با خویشتن داری در مقابل محکومیت ایران به دلیل حمله به سفارت سعودی در تهران، اجماع عربی را نقض کرده است؛ لذا اکنون دولت لبنان باید به دلیل آن تصمیم، تنبیه شود و از کمک مالی عربستان محروم گردد! این تصمیم عربستان علاوه بر این که زمینه را برای تضعیف جایگاه جبران باسیل وزیر خارجه لبنان- که داماد میشل عون یکی از چهره های شاخص 8 مارس و همسو با حزب الله است- فراهم می سازد، شرایط داخلی لبنان را هم آشفته تر می کند. برخی وزرای کابینه لبنان در اعتراض به حزب الله و در حالی که او را موجب تغییر تصمیم عربستان می دانند، استعفا داده اند. سعد الحریری و حزبش با شدت تمام سعی دارد تا چهره ی ملی حزب الله را مخدوش کرده و او را به عنوان گروهی که رفاه و امنیت مردم لبنان را به خطر انداخته، معرفی کند. عربستان با این اقدام خود که با بهره ابزاری از دلار صورت گرفته، در تلاش است تا ضمن تحت فشار قرار دادن حزب الله در عرصه داخلی لبنان، زمینه را برای همراهی بیشتر دولت لبنان با سیاست های منطقه ای خود فراهم سازد. این امر علاوه بر این که می تواند یکی از مهم ترین متحدان ایران یعنی حزب الله را تضعیف کند، ملاحظات دولت لبنان در قبال ایران را هم پیچیده تر می سازد. جمع بندی عربستان سعودی، همسو با ایالات متحده آمریکا، در پسابرجام سعی دارد تا با مهار منطقه ای ایران، از قدرت گیری او ممانعت به عمل آورد. این امر که در چارچوبی کلان تر قابل بررسی است، در زیرمجموعه ی خود، نبردهای بخشی و موضوعیِ متمایز اما پیوسته با یک دیگر را شامل می شود. در این میان برخی ابزارها برای زمینه سازی همراهی بازیگران مختلف با عربستان قابل بررسی است. علاوه بر رسانه، دلار نقشی اساسی در این حوزه ایفا می کند به گونه ای که عربستان با در دستور کار قرار دادن دیپلماسی دلار سعی می کند تا به واگرایی برخی بازیگران از ایران دامن زند تا بتواند در نبردهای فرقه ای، دیپلماتیک و اقتصادی با تهران، یاران بیشتری داشته باشد. واقعیت این است که با وجود تمامی این اقدامات، اگرچه روابط ایران با جهان عرب دچار چالش هایی شده، اما این تمهیدات عربستان نتوانسته نتیجه مطلوب را برای او حاصل کند. ایران همچنان در پرونده های منطقه ای از جمله عراق و سوریه، جایگاه بهتری از عربستان دارد و سیاست مهار منطقه ای ایران توسط عربستان و آمریکا هنوز نتوانسته به دستاورد محسوسی برسد. [1]. Dollar Diplomacy [2]. آقابخشی، علی و افشاری راد، مینو. فرهنگ علوم سیاسی. نشر چاپار. 1383. [3]. www.sudantribune.net/9045 [4]. http://www.presstv.ir/DetailFa/2016/01/12/445531/Sudan-Iran-Saudi-Arabia-financial-rewards- [5]. http://www.aljazeera.net [6]. http://isna.ir/fa/news/94120201109
چهارشنبه ، ۱۲اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: زمان نیوز]
[مشاهده در: www.zamannews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 123]
-
گوناگون
پربازدیدترینها