واضح آرشیو وب فارسی:اندیمشک جوان: اندیمشک جوان ؛ برپایی نکته هایی ابهام برانگیز «داستان های میان رودان» اثری است پست مدرن با مولفه های جهان کمدی مرسومش، نمایشی که این روزها در تماشاخانه ایرانشهر میزبان مشتاقان تئاتر است. «داستان های میان رودان» نمایشی ۳ اپیزودی از ۳ پادشاه بین النهرینی است: این رشتور از آشور، حمورابی از بابل و شمسی عدد از کلده. هر یک از پادشاهان، تاج […]اندیمشک جوان ؛ برپایی نکته هایی ابهام برانگیز «داستان های میان رودان» اثری است پست مدرن با مولفه های جهان کمدی مرسومش، نمایشی که این روزها در تماشاخانه ایرانشهر میزبان مشتاقان تئاتر است. «داستان های میان رودان» نمایشی ۳ اپیزودی از ۳ پادشاه بین النهرینی است: این رشتور از آشور، حمورابی از بابل و شمسی عدد از کلده. هر یک از پادشاهان، تاج بر سر برای خود داستانی مستقل دارند. هر یک شخصیتی مجزا و هر یک برای خود روایتی دارند. به گزارش تسنیم، در این میان جای تامل بر واقعیت تاریخی شخصی چون حمورابی خواهد بود. حمورابی برای ما نماد تدوین قانون است. ۴۲ سال حکومت کرده است و سارگون کبیر هم اختلاف تاریخی زیادی با شخص حمورابی دارد. این هم بخشی از بازی تاریخی است که در نمایش «داستان های میان رودان» شاهد آن هستیم. لذا این بازی تاریخی- زبانی چه کارکردی دارد و اصولاً به چه علت واجد اهمیت است؟ برای یافتن پاسخ مناسب ناچاریم به چند نظریه زبان شناسی رجوع کنیم و شاید وجود این نظریه هاست که درک نمایش علی شمس را کمی مشکل کرده است. درواقع مخاطب مجهز به نظریات ادبی و آگاه به انواع ادبی درک بالاتری نسبت به نمایش علی شمس خواهد داشت. یکم: بخشی از این نظام ادراکی به نگاه یاکوبسنی به زبان بازمی گردد که در آن ۲ مفهوم استعاره و مجاز تبدیل به اصول دستگاه نشانه شناختی می شود. در این دستگاه هنرمند به کمک واژگان جهانی را خلق می کند که در آن واژگان معانی خود را از دست می دهند و این بار در جایگاه دیگر می نشینند. در اینجا یک واژه در محور جانشینی یا همنشینی معنی دیگری پیدا می کند. برای مثال درباره کلمه تبلت که به جای کلمه لوح یا سنگ نبشته آمده است این تبادل لغت براساس شباهت جانشین لغت اصلی شده است. این رویه تبدیل به یک هزارتوی جذاب می شود که ما را به عنوان مخاطب درگیر می کند. یک معماست برای حل کردن و دریافت ریزه کاری های نویسنده. ولی این مهم در متن رخ داده است و حال این سوال مطرح می شود در اجرا چه کارکردی می تواند داشته باشد؟ اصلاً دستکاری یک لغت و پدید آوردن یک معنی جدید برای یک واژه آشنا، چه کمکی به اجرا می کند؟ جواب این سوال را باید در خود اجرا یافت، در میزانسن هایی که منجر به خلق تصویر می شود. برای این مهم یک مثال شفاف می زنم. در صحنه ای که طاعون با شمسی عدد وداع می کند، شمسی عدد بیتی مشهور از سعدی نقل می کند. این اتفاق در ابتدا به واسطه مصرف افیون و مسکرات توسط شمسی عدد آماده سازی شده است. در گام بعد در دستگاه نمایشی «داستان های میان رودان» درهم ریختگی تاریخی عادی سازی شده است. پس شمسی عدد براساس قواعد نمایشی این بیت مشهور «ای کاروان آهسته ران» را نقل می کند. در این لحظه کاروان حامل طاعون حرکتش را کند می کند. نکته مهم این است که شاه بیت سعدی خود بار استعاری دارد و مفهومش حرکت آهسته کاروان نیست اما علی شمس معنی حقیقی و باطن معنا را دگرگون می کند و این مهم به واسطه تصویرسازی رخ می دهد و معنی مدنظر کارگردان در اثر جاری می شود. از آنجا که این رویه تبدیل به اسلوب پاردویک شمس شده است، این اتفاق ۳ بار تکرار می شود و در بار سوم کاروان تندتر از گذشته به حرکتش ادامه می دهد. این سرعت گرفتن نقض دستگاهی است که کارگردان در نظر گرفته است و تبدیل به المانی کمیک می شود. دوم: لودویگ ویتگنشتاین در کتاب پژوهش های فلسفی با بیان ۲ اصطلاح بازی زبانی و meaning in use (معنا در کاربرد) باب جدیدی به جهان زبان شناسی گشود. در این باب