تور لحظه آخری
امروز : پنجشنبه ، 15 آذر 1403    احادیث و روایات:  امام علی (ع):بر زبان مؤمن نورى (الهى) است و درخشان و برزبان منافق شيطانى است كه سخن مى‏گويد.
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

آراد برندینگ

خرید یخچال خارجی

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

پوستر آنلاین

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

ساختمان پزشکان

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

الک آزمایشگاهی

الک آزمایشگاهی

خرید سرور مجازی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

لوله و اتصالات آذین

قرص گلوریا

نمایندگی دوو در کرج

خرید نهال سیب

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

رفع تاری و تشخیص پلاک

پرگابالین

دوره آموزش باریستا

مهاجرت به آلمان

بهترین قالیشویی تهران

بورس کارتریج پرینتر در تهران

تشریفات روناک

نوار اخطار زرد رنگ

ثبت شرکت فوری

تابلو برق

خودارزیابی چیست

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1838150709




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

مناظره - پس از نسبی گرایی: چگونه از پست مدرنیسم فراتر برویم؟


واضح آرشیو وب فارسی:قم پرس: پایگاه خبری تحلیلی قم پرس : مناظره «پس از نسبی گرایی: چگونه از پست مدرنیسم فراتر برویم؟» به بحث در مورد نسبی گرایی می پردازد. به گزارش خبرنگارمهر، «همه چیز نسبی است» شعار عصر ما در هنر، اخلاق و علم است. آیا این بدین معناست که ما دیگر با باورها و معنا ارتباط نداریم؟ آیا باید به وادی امن حقایق مطلق بازگردیم؟ یا این دوران جدید نسبی گرایی، دوران آزادی و ماجراجویی ماست؟ آیا اصلا راهی برای فکر کردن فراتر از دوگانه مطلق گرا و نسبی گرا وجود دارد؟ در ادامه مناظره ای در این راستا را با هم می خوانیم. سایمون بلکبرن استاد فلسفه دانشگاه کمبریج؛ ماکیلا ماسیمی فیلسوف علم و هیلاری لوسن از فیلسوفان منتقد رئالیسم در این مناظره شرکت دارند. متن این مناظره توسط زهیر باقری نوع پرست ترجمه شده است؛ *سایمون با شما شروع کنیم، نسبی گرایی را از نظر خودت توضیح بده، اینکه پس از نسبی گرایی چه چیزی خواهیم داشت و آیا جایگزینی برای نسبی گرایی وجود دارد؟ سایمون بلکبرن: نسبی گرایی با ایده ای نسبتا جذاب شروع می کند، در واقع ایده ای صحیح. این ایده این است که افراد متفاوت جهان را به شکلی متفاوت می بینند، از مقوله های متفاوتی استفاده می کنند و به نتایج متفاوتی می رسند. این درست است و کسی نباید با این مخالفت کند. ولی نسبی گرایی از این ایده فراتر می رود و می گوید ما باید با دیدگاه های متفاوت مدارا کنیم و این اغلب صحیح است. البته این هم محدودیت هایی دارد، مشخص نیست که چرا باید با همه دیدگاه ها مدارا کنیم، ولی این درست است که با نظرات زیادی باید مدارا کنیم، مشکلی هم ندارد. ولی این دو نکته با گونه ای به خصوص از عینیت گرایی قابل جمع هستند. مثال استانداردی که در این زمینه زده می شود طراحی نقشه است. اگر نقشه یک منظره یا منطقه را بخواهید طراحی کنید، می توانید به شکل های بسیار متفاوتی این کار را انجام دهید. می توانید آنچه که می خواهید در نقشه طراحی شود را انتخاب کنید، می توانید برخی از چیزها را نادیده بگیرید، یا در نقشه خود بر نکات دیگری تاکید کنید، هیچ نقشه صحیح واحدی از یک منظره وجود ندارد. با این حال، نقشه های غیرصحیح از هر منظره ای نیز وجود دارند، نقشه هایی که در آن صخره وجود دارد در حالی که در منظره صخره ای وجود ندارد، یا نقشه ای که در آن جاده کشیده شده در حالی که جاده ای وجود ندارد. اینها نقشه هایی غلط هستند. چرا که قواعدی بر نقشه کشیدن حاکمند. بسیاری از فیلسوف ها، چه رئالیست باشند چه نباشند، گمان می کنند که زبان اینچنین است، زبان قواعدی دارد ولی اگر با توجه به قواعد زبان واژه ها و توصیف های ویژه ای را انتخاب کنید، برخی از آنها غلط و برخی دیگر صحیح هستند. اگر در منظره طبیعی صخره ای وجود نداشته باشد و شما صخره ای روی نقشه بکشید، نقشه غلط است. نسبی گرایی سعی می کند از این ایده جذاب که دیدگاههای متفاوتی وجود دارد که وقایع را توصیف می کنند فراتر بروند، تا دیدگاهی در مورد حقیقت ارائه کنند. آنها سعی می کنند بگویند حقیقت من، حقیقت تو و حقیقت او وجود دارد. خب فرض کنید من بگویم شکار روباه خیلی بد است و باید ممنوع شود و بعد راجر اسکروتن می گوید شکار روباه بخشی از سبک زندگی بریتانیایی است، خیلی خوب است و باید قانونی باشد و تشویق شود. اینجا دو دیدگاه اخلاقی مخالف داریم. در اینجا نسبی گرا می گوید حالاهرچی! راجر اسکروتن حقیقت خودش را دارد و سایمون بلکبرن حقیقت خودش را دارد و این دو با هم تفاوت دارند چرا باید به این اختلاف توجه کنیم؟ این دیدگاه تا زمانی که خود شما نباید قضاوتی داشته باشید مشکلی ندارد. ولی برای من که مثلا می خواهم کمپینی راه بیندازم تا شکار روباه را ممنوع کنم مطلوب نیست، برای راجر هم که می خواهد کمپینی راه بیندازد تا شکار روباه را قانونی نگه دارد مطلوب نیست. چون من و راجر مسئولیت قضاوت را پذیرفته ایم و دیدگاهی در مورد این مسئله داریم. البته ممکن است افراد به دیدگاههای متفاوتی برسند، ولی در این مسئله کسی که می آید می گوید «حالا هرچی» کمکی به بحث نمی کند. آلودگی صوتی نسبی گرایانه صرفا موجب حواس پرتی می شود، نه استدلالی به نفع یا علیه شکار روباه ارائه می کند و نه استدلالی که بتوانیم به کمک آن اختلاف نظرهایمان را حل کنیم. همچنین راه سومی هم پیدا نمی کند. ممکن است کسی راه سومی پیدا کند و مثلا بگوید شکار روباه را یک هفته درمیان ممنوع کنید. این دیدگاه سوم مشارکت در بحث است هرچند احتمالا من و راجر را خشنود نخواهد کرد. بنابراین حتی در دیدگاههای اخلاقی و زیبایی شناختی هم نسبی گرایی مطلوب نیست چه رسد به علم که فرآیندهای بسیار قوی تر و پذیرفته شده تری برای رسیدن به یک دیدگاه در مورد موضوعی خاص دارد. در مورد فاصله زمین تا خورشید یک دیدگاه صحیح وجود دارد یا مثلا در مورد طول عمر زمین. البته در مقایسه با اخلاق، علم عینیت بیشتری دارد، همچنین توافق بیشتری بر سر اینکه چگونه به قضاوتی واحد برسیم وجود دارد، ولی در اخلاق چنین نیست. با این حال باید مسئولیت قضاوت کردن را بپذیریم، شما تنها زمانی می توانید آلودگی صوتی نسبی گرایانه ایجاد کنید که مسئله مطرح شده برایتان مهم نباشد و نمی خواهید به آن بپردازید و نگاهی خداگونه به یک اختلاف نظر دارید و می گویید اینها این جور فکر می کنند و آنها آن جور. اینجا شاهد یک واژگونی جالب توجهی هستیم. نسبی گرا با ایده مدارا شروع می کند و این هم خوب است چون ما به مدارا به دید مثبتی نگاه می کنیم، سپس این رویکرد خداگونه و فاصله دار به بحث را اتخاذ می کند و می گوید اینها حقیقت خودشان را دارند و آنها حقیقت خودشان را دارند. او در واقع موضعی ارباب منشانه اتخاذ می کند و می گوید هر چه این دو با هم بر سر آن اختلاف نظر دارند و بحث می کنند به من ربطی ندارد و من نباید در مورد آن موضعی اتخاذ کنم. وقتی در یک بحث بگویید این شخص این نظر را دارد و آن شخص آن نظر را دارد، مشارکتی در بحث ندارید بلکه این صرفا یک تبصره ای ارباب منشانه در مورد دیدگاه های افراد در بحث است. بنابراین گمان می کنم نسبی گرایی با نکته های زیبایی شروع می کند و در پایان به درون باتلاق فرود می رود و آنقدری که در ابتدای امر به نظر می رسید جذابیت ندارد. ماکیلا ماسیمی: در ادامه صحبت های سایمون می خواهم قدری در مورد نسبی گرایی در علم صحبت کنم. علاوه بر نسبی گرایی در اخلاق یا زیبایی شناسی یا دیگر مثال هایی که به ذهن می رسد مثلا بعضی ها از مزه ریواس خوششان می آید بعضی ها خوششان نمی آید یا مثلا مواردی که افراد اختلاف نظر دارند که یک کیک خوب چه خصوصیاتی دارد که یک اختلاف نظر واقعی است و مسئله این نیست که حق با چه کسی است بلکه افراد ذائقه متفاوتی دارند. ولی وقتی به علم می رسیم بحث در مورد نسبی گرایی قدری پیچیده تر می شود. از نظر شهودی علم عینی و صحیح است. علم برای همه ما مهم است، در علم سرمایه گذاری می کنیم چون باورمان این است که علم قرار است نظریه های صحیح ارائه بدهد و توصیفی صحیح از جهان ارائه کند. بنابراین اگر در مورد علم نسبی گرا باشید ممکن است دو نکته را بخواهید بررسی کنید. می توانید در مورد حقیقت در علم نسبی گرا باشید. مثال معروفی که ارائه می شود نسبی گرایی معرفتی نامیده می شود. نسبی گرایان معرفتی ادعا می کنند که هیچ هنجار جهانی برای خردورزی وجود ندارد و هیچ استاندارد جهانی برای گونه های حصول معرفت وجود ندارد. مثال کلاسیک ریچارد رورتی است که در مواجهه بلارمین و گالیله می گوید آیا باید به این نتیجه برسیم که وقتی بلارمین نتایج علمی گالیله را نفی کرد غیرعلمی، متعصب و غیرمنطقی بوده است؟ خب این یک روش برای فکر کردن به نسبی گرایی در مورد حقیقت است و بگویید بلارمین و گالیله دیدگاههایی کاملا متفاوت در مورد شیوه علم ورزی داشتند و سیستم ها و اصول معرفتی متفاوتی داشتند. بلارمین بر گواهی کتاب مقدس اتکا کرد در حالی که گالیله بر گواهی تلسکوپ اتکا کرد. با استفاده از این روش های متفاوت آنها به نتیجه هایی متفاوت در مورد آنچه صحیح یا غلط است رسیدند. این یک شکل از نسبی گرایی است. گونه های دیگری از نسبی گرایی در فلسفه علم وجود دارد که به آن نسبی گرایی مفهومی می گویند. این دیدگاه می گوید اینگونه نیست که جهانی در آن بیرون مستقل از ذهن وجود داشته باشد، نمی توانید فکر کنید که الکترون، دی ان ای و کهکشان هایی وجود دارند که همیشه وجود داشته اند و ما تنها باید با نظریه های خوب خود آنها را کشف کنیم. ما درباره جهان به روشی فکر می کنیم که مفاهیم خود را به جهان اعمال می کنیم و جهان را مقوله بندی می کنیم و این مقوله بندی ها محصول تاریخ فرهنگی ماست. پس ما درباره الکترون و کهکشان ها فکر می کنیم چون این تاریخ فرهنگی موفق را پرورانده ایم ولی دلیلی ندارد که فکر کنیم واقعیتی مستقل از ذهن وجود دارد. این گونه دیگری از نسبی گرایی است. این نسبی گرایی در مورد صحت نظریه ها نیست، بلکه نسبی گرایی در مورد آنچه که وجود دارد است؛ جهان و ابژه هایی که مستقل از ذهن وجود دارند. حالا یکی از پرسش ها این است که آیا جایگزینی برای نسبی گرایی وجوددارد یا خیر؟ مشخصا جایگزین هایی برای نسبی گرایی وجود دارد. یکی از آنها رویکردی برجسته در فلسفه علم معاصر است که پرسپکتیویسم علمی نامیده می شود. در این دیدگاه عنوان می شود که همه ما همچنان می توانیم به مفهوم حقیقت و اینکه جهانی آن بیرون مستقل از ذهن وجود دارد پایبند باشیم و در عین حال درسی از نسبی گرایی بگیریم. آن درس این است که نظریه های علمی ما همواره از دیدگاهی به ویژه در تاریخ فرهنگی به خصوصی مطرح می شوند. بنابراین به این نکته توجه می کنیم که هر یک از ما انسانی هستیم که دیدگاهمان در تاریخ فرهنگی به خصوصی واقع شده است. به گمان من این دیدگاه می تواند جایگزینی برای رئالیسم و نسبی گرایی باشد. هیلاری لاسون: صد و بیست سال از نگارش شاخه زرین فریزر می گذرد. او در این کتاب دیدگاههای دینی و جادویی طیف گسترده ای از قبایل و گروههای انسانی را جمع آوری کرد. او اولین شخصی بود که چنین کاری کرد. وقتی این کتاب چاپ شد تاثیر زیادی بر عموم مردم گذاشت. چرا که هنگامی که مقوله بندی آن دیدگاههای دینی را کنار هم گذاشت تنوع و تفاوت دیدگاهها را نشان داد. هر یک از این فرهنگ های متفاوت بر این باور بودند که دیدگاه خودشان صحیح است. هنگامی که این کتاب برای اولین بار چاپ شد او مسیحیت را در این کتاب بررسی نکرد ولی در چاپ های بعدی او مسیحیت را به عنوان یک دیدگاه در کنار دیگر دیدگاههایی که مطرح کرده بود قرار داد و این کار با خشم زیادی مواجه شد. در مورد اوائل سده نوزدهم صحبت می کنیم. نسل فریزر تاثیر بسیاری از این اثر پذیرفتند، و متوجه شدند دیدگاههای نسبی گرایانه متفاوتی در مورد اخلاق و دین وجود دارد. این اثر بی معنایی این ادعا که هر یک از این دیدگاهها، حتی دیدگاهی که متعلق به ماست، به شکلی مطلق صحیح است را مشخص کرد. نسبی گرایی به دیگر زمینه ها هم تسری پیدا کرد و زبان گزینه بعدی بود. زبان یک پرسپکتیو است و ما از طریق زبان می بینیم. در واقع کتاب دوم ویتگنشتاین «پژوهش های فلسفی» ابتدا قرار بود «ملاحظاتی در مورد شاخه زرین فریزر» نامیده شود. پس از جنگ دوم نسبی گرایی از اخلاق، دین و زبان به علم هم رسید. کوهن رویکردی به علم ارائه داد که ما در پارادایم هایی علم ورزی می کنیم که در آینده تغییر می کنند. فایرآبند این دیدگاه را پیش برد و