واضح آرشیو وب فارسی:فرهیختگان: مجتبا هوشیار محبوب در هفته ای که گذشت فیلسوف، نظریه پرداز، نشانه شناس، نویسنده، مترجم و مورخ (با تخصص زیبایی شناسی قرون وسطی) ایتالیایی درگذشت. اومبرتو اکو (2016-1932). در باب علت مرگ اومبرتو اکو نوشتند: ابتلا به سرطان، اما نویسنده فقید قریب به 84 سال عمر کرد. بدون غلو باید نوشت عمری پر بار، پربرکت و پرکار. احتمالا جامعه ادبی- فلسفی ایتالیا بزرگ ترین شخصیتش را از دست داد، همچنانکه اومبرتو اکو و تمام متعلقات مکتوب او حالا حالاها از حافظه جهانی حذف نمی شود. نام اومبرتو اکو یکی از پرآوازه ترین نام ها در میان نظریه پردازان ادبی و رمان نویسان معاصر است. شخصیتی جامع الاطراف که وجوه مختلف فکری- ادبی اش تا دل تان بخواهد از سوی اصحاب ادبیات و فلسفه مورد توجه و واکاوی قرار گرفته است. اما اومبرتو اکوی فیلسوف و نشانه شناس که با مجموعه مقالات تحقیقی یا آثار تئوریکش در زمینه زیبایی شناسی و معنی شناسی شناخته می شد ناگهان چهره یک رمان نویس تراز اول را به خود گرفت. گویی کافی بود اکو قلم نویسندگی اش را به دست بگیرد تا توجه دیگران را به خود و آثار داستانی اش جلب کند. او درباره اینکه چطور سراغ گونه هنری رمان را گرفت، چنین توضیح می دهد: «وقتی تئورسین حرف بیشتری برای گفتن دارد و نمی تواند آن را به وضوح و با دقت بیان کند- منظورم وضوح تحمل ناپذیر مباحث عقلی است- آن وقت می تواند به فکر رمان نوشتن بیفتد. من هیچ قصد خاصی نداشتم، که به اصطلاح به آفرینندگی ادبی دست بزنم؛ حتی عقیده داشتم که فعالیت فلسفی یا انتقادی هم می تواند به اندازه کار هنری آفریننده باشد. طبعا من هم مثل هرکس دیگر بدم نمی آمد که شعر بگویم یا رمان بنویسم، و باز هم مثل هرکس دیگری در برابر این وسوسه مقاومت می کردم و چیزهایی که گهگاه می نوشتم، در کشوی میزم می ماند. من به طور ناگهانی و به دلایلی که چندان فرهنگی نبودند به فکر رمان نویسی افتادم... پس از اینکه درباره قصه و نیاز به قصه گویی و همین طور درباره آدم های قصه فکر کردم دیدم که واقعا میل دارم این کار را بکنم.» (گفت وگوی ماریو فوسکو با اومبرتو اکو- ترجمه رضا سیدحسینی) به هر حال اومبرتو اکو خیلی زود به جرگه نویسندگان تراز اول جهانی پیوست. در میان نوشته های او به نظر می آید رمان «نام گل سرخ» شِمای واقعی این رمان نویس را بهتر از سایر آثار او در نظر مخاطب روشن کند. کافی است این رمان او را بخوانید تا متوجه شوید با چه نویسنده ای سرکار دارید... نام گل سرخ «نام گل سرخ» مشهورترین رمان اومبرتو اکو است. رمانی که اسم او را به عنوان یک رمان نویس سر زبان ها انداخت و قریب به 30 میلیون نسخه فروش رفت. این کتاب به زبان فارسی هم ترجمه شده است؛ نخست توسط شهرام طاهری، نزدیک به 30 سال پیش در نشر شباویز و بعد توسط رضا علیزاده که با عنوان «آنک نام گل» در نشر روزنه منتشر شد. اومبرتو اکو در این رمان از سواد تاریخی اش بهره های فراوانی می برد، چراکه بازه زمانی داستان به دوران قرون وسطی بر می گردد، و ازآنجا که موضوع محوری داستان از نظر طرح و توطئه ماجرای یک قتل است، می توان این رمان را رمانی پلیسی قلمداد کرد. خود او درباره «نام گل سرخ» می گوید: «نام گل سرخ زمانی زاده شد که از دیدن تصویر کشته شدن یک کشیش در کتابخانه ای، یکه خوردم. در یادداشت آغازین نام گل سرخ نوشته بودم «میل داشتم کشیشی را مسموم کنم»، سپس این فرمول تحریک آمیز را به شکل لفظی آن در نظر گرفتم و سلسله پرسش هایی درباره اینکه چه چیزی مرا وادار به این جنایت می کرد، به ذهنم رسید. ولی من اصلا میلی به مسموم کردن یک کشیش نداشتم (چنانچه هیچ کشیشی را مسموم نکردم): مجذوب تصویر مسموم شدن یک کشیش، در حال مطالعه در کتابخانه شده بودم. نمی دانم تحت تاثیر بوطیقای سنتی رمان های پلیسی آنگلوساکسون بودم که در آن جنایت باید در اقامتگاه کشیشان صورت گیرد؟ شاید هم به احساسات شانزده سالگی ام، هنگامی که برای تمرین های معنوی در یک صومعه بندیکتین به سر می بردم، مربوط می شد.» (چگونه می نویسم، اومبرتو اکو، خجسته کیهان- بخارا؛ شماره 52) اما داستان شهرت و اعتبار ادبی اومبرتو اکو به همین رمان خلاصه نمی شود. آونگ فوکو عبارت «آونگ فوکو» در وهله اول اشاره دارد به نظریه علمی فیزیکدان فرانسوی، لئون فوکو، مبنی بر حرکت وضعی زمین که فوکو به واسطه نوعی آونگ نمایشی آن را توضیح داد. گویا نخستین بار این آونگ از گنبد مرکزی بنایی در محله لاتن شهر پاریس به نام پانتئون آویزان و آزمایش شد. اما به هر ترتیب حالا خیلی وقت است که «آونگ فوکو» مخاطبان جهانی عرصه ادبیات را یاد رمان معروفی اثر اومبرتو اکو می اندازد. بله، «آونگ فوکو» دیگر رمان شناخته شده اکو است که در زبان فارسی نسخه ترجمه شده او را به مدد رضا علیزاده و انتشارات روزنه داریم. این رمان مشحون است از داده های علمی ای که خدا می داند اکو چقدر وقت صرف جمع آوری و تنظیم داستانی آن کرده است. اکو درباره نحوه نوشتن این رمان می نویسد: «در مورد رمان آونگ فوکو، کار به نحو پیچیده تری صورت گرفت. تصویر مولد-یا به طوری که خواهیم دید دو تصویر مولد- را بسان روانپزشکی که از میان خاطرات پراکنده و تکه های رویای بیمار خود به تدریج راز او را کسف کند، جست وجو کردم... اولی یک آونگ بود که سی سال پیش از آن در پاریس دیده بودم و بر من تاثیر گذاشته بود... دومین تصویری که خود را بر من تحمیل می کرد، این بود که خود را در حال نواختن ترومپت هنگام مراسم ترحیم یک پارتیزان می دیدم... همین بود، آونگ و ماجرایی در گورستان در یک صبح آفتابی. احساس می کردم که می توان پیرامون آن دو، چیزهایی حکایت کنم. تنها مشکلم این بود که چطور از آونگ به ترومپت برسم. پاسخ یافتن برای این پرسش هشت سال طول کشید و حاصل آن رمان آونگ فوکو بود.» (همان) اگر می خواهید از فارسی شده های این رمان نویس بیشتر بخوانید بروید سراغ «بائودولینو» (باز هم به ترجمه رضا علیزاده)، «جزیره روز پیشین» (ترجمه فریده مهدوی دامغانی) یا «گورستان پراگ» (ترجمه آرش طهماسبی). فارسی شده های اومبرتو در زبان فارسی آثار بسیاری از اومبرتو اکو ترجمه شده، این در حالی است که همچنین نام اومبرتو اکو بر جلد بسیاری از کتاب هایی که با موضوعیت مجموعه مقالات متفکرین و نظریه پردازان روانه بازار کتاب ایران می شود، خودنمایی می کند. بخشی از آثار این نویسنده در ایران چنین است: «اعترافات رمان نویس جوان» (رضا علیزاده) و با عنوان «اعترافات یک رمان نویس جوان» به ترجمه مجتبی ویسی، «اسطوره سوپرمن و چند مقاله دیگر» (خجسته کیهان)، «از کتاب رهایی نداریم» (اومبرتو اکو/ژان کلود کریر، برگردان مهستی بحرینی)، «هنر و زیبایی در قرون وسطی» (فریده مهدویدامغانی) و با عنوان «هنر و زیبایی شناسی در قرون وسطی» به ترجمه مسعود خیرخواه، «چگونه با یک ماهی آزاد سفر کنیم» (گروه مترجمین)، «بمب و ژنرال» (اومبرتو اکو/ائو جنیو کارمی، ترجمه منیژه مغیثی)، «ایمان یا بی ایمان؟» |(مکاتبات اومبرتو اکو و کاردینال مارتینی به ترجمه علی اصغر بهرامی)، «تاریخ زیبایی» (نظریه های زیبایی در فرهنگ های غربی به ترجمه جهانگیر شهدادی)، «در جست وجوی زبان کامل» (پیروز ایزدی)، «نشانه شناسی» (پیروز ایزدی) و حتی کتابی با عنوان «چگونه می توان یک پایان نامه تحصیلی نوشت» (غلامحسین معماریان).
چهارشنبه ، ۵اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهیختگان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]