نو کلمات دیگر آن دستگاه سینه به سینه نبود که هر واژه نماینده یک مفهوم یا شیء یا هر چیزی که انسان برای بیانش نیازمند خلق کلمه بوده است؛ بلکه در دستگاه زبانی بشر، آنچه موجب خلق واژه می شود کاربرد آن است. در اینجا کلمه ای چون تبلت که نشانه ای زبانی اشاره گر به یک وسیله الکترونیکی است، در یک کاربرد دیگر معنی لوح سنگی پیدا می کند. درک این نشانه ها نیز در بازی زبانی ممکن می شود. تکرار این نشانه فضایی برای مخاطب ایجاد می کند تا قواعد بازی را دریابد و اکنون او به زبان جهان اثر آشنا می شود. در واقع او یک زبان جدید می آموزد. اهمیت این رویداد در خلق یک دستور زبانی تازه برجسته می شود؛ جایی که علی شمس مدام به خلق مصادیر جعلی دست می زند. مشکل زبان فارسی در کمبود افعال سالم دست نویسنده را باز می گذارد تا مدام مصادری چون لشگرانیدن، آفتابیدن و… بسازد. این رویه در اجرا نیز نمود پیدا می کند. زمانی که حمورابی به معرفی برادران خود می پردازد، طبق اصل پاردوی زبانی نمایش آنان را با عناوین حمورقرمز و حمورزرد معرفی می کند ولی این واژه به تنهایی کفایت نمی کند. علی شمس در انتخاب لباس بازیگران رنگ ها را دخیل می کند تا نام ها در کاربردشان نیز برجسته شوند. این مساله درباره وضعیت اعتیاد اپیزود شمسی عدد نیز بارز است و کلیت اعتیاد در یک بازی زبانی به چیز دیگری تبدیل می شود. سوم: پست مدرنیسم همانند نگاهش واجد نوعی سیلان است. سیالیت پست مدرنیسم به حدی است که نمی توان مکتبش خواند و نه جریان و نه حتی یک نحله فکری. پست مدرنیسم شاید چیزی شبیه آرت نوو باشد که در هر گوشه دنیا، در واکنش به یک وضعیت ثابت، عده ای هنرمند یا متفکر می خروشند و موضعی جدید پدید می آورند. البته تفاوت آرت نوو و پست مدرنیسم در آن است که پست مدرنیسم دریدا و بارت و لیوتار و بودریار داشت و آرت نوو هیچ یک را در چنته نداشت. پس عمر آرت نوو کوتاه بود و مکاتب بسیار علیه آن شوریدند و پست مدرنیسم مدام در خود نقیض خود را تولید می کند. از کلمه نقیض سخن به میان آمد و باید یادی کرد از نقیضه که معادل عربی- فارسی برای پارودی است. نمایش «داستان های میان رودان» از لحاظ قالب ادبی یک پارودی است. پارودی بر تاریخ و زبان فارسی که با استفاده از صدای یک مترجم سخنگو آن را برجسته تر می کند. با این حال وجوه زبانی آن بر وجوه تاریخی چیره شده است. این چیرگی به واسطه تامل نویسنده برای دریافت یک نکته است: چرا به این شیء چنین می گوییم؟ این سوالی است که شاید ذهن همه ما را درگیر خود کرده است و بارها و بارها مرورش کردیم ولی به نتیجه ای نرسیدیم. مثلاً چرا به تهران می گویند تهران؟ جواب ها بسیار است، چرا که صاحب جواب نیز مثل ما درگیر بوده است. شاید ما نیز برای این کلمه معنی و وجه تسمیه نشأت گرفته از ذهنیت خود بیابیم؛ لیکن جواب صددرصد صحیح نیست و تنها یک حدس و گمان است. نمایش علی شمس جهانی در برابر ما می گشاید که در آن این حدس و گمان ها طنازانه می شود. او ما را دعوت می کند کمی از این جدیت بکاهیم و نگاهی کمیک به این سوالی ابدی و ازلی داشته باشیم. این قدرت جهان پارودی است که یک موضوع جدی با جدیت به چالش کشیده شود ولی در بستر کمدی. این وضعیت پارودی در نوع اجرا نیز متجلی می شود. کافی است به پرواز کردن این رشتور یا صندلی های پنوماتیک شمسی عدد یا آن معلق شدگی حمورابی توجه کنید که هیچ وجه تاریخی ندارد ولی جهان پست مدرن اثر به ما اجازه می دهد هر آنچه در تاریخ برای ما ارزش همزمانی دارد، اکنون در زمانی بررسی اش کنیم. این پیچیدگی در اثر است که نمایش علی شمس را جذاب می کند و شاید همین باعث شود مخاطب راحت الحلقوم دوست آن را پس بزند. ارسال به دوستان سایت اندیمشک جوان، انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.
سه شنبه ، ۲۷بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اندیمشک جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]