دیدگاهی رادیکال ارائه کرد. ما الان اینجا هستیم، در گونه ای از عصر پست مدرن زندگی می کنیم که از خصوصیات فرهنگی، زبانی و تاریخی پرسپکتیو خود آگاه هستیم. نسبی گرایی مشکلی دارد و مشکل آن خیلی سرراست است و هر دانشجوی سال اولی فلسفه با آن آشنا می شود. آن این است که این ایده که حقیقتی وجود ندارد پارادوکسیکال است، یا حداقل چنین به نظر می آید. چون اگر حقیقتی وجود نداشته باشد، اینکه حقیقتی وجود ندارد هم حقیقت دارد. بنابراین اینکه حقیقتی وجود ندارد نمی تواند دیدگاهی قابل دفاع باشد. به نظر من این مخمصه فعلی ماست و فکر نمی کنم بتوانیم از آن طفره برویم. نمی توانیم در مورد اینکه از نسبی گرایی خوشمان می آید یا نمی آید صحبت کنیم، یا اینکه از رئالیسم خوشمان می آید یا نمی آید، ما باید تلاش کنیم شرایط خودمان را بفهمیم چرا که تمام رشته های دانشگاهی و تمام روش های اندیشه ما را تحت تاثر خود قرار داده است. دو فیلسوف مهم صد سال گذشته یعنی ویتگنشتاین در فلسفه تحلیلی و دریدا در فلسفه قاره ای بر این باور بودند که نمی توانیم از رابطه خود با جهان صحبت کنیم چرا که نمی توانیم داستانی کلی در مورد اینکه جهان چگونه است ارائه کنیم. در نتیجه این امر، آنها از عنوان کردن هر گونه سخن کلی در مورد وجود بشر امتناع کردند؛ آنچه از نظر آنها متافیزیک بود. این موضع آنها بود. من فکر می کنم موضع آنها اشتباه بود چرا که ما نمی توانیم از ارائه یک پرسپکتیو کلی امتناع کنیم. حتی برای فهمیدن ویتگنشتاین یا دریدا باید دیدگاهی را به آنها نسبت دهیم تا بتوانیم متن های آنها را بفهمیم. ما باید با داستان کلی خود در مورد جهان سر و کله بزنیم و ببینیم شامل چه چیزهایی می شود. خود من تلاشی در این راستا انجام داده ام. داستان کلی که من مطرح کرده ام از نظر خودم مستحکم است و به ما کمک می کند بفهمیم چرا در این مخمصه هستیم و چه کاری می توانیم انجام دهیم. من بر این باورم که جهان باز است و ما به نحوی آن را می بندیم. من گمان نمی کنم که جهان از ذراتی تشکیل شده که بتوانیم جواب نهایی را کشف کنیم. در دیدگاه من ما جهان را با بستن می فهمیم. البته من بر این باور نیستم که رویکرد من حقیقت است، به شکلی که گویی من به این حقیقت دسترسی پیدا کرده ام و تکلیف همه ما مشخص شده است و نیازی نیست دیگر فکر کنیم. البته که من چنین فکر نمی کنم. رویکردهای دیگری از اینکه انسان بودن یعنی چه وجود دارد و آنها ارزش خودشان را دارند و ما را قادر می سازند کارهایی کنیم. ولی من فکر می کنم ما نمی توانیم از تلاش برای ارائه چهارچوب امنتاع کنیم و به این معنی رویکرد نسبی گرایانه که می گوید نمی توانیم هیچ چارچوبی داشته باشیم اشتباه است. بلکه باید دوباره با اینکه جایگاه متافیزیکی ما چیست سر و کله بزنیم. *میخواهم این فرضیه که نسبی گرایی اشتباه است را بررسی کنیم و می خواهم از سایمون و ماکیلا به طور خاص بپرسم آیا به نظر نمی رسد که نسبی گرایی، کثرت گرایی و دموکراسی را بسط داده باشد؟ اینها بخش مهمی از فرهنگ مدرن لیبرال ما هستند. چرا شما فکر می کنید یک مشکل است؟ سایمون بلکبرن: ابتدا بگذارید بگویم مرور هیلاری در مورد فلسفه سده بیستم را تحسین می کنم. خیلی خوب بود. فقط می خواهم بگویم که نسبی گرایی در تاریخ فلسفه بسیار کهن است و یکی از مواضع اصلی ای بود که افلاطون به ویژه در کتاب ته تتوس به آن پرداخت. افلاطون آن استدلالی که هیلاری به آن اشاره کرد را ابداع کرد. در آن مکالمه نسبی گرا می گوید چیزی به نام حقیقت وجود ندارد و سقراط در پاسخ می گوید خب تو چنین می گویی، پس برای تو حقیقت دارد که چیزی به نام حقیقت وجود ندارد ولی مطمئنا برای من حقیقتی وجود دارد که چیزی به نام حقیقت وجود دارد. بنابراین این مسئله بسیار قدیمی است و افلاطون هم با سوفسطایی ها که نسبی گرایان عصر او بودند کلنجار می رفت. بگذارید به یک اتفاق نظر اشاره کنم. هیچ انسان عاقلی وجود پرسپکتیوهای متفاوت را انکار نمی کند و نمی گوید روش های متفاوتی برای مقوله بندی جهان وجود ندارد. مثال شاخه زرین مثال بسیار خوبی برای این مورد است. برخی بر این باورند که همه ادیان درون این کتاب غلط هستند بنابراین پیروان آنها هر چه دوست داشته اند گفته