تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1867324719
آیا باید داستان ایرانی خواند؟
واضح آرشیو وب فارسی:هوش نیوز: وضعیت ادبیات داستانی این سال های ایران و علت خوانده نشدن داستان های امروز فارسی، موضوع نشستی با عنوان «آیا باید داستان ایرانی خواند؟» بود که روز دوشنبه دوازدهم بهمن در موسسه آ پ آرت مان و با حضور احمد غلامی، حسین سناپور و سوسن شریعتی برگزار شد.روزنامه شرق: وضعیت ادبیات داستانی این سال های ایران و علت خوانده نشدن داستان های امروز فارسی، موضوع نشستی با عنوان «آیا باید داستان ایرانی خواند؟» بود که روز دوشنبه دوازدهم بهمن در موسسه آ پ آرت مان و با حضور احمد غلامی، حسین سناپور و سوسن شریعتی برگزار شد. در این نشست، سناپور از داستان نویسی امروز ایران دفاع کرد و بر لزوم گسترش داستان نویسی متوسط تاکید کرد و معتقد بود که نخبه گرایی کمکی به ادبیات ما نمی کند. غلامی اما ادبیات داستانی موجود ایرانی را ضعیف و غیرقابل دفاع دانست و بااین حال معتقد بود که در وضعیت کنونی جامعه ایران ادبیات داستانی تنها راه تفکر است البته با این شرط که جدی گرفته شود. او مشکل عمده داستان نویسی ما را عدم خلق اثر ادبی و فقدان کنش گری دانست. شریعتی، مسائلی که علوم انسانی و اجتماعی در ایران با آن درگیر هستند را مشابه مسائل ادبیات ما دانست و علت اصلی خوانده نشدن داستان ایرانی را این دانست که رمان ایرانی نمی تواند دیگری را در خود منعکس کند و جامعه ایران، نمی خواهد تصویری از خود در داستان ببیند. در ادامه بخش هایی از این نشست را می خوانید: داستان متوسط را باید گسترش دهیم حسین سناپور جواب دم دستی و ساده به این پرسش که چرا داستان ایرانی خوانده نمی شود این است: مگر می شود داستان ایرانی نخواند؟ داستان ایرانی مگر چیز ثابت و مشخصی است که خوانده شود یا نه؟ انواع و اقسام داستان با کیفیت های مختلف وجود دارد و نمی توان جواب مشخص به این سوال داد. اما اول باید ببینیم چرا این سوال اساسا مطرح می شود، بعد به پرسش های دیگر برسیم. چرا پیش از آن این بحث به این شدت مطرح نبود؟ تعداد بسیار زیادی از دوستان داستان نویس ما در دولت قبل پشت سد ممیزی مانده بودند و بعد از آن تعداد زیادی از آنها مجوز گرفتند و البته بیست، سی درصد همچنان مجوز ندارند. خیلی از کتاب هایی که در این دو سال منتشر شده، برای نویسندگان جوانی هستند که کتاب اول یا دوم شان را منتشر کرده اند. طبیعی است خواننده ای که نویسنده ها و کتاب ها را نمی شناسد برای خرید آنها تردید کند و احیانا نخرد. یکی از دلایل فروش نرفتن کتاب های این دوستان و کاهش تیراژ همین مسئله است. کاهش تیراژ هیچ ربطی به کیفیت کتاب ها ندارد. به انبارداری و تعداد عناوین مربوط می شود. دهه چهل و پنجاه تعداد نویسندگان ما و تعداد کتاب هایی که چاپ می شد این قدر زیاد نبود. کاهش تیراژ کتاب دلایل فنی و اجتماعی دارد و ربطی به بدبودن آثار ندارد. تک کتاب ها را اگر کنار بگذاریم، تعداد کتاب های نسبتا خوب ما بسیار بیشتر از