واضح آرشیو وب فارسی:فرهیختگان: عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه سفر وزیر امور خارجه ایران به بروکسل، سفر چند هفته قبل خانم هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران را تکمیل کرد؛ سفری که به منظور شرکت در اولین دور گفت وگوهای ایران و اتحادیه اروپا در سطح عالی برگزار شده بود. سال هاست که گفت وگو میان ایران و اروپا شکل گسترده و ویژه ای به خود گرفته است؛ چه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و چه پس از آن. اما همواره در رابطه میان ایران و اروپا فراز و نشیب و ناسازگاری هایی وجود داشته است، گاهی این ارتباط به بالاترین حد خود و گاهی به کمترین عمق در دیپلماسی رسیده است. پیش از انسجام اتحادیه اروپا، اگر رابطه ایران با یکی از کشورهای اروپایی به هر دلیلی دچار تنش و کشمکش می شد یا برعکس در برهه ای از زمان بهبود می یافت، تنها آن کشور از نتیجه و عوارض آن متاثر می شد اما به مرور زمان و با انسجام اتحادیه اروپا، تمامی کشورها به یک اندازه و با هم می توانند در مسائل به خصوص سیاست خارجه عمل کنند و این یعنی تاثیر تصمیم گیری اروپایی ها بر روابط ایران و کشورهای اروپایی بیشتر می شد؛ به طورمثال رابطه ایران با انگلیس در سال 1390 دچار بحران شده و پس از آن به طور کامل قطع شد، در چنین شرایطی کل اتحادیه اروپا متاثر شده و سفرای خود از ایران را فراخواندند. یا زمانی که در دولت های پیشین رابطه میان ایران با تعدادی از کشورها تیره شد؛ بر همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا اثر گذاشته و سطح روابط میان ایران و این کشورها به یک اندازه کاهش پیدا کرد. از سوی دیگر شکل گیری اتحادیه اروپا منجر به افزایش وزن ژئوپولتیکی قاره شد و طبیعتا در این میان کفه ترازو در تحریم ها و تنش های سیاسی به ضرر ایران تمام شد. با پیروزی جمهوری اسلامی ایران و پس از آن با پایان یافتن جنگ تحمیلی، شدت انتقادات و فراز و نشیب ها میان دو طرف، قرار بر این شد میان ایران و اتحادیه اروپا مذاکراتی برگزار شود تا شاید از این طریق درک بهتری از مسائل به وجود آید؛ بر همین اساس بود که گفت وگوهای انتقادی شکل گرفت؛ در این گفت وگوها مسائل حقوق بشری بیشتر از هر چیز دیگری از اهمیت برخوردار بود و ایرانی ها هم چندین بار در این گفت وگو ها شرکت کردند و هربار به نظر می رسید که مقامات اروپایی یک طرفه به قاضی می روند و هدف نوعی فشار به ایران است تا سیاست های خود را تغییر دهد. پس از آن بود که ایران در دولت بعدی خود خواستار مذاکرات جامع تری شد که اساس و محتوی آن صرفا مسائل حقوق بشری نباشد، این دور از مذاکرات به پیشنهاد طرف ایرانی گفت وگوی سازنده نامگذاری شد. اما این دور از مذاکرات هم دیری نپایید چراکه سیاست های دولت نهم متناسب با خواسته ها و سیاست های اتحادیه اروپا نبود، در نتیجه به طور کامل قطع شد؛ تعلیقی که می توان گفت 10 سال به طول انجامید و تا همین هفته ها و روزهای اخیر هم ادامه داشت. اگرچه امروزه این گفت وگوها با قدرت بیشتر و در قالب چارچوب و فرم خاصی بار دیگر بازسازی می شود. با اینکه در 10 سال گذشته هیچ رابطه ای اعم از انتقادی یا سازنده میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود نداشت اما مجددا با توجه به تحولات، چه آنهایی که در اروپا رخ می دهد و چه تحولات گسترده ای که در خاورمیانه وجود دارد و پیش بینی می شود که در آینده هم بیشتر شود، هر دو طرف به این نتیجه رسیده اند که همچون گذشته به مذاکرات و توسعه همکاری ها نیاز دارند. اجرایی شدن برجام و برداشته شدن موانع گفت وگو و توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری از عواملی بود که منجر به بازسازی روابط میان دو طرف شد؛ اما تفاوت این دور از گفت وگوها در این است که این مذاکرات زمینه های بیشتری را دربرمی گیرد؛ از مسائل اقتصادی گرفته تا همکاری های منطقه ای و مبارزه با خشونت و افراط گرایی. بنابراین می شود گفت که زمینه های گفت وگو نسبت به گذشته گسترده تر است و با توجه به مقدماتی که فراهم شده، اروپایی ها نیز به این پیشنهاد روی خوش نشان داده و از آن استقبال کرده اند. بر این باور هستم که این گفت وگوها در آینده نیز ادامه پیدا کرده و به طور سازنده ای پیشروی می کند اگر منافع هر دو طرف مدنظر گرفته شود. درباره بهبود و توسعه روابط اقتصادی و سیاسی با اروپا باید گفت در این میان طرف دیگری هم در غرب وجود دارد به نام ایالات متحده آمریکا که برخی اعتقاد دارند گفت وگوها با اروپا ممکن است بر سیاست های آمریکا در قبال ایران تاثیر بگذارد؛ اما من تصور نمی کنم که گفت وگوها و بهبود رابطه میان ایران و اروپا بر روند اجرایی شدن برجام یا رفع تحریم ها تاثیر منفی داشته باشد، چراکه گستره رابطه ایران و آمریکا بیشتر به مساله اجرایی شدن برجام، نظارت ها و تعهد به قراردادها ختم می شود. مقامات ایرانی و آمریکایی به خوبی می دانند که ظرفیت گفت وگوها میان این دو کشور هرگز آنقدر عمیق نبوده که بتواند با ارتباط ایران و اتحادیه اروپا برابری کند. اکنون این زمینه و بستر برای کشورها فراهم نیست تا بتوانند بیشتر از این ارتباط خود را گسترش دهند؛ همین که بتوانند عملیاتی شدن برجام را به خوبی پیش برده و راضی باشند، کفایت می کند ضمن اینکه مجبور هستند درباره بحران های سوریه و عراق و یمن در نشست ها گفت وگو کنند و به توافق برسند.
پنجشنبه ، ۲۹بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهیختگان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]