اند. فریزر دریافت که افراد هر چه می خواستند می گفتند یا هر چه فرهنگشان دوست داشت می گفتند. من با ماکیلا موافقم و فکر نمی کنم علم اینچنین است. نسبی گرایی که می خواهد چیزی بیشتر از این بگوید که راه های متفاوتی برای نگاه کردن به امور وجود دارد، می خواهد در مورد حقیقت حرف بزند می گوید تنها حقیقت تو، حقیقت من و حقیقت آنها وجود دارد. این یک اشتباه است. یک راه برای دیدن اشتباه این دیدگاه را هیلاری به خوبی شرح داد. چرا که فرار از مسئولیت قضاوت و اتخاذ موضع است. در نهایت می تواند به این معنا باشد که افراد دیگر انسان باقی نمی مانند. چرا که انسان ها قرار است دیدگاه و نظراتی داشته باشند، مثلا باوری در مورد طول عمر کره زمین داشته باشیم و نسبی گرایی نمی تواند مجوزی برای نگه داری دیدگاهها به شکلی نامنظم باشد. یکی از خوبی های علم این است که پیشرفت آن تا حدودی در گرو فهمیدن اشتباه های قبلی آن است. من فکر می کنم همه ما باید به علم احترام بگذاریم و آن را تحسین کنیم. بنابراین گمان می کنم در حوزه علم قطعا مسئله اقتدار وجود دارد. اقتدار در دیگر حوزه ها مانند اخلاق و زیبایی شناسی موضوع بحث های زیادی است و الان نمی خواهم به آن بپردازم. ماکیلا: می خواهم در ادامه صحبت سایمون در مورد تکثر دیدگاه ها صحبت کنم. چگونه می توانیم تکثرگرا باشیم بدون اینکه ضرورتا نسبی گرا باشیم و به چالشی که هیلاری ارائه می کند پاسخ دهیم؛ چالش کوهن و فایرآبند در علم. پرسش این است که چگونه می توان پس از کوهن و فایرآبند نسبی گرا نبود، اگر حق با کوهن و فایرآبند باشد علم به حقیقت نزدیک نمی شود بلکه شامل دوره های علم نرمال، بحران و انقلاب می شود و چیزی به نام حقیقت که علم در حال نزدیک تر شدن به آن است وجود ندارد. برای پاسخ به این چالش فکر می کنم فکر کردن به مثال طراحی نقشه مفید است. به این فکر کنید که نقشه متروی لندن به چه شکلی متروی لندن را بازنمایی می کند. می توانید به تمام انتزاعی که در طراحی نقشه مطرح است فکر کنید. هر ایستگاه به صورت یک نقطه بازنمایی می شود و خطوطی که این نقطه ها را در نقشه به هم وصل می کند با فاصله واقعی این نقطه ها انطباق ندارد. ولی آیا این به این معناست که چیزی به نام متروی لندن وجود ندارد؟ صرفا چون ما یک نقشه ویژه که از یک دیدگاه نشات می گیرد درست کرده ایم؟ مطمئنا نه، مسلما متروی لندن وجود دارد، آن ایستگاه ها وجود دارند و فکت هایی آن در بیرون وجود دارند. مسئله این است که معرفت ما نسبت به متروی لندن همیشه از یک پرسپکتیو است که تصویری غیردقیق یا انتزاعی شده از واقعیت به ما ارائه می کند ولی با این حال بازنمایی واقعیت هاست. می توانیم به پارادایم های کوهنی فکر کنیم. لازم نیست به پارادایم های کوهن بدین شکل فکر کنیم که هر پارادایم برشی متفاوت از ابژه های متفاوت است بلکه صرفا پرسپکتیوهایی هستند که به وسیله آنها علم ورزی می کنیم. این کاری است که دانشمندان همیشه انجام می دهند. وقتی در علم مدل می سازیم، مثلا مدلی می سازیم که دی ان ای را بازنمایی کنیم، سیستم هدف را با انتزاع بازنمایی می کنیم ولی این به این معنا نیست که دی ان ای وجود ندارد یا اینکه در مورد وجود دی ان ای می توانیم نسبی گرا باشیم. دلیلی ندارد که پذیرفتن پرسپکتیوها به نفی وجود جهان عینی مستقل از ذهن بیانجامد. *هیلاری! سایمون و ماکیلا از حقیقت علمی دفاع می کنند. آیا از نظر شما علم مفید، ضروری و حقیقی نیست؟ هیلاری: اینها سوال های متفاوتی هستند. به نظر من علم مفید است ولی جهان را آنگونه که هست توصیف نمی کند. مشکلی در مورد مثال نقشه که به کار برده شد وجود دارد. بدون شک صحیح است که ما نقشه های زیادی از جهان داریم. در واقع می توان گفت در اصل بی نهایت روش برای طراحی نقشه مکانی مانند لندن داریم. هر نقشه ای می تواند فایده هایی داشته باشد و از منظرهایی ویژه هر نقشه می تواند غلط یا درست باشد ولی من فکر نمی کنم این به این دلیل است که آنطور که سایمون و ماکیلا می خواستند بگویند حقیقتی اساسی وجود دارد - حقیقت علمی - که به نحوی فراتر از همه این نقشه هاست، چون واقعیت این شکلی است. من فکر نمی کنم بتوان به چنین چیزی دست یافت. متوجه نمی شوم چگونه می توان به حقیقتی که در هیچ یک از این پرسپکتیوها نیست دست یافت، چگونه می توان گفت این حقیقت شامل چه چیزهایی می شود؟ اگر می توانیم به این حقیقت دسترسی پیدا کنیم چرا نمی توانیم مستقیما به آن دسترسی پیدا کنیم؟ فکر می کنم بهتی که به خاطر اثر فریزر در زمینه اخلاقی و دینی بوجود آمد در اینجا به خاطر چالش علم همان بهت بوجود می آید. علم تا حدود زیادی دین معاصر ماست. علم چهارچوب خود را دارد که بسیار قدرتمند و مفید است. موافقم نقشه علم مفید است. ولی این به این معنا نیست که این نقشه با جهان یکی است. وقتی در یک ایستگاه لندن ایستاده اید و نقشه مترو لندن را در دست دارید و به آن نگاه می کنید، این نقشه هیچ شباهتی به تجربه حضور در مترو ندارد، یک چیز کاملا متفاوتی است. و این چنین نیست که چیزی در جهان خارج وجود دارد که باعث می شود این نقشه صحیح باشد بلکه این نقشه روشی برای در دست گرفتن جهان است. اگر به جهان این شکلی نگاه کنید می توانید کارهای زیادی با آن انجام دهید. می توانید از یک ایستگاه به ایستگاه دیگری بروید. به این معنا کار می کند ولی به این معنا نیست که این نقشه خود جهان است. هیچ گاه خود جهان نخواهد شد فارغ از اینکه چقدر تلاش کنید و آن را تصحیح کنید، به آن اضافه کنید و پیچیده ترش کنید هیچ گاه شبیه خود جهان نخواهد شد ولی به شما اجازه می دهد درجهان کارهایی را انجام دهید. بینش نسبی گرایی که صد سالی هست شروع شده - به این معنا که پرسپکتیوهای متفاوتی داریم - صحیح است. ولی نسبی گرا نمی تواند در مورد موضع خود رئالیست باشد، یعنی نمی تواند بگوید من فهمیده ام چه خبر است و هر شخصی پرسپکتیو متفاوتی دارد و با آن از آنچه در جهان خارج وجود دارد صحبت می کند. چرا که این موضع نیز یعنی اینکه می توان توصیفی کلی از امور ارائه داد. من فکر نمی کنم این ممکن باشد. معمای فلسفی که به نظر من باید به آن بپردازیم این است که چگونه ممکن است که ما داستان ها و رویکردهای خود به جهان را داریم که دقیق و قوی هستند و به ما امکان می دهند کارهایی انجام دهیم با اینکه نمی توانیم به خود جهان دسترسی پیدا کنیم. * هیلاری وقتی من از مترو استفاده می کنم می خواهم در اسرع وقت به خونه برسم و می خواهم مطمئن باشم که نقشه اصطلاحا کار می کند. میخواهم بگویم که آیا خود نسبی گرایی هم غلط نیست، آیا این خطر وجود ندارد که نسبی گرایی را به عنوان یک حقیقت مطلق ارائه کنیم؟ هیلاری: این دقیقا همان نکته ای است که من بهش اشاره کردم. من فکر میکنم نسبی گرایی غلط است و دیدگاه من این است که باید سعی کرد با مشکل درونی نسبی گرایی مواجه شد. ولی من فکر نمی کنم می توانیم این مشکل را با بازگشت به رویکردی پیش نسبی گرایانه حل کنیم و گمان کنیم که می توانیم به بخش هایی از حقیقت دسترسی پیدا کنیم و بگوییم که علم با فرهنگ و تاریخ و زبان تفاوت دارد و حقیقت است. این باور دینداران در ۱۸۹۰ بود و فکر نمی کنم که الان بر حقیقت آن افزوده شده باشد. ولی نکته ای که گفتی می خواهی نقشه متروی لندن کار کند، بله و می توانیم حتی نقشه بهتری از متروی لندن بدست بیاوریم همانطور که می توانیم دستگاه چمن زن بهتری بدست بیاوریم. ولی این به این معنا نیست که یک دستگاه چمن زن حقیقی آن بیرون وجود دارد. دستگاه چمن زن حقیقی چه می تواند باشد؟ نمی توان از یک دستگاه چمن زن حقیقی و درست صحبت کرد. می توانیم دستگاه چمن زن بهتری داشته باشیم، تندتر باشد می توانیم انواع دستگاه چمن زنی داشته باشیم. آنچه مهم است این است که دستگاههای چمن زنی بر اساس طراحی انجام شده کار خود را انجام دهند. ولی دستگاه چمن زن حقیقی نداریم. به همین شکل من فکر می کنم زبان برای اینکه مفید باشد به حقیقت اتکا ندارد. می توانیم چهارچوب هایی داشته باشیم و آنها را بهبود ببخشیم و دقیق ترشان کنیم ولی نیازی به این ایده ها نداریم که روزی به حقیقت دسترسی پیدا می کنیم یا این حقیقت در زبان ما بازنمایی می شود. *در بحران ها ما به حقایق اخلاقی نیاز داریم. ولی آیا ارجاع به عقل سلیم یا حقیقت مشترک ارجاع به شرایط موجود ندارد، یا یک تخیل اقتدارگرایانه در مورد معرفت مشترک بین انسان ها نیست؟  