دهه چهل و پنجاه و شصت است و اگر خوانده نمی شوند به این خاطر است که تعداد خوانندگان ما بالا نرفته و خوانندگان محدود بین آثار زیاد تقسیم می شوند. اما بخش دیگری از ماجرا همانی است که خانم شریعتی گفتند، اینکه ما تا حد زیادی خودمان را دوست نداریم و خود را در آینه غربی ها یا وابسته به تایید آنها می بینیم. به همین دلیل بعضی از نویسندگان ما برای خارجی ها می نویسند، جوری می نویسند که اینجا چاپ نمی شود. بعضی ها پول می دهند که کتاب شان ترجمه شود. ضمنا وضعیت کلی ما وضعیت طبیعی و بسامانی نیست. اگر کپی رایت داشته باشیم، اگر جوایز ادبی کافی داشتیم آن وقت می شد گفت کتاب های ایرانی خوب خوانده می شوند یا نه. قرار هم نیست همه آثار خوانده شوند. برخی دوستان ممکن است وضعیت امروز ما را با دهه های چهل و پنجاه مقایسه کنند. اما باید ببینیم در آن دهه ها چه آثاری مطرح بودند. مثلا «همسایه ها» و «شازده احتجاب» یا از بین داستان های کوتاه گلشیری، «معصوم اول»: کتاب هایی که به نوعی محمل نظرات سیاسی بودند. این داستان ها مطرح شدند چون گفتمان عمومی روشنفکری ما می توانست نظرات و ایده های سیاسی اش را روی آنها سوار کند. به بقیه داستان ها کاری نداشتند. اما اکنون برخلاف گذشته نگاه غالبی که عموم ادبیاتی های ما داشتند وجود ندارد. داستان نویسان آن دوره ما کم و بیش یکدست بودند و نگاه و آرمان شان به هم نزدیک بود. حالا اصلا این طور نیست و ما متکثر شده ایم. من هم معتقدم بیشتر کتاب ها خوب نیستند. اما وظیفه ما بیرون کشیدن آثار خوب است. وضعیت امروز ما از وجهی دیگر هم با گذشته متفاوت است. در گذشته عده ای نخبه آثار را می خواندند و تایید می کردند اما عموم مردم آنها را نمی خواندند. در مقابل، پاورقی هایی داشتیم که تیراژ بالا داشتند. ما بدنه داستان نویسی نداشتیم، یعنی کتاب هایی که تاییدی نسبی از نخبگان می گیرند اما خواننده عام هم پیدا می کنند. این اتفاق از دوره ای که کتاب هایی مثل «چراغ ها را من خاموش می کنم» و «بامداد خمار» منتشر شدند اتفاق افتاد. اما اگر امروز از من بپرسند تو که از داستان نویسی ایرانی دفاع می کنی، در سال گذشته چه کتاب خوبی خواندی؟ می گویم هیچ و درنهایت می توانم از پنج کار خوب، نه عالی اسم ببرم. اما من کمال گرا و نخبه گرا نیستم؛ تا آن جایی که به کتاب های دیگران مربوط می شود. در مورد کتاب های خودم مسئله فرق می کند. معتقدم داستان نویسی ما به عنوان یک صنعت یا حرفه باید بچرخد و درنتیجه باید یک بدنه داستان نویسی داشته باشیم. نخبه گرایی کمک چندانی به داستان نویسی امروز ما نمی کند. معتقدم داستان نویسی متوسط را باید گسترش دهیم و از ناشران ممنون باشیم که کتاب های ما را چاپ می کنند. نشر ما هرقدر می تواند باید کتاب منتشر کند. بسیاری از دوستان هم نسل من سوختند چون نتوانستند کتابی چاپ کنند. وضعیت ادبیات داستانی اگرنه خیلی خوب، اما خوب است. اما این ادبیات هم باید تبلیغ شود و هم باید ریزبه ریز مورد نقد قرار گیرد. جایزه ها برای ادبیات ما مفیدند و همین طور نقدهایی که هم جانب مثبت و هم جانب منفی آثار را ببینند. تا کجا می توانیم از همه افراد توقع داشته باشیم که نه با جای دولتی کار کنند، نه به ناشر اعتنا کنند، نه به انتشار کتاب شان فکر کنند. مگر نویسنده کیست؟ آدم آهنی یا قهرمان است؟ چرا باید این قدر نخبه گرایانه به نویسنده نگاه کنیم. اگر نویسنده این ویژگی ها را داشت چه بهتر، اما ما هدایت و بهرام صادقی را هم دق مرگ کردیم. در کنار فشارهای مختلفی که به آنها وارد می شد، ما هم به عنوان خواننده و منتقد و نویسنده هایی که در کنارشان بوده و هستیم کمکی به آنها نکردیم. ما مدام از بورخس نام می بریم اما ساعدی درجه یک است و نوعی داستان نوشته که من مشابه خارجی اش را ندیده ام. کجا ما توانستیم او را به جهان معرفی کنیم؟ وقتی این اتفاقات نمی افتد چه انتظاری برای رشد ادبیات داریم؟ اگر قرار است رشد کند بیش از بحث های تئوریک به جایزه ها، نقد و مجلات ادبی نیاز دارد. ما هیچ کدام از اینها را نداریم و اگر نویسنده های ما هنوز هم دارند می نویسند سخت جانی هم به خرج می دهند. فرار از خود و بحران رمان ایرانی سوسن شریعتی «من»ی که درگیر علوم انسانی است و «من»ی که در حوزه ادبیات وجود دارد، علی رغم تفاوت هایشان مسائل مشترکی دارند. موضوعاتی که اصحاب علوم انسانی و علوم اجتماعی در آسیب شناسی هایشان به دنبال راه حلی برای آنها هستند شبیه به همان مسائل ادبیات است و تشابهِ مسائل مبتلابه شاید مشروعیتی باشد برای این که منِ نوعی در این جا درباره ادبیات حرف بزنم. مسائلی مثل اینکه «من کیستم؟»، «برای چه کسی سخن می گویم؟»، «چقدر بومی هستم و چقدر جهانی؟»و...، موضوعاتی است که علوم انسانی ما را به خود مشغول کرده و گاه دستخوش نارسیسیسم بوده و گاه دستخوش خودباختگی و دیگری را از خود برتردانستن. در حوزه رمان هم ظاهرا وضعیت همین گونه است. ای بسا تعریف داستان هم همین باشد: خود را مدام به جای دیگری گذاشتن. تجربه داستان همین جابجایی مدام بین من و دیگری است. داستان عرصه ای است که قرار است در آن مسائل شفاف تر از هرجای دیگری مطرح شود. اگر در حوزه علوم انسانی و اجتماعی از یک منِ انتزاعی صحبت می شود، در ادبیات به تعبیر چهره هایی مثل کوندرا و پاموک، صحبت از منِ انضمامی و زیست شده است. در نتیجه منِ ایرانی بیش از هرجای دیگری باید در ادبیات بروز یابد. منِ انضمامی یا منِ مدرن در قرن هجدهم و نوزدهم به وجود آمده و همزمان با آن منِ رمان هم پدید آمده و این پارادوکس قابل توجهی است که بحث من بر محور آن شکل می گیرد. منِ مدرن که خودبنیاد و انتزاعی است همزمان با منِ ادبیات که کاملا انضمامی است شکل گرفته و به همین دلیل کسانی مثل کوندرا معتقدند منِ رمان همزاد با منِ انتزاعی دکارتی است. به این معنا که مواظبش است و از آن دیده بانی می کند. منِ مدرن فلسفی میل به انتزاع و تقلیل یافتن به سوبژکتیویته دارد درحالی که منِ رمان، از آنجا که متکی بر امر زیست شده است، او را کنترل می کند تا خود را زیادی مطلق نپندارد. خطر دیگری