سایمون: خب البته باید خیلی مراقب بود و من کاملا موافقم. افراد گاهی اسیر چشم بندهایی می شوند و نمی توانند خارج از مقوله های خود فکر کنند، حال هر پرسپکتیوی که این چشم بندها مهیا کنند. این خطری است که همه ما باید نسبت به آن آگاه باشیم. می خواهم به نکته ای در صحبت های هیلاری که به نظرم نگران کننده است اشاره کنم. مطمئن نیستم متوجه حرفش میشوم یا نه. ابتدا اجازه بدهید به تفاوت بین حقیقت و کنار آمدن یا حقیقت و سودمندی بیان کنم. ریچارد رورتی از عبارت نسبی گرایی یا نسبی گرا برای توصیف خودش خوشش نمی آمد اما اغلب افراد می گویند او نسبی گرا بود و من هم چنین نظری دارم. رورتی سخنانی می گفت از قبیل اینکه کنار آمدن همه چیز است نه کپی کردن، این شعار او بود و رویکرد جایگزین عمل گرایانه او بود. بنابراین علم و دیگر چیزها به ما کمک می کنند با شرایط خود کنار بیایم ولی این کار را با ارائه حقیقت انجام نمی دهند. این دیدگاه اشتباه است، تعارض بین کنار آمدن و کپی کردن بدین شکل کار نمی کند. فرض کنید جدول محاسباتی که جذر و مد را اندازه گیری کرده اند دارید، با توجه به این جدول، کشتی خود را حرکت می دهید و به شما اجازه می دهد که با شرایط کنار بیایید، چرا چنین است؟ چون این جدول محاسباتی این چنین می گوید. این جدول به شما اجازه می دهد کنار بیایید چون به عمق واقعی آب در شرایط متفاوت اشاره دارد. پس تعارضی بین آموزش کنار آمدن و داشتن توصیفی صحیح از آنچه که توصیف می کنید وجود ندارد. به همین شکل وقتی دکتری تشخیص می دهد استخوان من شکسته است بدون شک فرآیندهایی را برای من مهیا خواهد ساخت تا بتوانم کنار بیایم، مثلا پای من را آتل بندی کند، ولی آتل بندی کار می کند چون استخوان شکسته دارم، اگر استخوان شکسته نداشته باشیم آتل مناسب نیست. همه مداخله ها مانند آتل برای پای نشکسته نیستند، برخی از آنها ممکن است به فاجعه ختم شوند. بنابراین ما مطمئنا علم را برای این می خواهیم که به ما این امکان را بدهد کنار بیاییم ولی به ما این امکان را می دهد که کنار بیاییم چون صحیح است، نقشه مترو هم همچنین است. من نمی توانم توقع داشته باشم «کاونت گاردن» را بین «کینگ کراس» و «یوستن» بیابم. چرا نه؟ چون «کاونت گاردن» در یک خیابان و بین این دو ایستگاه نیست؛ «کاونت گاردن» در «خیابان مرلوبن» که «کینگز کراس» و «یوستن» را به هم وصل میکند قرار ندارد. این یک حقیقت در مورد لندن است، یک حقیقت در مورد جغرافیای لندن است. این حقیقت همواره حقیقت خواهد داشت. شاید انسان ها دیگر به خطوط صاف اهمیتی ندهند، به لندن اهمیت ندهند، یا اصلا دیگر در لندن زندگی نکنند. ولی تا زمانی که در لندن زندگی کنند این حقیقتی در مورد کاونت گاردن است. برنارد ویلیامز می گفت پس از جنگ جهانی شخصی می پرسد در حیرتم مورخان چه چیزی در مورد جنگ جهانی خواهند گفت. پرسش خیلی خوبی است. دیگری در پاسخ می گوید یک چیزی که مورخان نخواهند گفت این است که بلژیک آلمان را اشغال کرد. ماکیلا: در ادامه صحبت های سایمون می خواهم بگویم مشخصا یکی از چالش های نسبی گرایی این است که توضیح دهد چرا علوم موفق هستند. مسلما به هر میزان که دلمان می خواهد می توانیم مدل هایی از جهان ارائه کنیم ولی تنها برخی از آنها کار خواهند کرد. دقیقا مثل نقشه مترو، برخی از نقشه ها کار خواهند کرد و برخی دیگر کار نخواهند کرد. به نظرم نسبی گرا یک تبیین بدهکار است که چرا برخی از این مدل ها کار می کنند و برخی دیگر کار نمی کنند. به نظرم اگر باور نداشته باشید که واقعیت جهان مشخص می کند، چرا بعضی از مدل ها صحیح و برخی از مدل ها غلط هستند، هیچ گاه نخواهیم توانست مشخص کنیم چرا علم موفق داریم. هیلاری: خب فکر می کنم داریم به اصل مشکل می رسیم، یعنی اینکه ما فکر می کنیم آن بیرون چیزی وجود دارد. البته من فکر نمی کنم که آن بیرون هیچ چیزی نیست. یک جهانی وجود دارد. فقط فکر می کنم جهان به صورت دسته بندی شده نزد ما نمی آید. آن بیرون چیزی هست، کاری که زبان انجام می دهد این است به تعبیر من جهان باز را به بخش هایی تقسیم می کند که ما می توانیم از آنها استفاده کنیم تا کارهایی انجام دهیم. چالش اصلی برای من این است که نشان دهم رویکرد من که به ظاهر بسیار عجیب است رویکردی درست است - چگونه ممکن است