که من مدرن دارد، این است که این من تا کجا زندانی خودش است و دیگری تا کجا در آن لحاظ شده است. تجربه رمان اما تجربه ای دیگر است که خود را به جای دیگری می گذارد. خطر دیگر من مدرن، نسبت آن با واقعیت است یا همان مسئله آنچه هست و آنچه باید باشد و در این جا هم تعریف رمان نهفته است. آیا رمان محصول واقعیت است و یا باید به کمک تخیل جهان دیگری خلق کند و این نیز یک پارادوکس دیگر ماجرا است. انتظار ما از داستان چیست؟ این که واقعیت ما را ترسیم کند یا برعکس جهانی بسازد که میل به جور دیگر بودن را در من بسازد؟ در اینجاست که ما به این پرسش جدی درباره ادبیات خودمان می رسیم و هنوز دراین مورد تکلیف مان معلوم نیست. کسانی مثل پاموک معتقدند رمان عرصه ای است که مواد واقعی برگرفته از واقعیت بهانه ای می شوند برای ساختن جهانی متفاوت؛ و حالا اتهام اصلی داستان و رمان ایرانی چیست؟ اینکه محصور بوم ایرانی اش است یا اینکه زیادی از الگوی غربی تقلید می کند؟ رمان ایرانی چقدر توانسته میان واقعیت و تخیل، من و دیگری، امر زیسته شده و امر جهانشمول رابطه برقرار کند؟ به گفته پاموک، رمان خواندن برای نسلی از ترک ها سفر به غرب بود و اساسا رمان می خوانیم که کمی سفر کنیم. حال رمان ایرانی چقدر توانسته میان این دوگانه ها هارمونی برقرار کند؟ و درنهایت این که چرا داستان ایرانی خوانده نمی شود؟ ایرانیِ امروز در دیگر وجوه زندگی اش نیز خودش را نمی پسندد و ای بسا در ادبیات نیز رمان غربی را بپسندد که با آن به جایی دیگر می رود. او دوست دارد از خودش فرار کند و این نشان می دهد که رمان ایرانی او را خیلی زیاد به یاد خودش می اندازد. رمان ایرانی جابه جا ما را به یاد خودمان می اندازد. بنابراین شما اگر شاهکار ادبی هم به دست دهید که به خوبی ما را منعکس کرده باشد، آن را نمی خوانیم. اگر یکی از تعاریف ادبیات این باشد که: به گونه ای به خود نگاه کند که گویی دیگری را نگریسته است؛ آن گاه ما بلد نیستیم به خودمان به عنوان دیگری نگاه کنیم. نتیجه گیری بحث من، به نوعی امیدی است که پاموک دارد. اما نویسنده امیدوار است به کمک تخیل و پیداکردن هارمونی بین این دو قطب و رفت وبرگشت مدام و در موقعیت دیگری قرارگرفتن، ما را سبک کند و این بارها را از دوشمان بردارد و خواننده ای ایده آل بسازد که از شر فشارهایی که اسمش هویت های ازپیش تعیین شده است آزاد شده است. بنابراین ابژکتیو رمان همچون نوعی از تفکر، می تواند به گونه ای تمرین دموکراسی منجر شود، یعنی امکان رفت و آمد بین من و دیگری. اما چرا با رمان ایرانی نفسمان تنگ می شود؟ چون بلد نیست جهان را گشوده کند یا آنکه زیادی شبیه به ما است. و شاید هم، چنان میل به جور دیگربودن در ما هست که رمان ایرانی که شبیه خودمان است جذابیتش را از دست می دهد. این مسئله در همه حوزه های علوم انسانی و اجتماعی در ایران دیده می شود. ما در فلسفه چه چیزی از آن خود داریم؟ چرا هیچ یک از متفکران ما جهانی نشده اند؟ رمان این امکان را به من می دهد که دیگری را بفهمم بی آنکه از او تقلید کنم یا از آن بترسم. برقراری نسبت متعادل بین من انضمامی و من انتزاعی، بین سوبژکتیویته نویسنده ای که از این جا و اکنون آغاز کرده اما نمی خواهد همه چیز را به نوک دماغش محدود کند از شاخص های داستان خوب است. وظیفه ادبیات خلق مردم است احمد غلامی امروز داستان ایرانی را نمی خرند و نمی خوانند. اگر این وضعیت به گفته آقای سناپور طبیعی است پس چرا این پرسش مطرح شده؟ حجم داستان های بد ایرانی بیشتر از داستان های خوب است و این به عوامل مختلفی بستگی دارد. داستان ایرانی اگر خوب باشد خوانده می شود حتی اگر ناشری گمنام آن را چاپ کند و حتی اگر جایزه ای نگیرد. کسی که اثر هنری خلق کند خودبه خود به جامعه ادبی تحمیل می شود حتی اگر آن اثر بایکوت شود. پرسشی که در این جلسه مطرح است، بیشتر به ناشران مربوط است، نه به نویسندگان. بخشی از این وضعیت که داستان ایرانی نمی فروشد، به شرایط جامعه برمی گردد، مگر نویسنده تافته جدا بافته از جامعه است؟ اما ادبیات داستانی به مراتب وضعیت بهتری از هنرهای دیگر دارد. وضعیت سینما چندان مطلوب نیست. این وضعیت در تئاتر هم وجود دارد. امروز جریانی به نام جریان تئاتر وجود ندارد و نیز جریانی در سینما و شعر دیده نمی شود. اما هنوز، دست کم به صورت بالقوه، جریان داستان نویسی وجود دارد و اتفاقا نقطه اتکای تفکر ایرانی، ادبیات داستانی است. اگر ما نمی توانیم به واسطه فلسفه جهانی بیندیشیم، از طریق ادبیات، امکان اندیشیدن داریم. شاید یکی از مهم ترین راه ها برای تفکر ما، و تنها راه تغییر در اوضاع ادبیات باشد، به شرط آنکه آن را جدی بگیریم، که نمی گیریم. من با این استدلال موافق نیستم که امروز تعداد نویسندگان زیاد شده و تکثر به وجود آمده و دیگر نمی توانیم سر یک کتاب به توافق برسیم. حتما می توانیم سر کتابی چون «همنوایی شبانه ارکستر چوبها» رضا قاسمی به توافق برسیم. اینکه ادبیات ما به این روز افتاده، حاصل همین دست حرف هایی است که در چندسال اخیر مطرح شد، حاصلِ جدی نگرفتن ادبیات. اگر باز هم اصرار کنیم که وضع ادبیات خوب است: تعداد نویسنده ها زیاد شده و فقط به اندازه کافی جایزه ادبی نداریم و ...، هیچ تغییری رخ نمی دهد. اتفاقا باید بگوییم از دلایل ضعف ادبیات ما همین جوایز است. این جوایز درحال حاضر به ادبیات داستانی ما ضربه می زنند چون ناگزیرند از بین متوسط ها یا حتی بدترین ها، آن را که کمتر بد است، انتخاب کنند. درست تر این است که با مکانیزم بازار و نظام عرضه و تقاضا سراغ مسئله ادبیات برویم. اگر مردم داستان ایرانی نمی خرند باید به آنها آفرین گفت. چون باهوش اند و نمی خواهند کار ضعیف بخوانند. این نشان می دهد هنوز امیدی هست و حدی از سلیقه در میان مردم وجود دارد. اعتقاد ندارم دهه چهل، سراسر دوره درخشانی بوده و با نوستالژیای دهه های چهل و پنجاه هم مخالفم، اما آن دوران نویسندگان با تمام بضاعت و وجودشان می نوشتند. نوشتن در شرایطی، با زجر و درگیری با مسایل سیاسی همراه است و گاه هم خودِ نوشتن امری سیاسی است. نویسنده که نمی تواند چشم بر جامعه ببندد. اما معتقدم در شرایط کنونی روایت ادبیات داستانی نسبت به گذشته برای بیان کردن ناکافی است، یعنی داستان نمی تواند بار این حجم از مسایل موجود را به دوش بکشد. مسئله دیگر تخت شدگی جامعه است. در جامعه ما تکثر وجود ندارد چون تضارب آراء وجود ندارد. ما با تفرقه آراء مواجهیم. در این وضعیت هیچ چیز رشد نمی کند. جامعه ما به دلیل مسائل اقتصادی، اجتماعی و... آن قدر ساییده شده که لبه های تیزش را از دست داده و اینها دیگر به نویسنده برنمی گردد. این وضعیت نیاز به تئوری، مفهوم سازی و ازخودگذشتگی دارد. در جامعه تخت شده، محافظه کاری و منفعت طلبی بیشتر بروز می کند و زیستن و نوشتن در این جامعه سخت تر است. جامعه ما آ گاهی زده است. همه چیز دارد جز آن چیزی که مهم و ضروری است. همه اینها را نمی توان از نویسنده خواست اما نویسنده ای که در این جامعه زندگی می کند باید بتواند خلق کند و گرفتار این وضعیت نشود. اما غالبِ نویسندگان ما در این جریان غرق اند و از آن سود می برند. مسئله اولیه ادبیات ما این است که دیگر قادر به خلق امر نو نیست، قادر به کنش گری نیست، ادبیات داستانی ما امروز واکنشی است. منظورم این نیست که ناشران کتاب متوسط و بد چاپ نکنند. من از جانبِ نویسنده، از طرف خلاقیت صحبت می کنم و نه از طرف نشر ایران. به من مربوط نیست که ناشر پاورقی چاپ کند و بفروشد. ما که نماینده ناشر نیستیم. ناشر شاید بخواهد کتاب متوسط چاپ کند و فروش نرود، مسئله من «ادبیات» است. بخش عمده این ادبیات، مفلوک است. نمی فروشد چون خلق نمی کند. نویسنده زمانی می تواند خلق کند که خود تعهد داشته باشد، تعهد به هنرش و نه بازار و نشر حتی. اتفاقا ادبیات ایران نقد می شود، به اندازه کافی جایزه داشته اما بخش مهمی از این نقدها و جایزه ها محفلی بوده اند و همین اعتماد خواننده را از بین برده. منظورم این نیست که کسی ننویسد، می گویم این گونه متوسط نوشتن راه به جایی نمی برد و این ادبیاتِ مفلوک دیگر جایزه نمی خواهد. من که خودم ده سال جایزه ادبی برگزار کرده ام می گویم جایزه ها در شرایط کنونی سود که ندارد هیچ، ضرر هم دارد. اگر معتقدید این وضعیت خوب است، خب ادامه اش بدهید. اما ادبیات نیاز به خلاقیت دارد، نیاز به آدم پای کار دارد، به آدم هایی مثل احمد محمود و گلشیری و ساعدی، که بر سر اصول شان با کسی وارد معامله نشدند. نوشتن را با نشر خلط نکرده اند. مدام می گوییم مردم چرا داستان های ما را نمی خوانند، درحالی که این ما هستیم که باید بتوانیم با داستان هامان، «مردم» ایجاد کنیم. گلشیری و احمد محمود سختی ها کشیدند، چون می خواستند مردم ایجاد کنند. وظیفه ادبیات خلقِ مردم است: خلق جهان های تازه با آدم های تازه، بیان ها و صداهای تازه. این نخبه گرایانه نیست بلکه اصل قضیه است.
شنبه ، ۱اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هوش نیوز]
[مشاهده در: www.hooshnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]
-
گوناگون
پربازدیدترینها