نظریه های ما موثر باشند ولی حقیقت نداشته باشند - یعنی می توان نظریه های علمی داشت که قوی هستند و می توان آنها را بهبود بخشید بدون اینکه به مفهوم حقیقت ارجاعی داشته باشد. باید نشان دهم که چگونه بدون این ایده که جهان بدین شکل یا بدان شکل وجود دارد می توانیم رویکردهایی به جهان ارائه کنیم و آنها را بهبود ببخشیم. اگر به ستاره ها نگاه می کردید بدون آنکه بدانید ستاره ها چه هستند، به آنها به شکل یک گل رز یا چتر نگاه می کردید. ولی بین شکلی که من تصور می کنم و آنچه آن بیرون وجود دارد ارتباطی وجود ندارد. می توانم به بی نهایت شکل این ستاره ها را قالب بندی کنم. ولی اینکه ارتباطی بین این قالب ها و آنچه آن بیرون وجود دارد برقرار نیست دلیل نمی شود که قالب های ما مفید نباشند. در مورد این مثال خاص، این قالب بندی ها به ما اجازه می دهد سفر کنیم. بنابراین برای اینکه بگوییم یک نظریه مفید است نیازی به رسیدن به حقیقت نداریم. من باید بیشتر روی نظریه ام کار کنم تا مشخص کنم که چگونه می توانیم نظریه های علمی را بهبود ببخشیم بدون اینکه به حقیقت و واقعیت ارجاعی داشته باشد. ولی چالش من برای شما این است که این حقیقتی که شما از آن صحبت می کنید چیست؟ نمی توانید به آن ارجاع کنید، قبول دارید که پرسپکتیوهای متفاوتی وجود دارد، چگونه است که این چیزی که علم می نامید توانسته از زبان ما فراتر برود، از فرهنگ و تفکر ما فراتر برود و به شکلی به جهان آنچنان که هست رسیده باشد. *قرار است بگوییم که می توانیم با گونه ای از حقیقت علمی بر نسبی گرایی فائق بیاییم. چرا حقیقت های علمی؟ و چه کسی این حقایق را تعیین می کند؟ ماکیلا: من کاملا با هیلاری موافقم. شکی نیست که در تاریخ ما شخصی به آسمان اشاره کرد و تصمیم گرفت که چند ستاره را دب اکبر بنامد. ما از این نام گذاری استفاده می کنیم و مثلا برای سفر کردن مناسب است. آیا این به این معناست که ما ستاره ها را درست می کنیم؟ برخی از فیلسوف ها مانند نلسون گودمن که در ۱۹۷۰ کتابی نوشت چنین نظری دارند. بین او و هیلاری پاتنم مناظره ای شکل گرفت در مورد اینکه آیا ما ستاره ها را می سازیم یا نه. به نظر من رئالیست می تواند کاملا با آنچه تو گفتی موافقت کند، درباره اینکه ما چگونه طبیعت را در قالب بندی های خود برش می دهیم، ولی از نظر متافیزیکی بی تاثیر است، یعنی اگر ما به این شکل یا بدان شکل ستاره ها را قالب بندی نمی کردیم به این معنا نبود که ستاره ای وجود نمی داشت. فیزیکِ ستاره ها و ترکیب اتمی ستاره ها را ما نمی سازیم. هیلاری: من نمی گویم ما آنها را می سازیم. شما می خواهید بگویید که اگر رئالیست نباشید هر چیزی ممکن است. مثلا شاید اصلا آن بیرون چیزی وجود نداشته باشد، این صحیح نیست. سوال من این است که چه جور چیزهایی آن بیرون وجود دارد؟ آن بیرون چیزهایی وجود دارد و کارکردها را محدود می کند، من با این موافقم. ولی فکر نمی کنم آنچه آن بیرون است شبیه زبان ما است. زبان ما آن را دسته بندی می کند، به اتم ها، نیروها و این جور چیزها. من فکر نمی کنم آن بیرون اتمی وجود داشته باشد، بلکه این روشی است که ما به وسیله آن، آن چه آن بیرون وجود دارد را فهم می کنیم. *سایمون آن بیرون چه چیزی وجود دارد؟ چه حقایقی وجود دارد؟ سایمون: به نظر من باید خیلی دقت کرد و بین فکت ها و چیزها تمایز قائل شد. اگر از من بپرسید آن بیرون چه چیزی وجود دارد، اگر منظورتان این باشد که چه چیزهایی آن بیرون وجود دارد، خواهم گفت ما که در این اتاق هستیم، همه شما آن بیرون هستید. نمی دانم «اینجا» چه معنایی دارد ولی اگر منظور جایی که من نشسته ام منظور باشد، شماها از من جدا هستید و کاردیف شهری است که از من جداتر است. اینها همه آن چیزهایی هستند که آن بیرون وجود دارند و همه شما به این باور دارید، حتی هیلاری؛ امیدوارم. هیلاری: من فکر می کنم راههای زیاد دیگری وجود دارند که می توانیم توصیفش کنیم. سایمون: با این حال اینکه شهری آن بیرون وجود دارد صحیح است.


دوشنبه ، ۳اسفند۱۳۹۴


[مشاهده متن کامل خبر]





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قم پرس]
[مشاهده در: www.qumpress.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن