تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1867812109
انقلاب اسلامی؛ انقلاب ایده و رهبری
واضح آرشیو وب فارسی:سراج24: اسلام و رهبری امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران دو گزینه ای بودند که نقش عاملیت را احیا کردند. اسلام توانست به جماعت خواب و اجتماع خواب زده جان ببخشد و این جز با رهبری هوشمندانه و مدبرانه امام(ره) خمینی رخ نمی داد.به گزارش سراج24 ، تا مدت ها نظریه های انقلاب تحت حاکمیت نظریات ساختارگرایی و سیطره ی حکم ساختارگرایانه ی تدا اسکاچپول قرار داشت که انقلاب ها رخ نمی دهند، بلکه ساخته می شوند. عامل انسانی و نقش کنشگرانی چون رهبران در این نظریات اهمیت چندانی ندارد. این امر سبب ظهور نسل جدیدی از نظریه پردازان همچون اریک سلبین، فورست کالبرن، جان فوران، جک گلدستون، جف گودوین و تیموتی ویکم کراولی شد که به نقش کارگزاری، ایدئولوژی و پیشرفت روند انقلابی توجه دارند. حتی ساختارگرایانی همچون اسکاچپول نیز به تغییر در نظریه ی خود پرداختند و نقش کنشگران را پررنگ تر کردند. این دسته از پژوهشگران با درک خلأ واکنش های مردم به ساختارها و حضور مردمی که انقلاب می کنند، به جایگاه انسان ها و ایده هایشان و همچنین رهبری توجه خاصی کردند. شاید انقلاب اسلامی ایران، که برخی نظریات همچون نظریه ی اسکاچپول را در معرض چالش های جدید قرار داد، آزمونی بود برای درستی این گزاره ها. نوشتار ذیل با مروری بر نظریات کنشگرایانه ی حاکم بر نقش رهبری و ایدئولوژی، به بررسی موردی انقلاب اسلامی ایران به مثابه ی گزینه ای نقیضی (برای برخی نظریات) و گاه اثباتی (برخی نظریات دیگر) می پردازد. رویکرد فراساختارگرایانه به انقلاب رویکرد کارگزاری یا اراده گرایانه برآن بود که همه ی جنبه های یک انقلاب از قبل به واسطه ی عوامل اجتماعی کلان و ساختاری تعیین نمی شود و تصمیمات کنشگرانِ کلیدی بر امکان موفقیت و چگونگی تحول انقلابی، تأثیر می گذارد.[1] بنابراین نظریاتی که در این قالب به تحلیل چرایی انقلاب می پردازند به کنشگر و اراده ای فراتر از ساختار توجه دارند. تقسیم بندی دوگانه ی «ساختار و کارگزاری»، تقسیم بندی غیرمنعطف و متصلبی نیست؛ چنان که سیر فکری ویکام-کراولی به نگرش ساختاری نزدیک است، جف گودوین به تأثیر فرهنگ و حکومت در کنار یکدیگر اشاره می کند و لاکمن در رویکرد ساختاری خود به کارگزاری نزدیک می شود و جان فورن، مباحث فرهنگی را با اقتصاد سیاسی آمیخته است. اریک سلبین نیز بر نقش کارگزار و فرهنگ در انقلاب ها اشاره دارد. از نظر سلبین، «میراث فعالیت انقلابی در آمریکای لاتین بیش از همه بیانگر مکان ها، تاریخ ها و مهم تر از همه قهرمانان است: توپاک آمارو، توسن لوورتوره، خوزه مارتی، امیلیانو زاپاتا و چگوارا از اولین مخالفان غاصبان اسپانیایی. نسل های بعدی انقلابیون در صدد بوده اند با توسل به این شخصیت ها و ایده آل ها، به مبارزه های انقلابی خود قدرت و احترام ببخشند. برعکس مردم به دنبال این بوده اند که مبارزات خود را از طریق اسطوره ای که حول این شخصیت ها ایجاد شده بود معنا و درک نمایند.»[2]سلبین از مفهومی تحت عنوان «کیش انقلابی قهرمان» یاد می کند که به ایجاد فرهنگ سیاسی عمومی مقاومت، شورش و انقلاب انجامیده است. گزاره ای اصلی که او و دیگر مدافعان از کارگزار و فرهنگ دارند این است که اجزای انقلابی هر جمعیتی، اطلاع داشتن رهبران انقلابی از نوع ادراک مردم در خصوص گزینه های پیش روی شان است. این گزینه ها، منبع عمل جمعی یا جعبه ی ابزاری از سمبل ها، سرگذشت ها، آیین ها و جهان بینی ها را تشکیل می دهند. استدلال این دسته این است که در تحلیل هر انقلابی باید به نقش کارگزاران، جهان مخلوق و فرهنگ ایجادشده شان توجه شود.[3] در مجموع، تئوری های تبیین کننده ی چرایی وقوع انقلاب، هر کدام از منظر و جنبه ای خاص به توضیح برخی از همین عوامل سوق دهنده ی جامعه به وضعیت انقلابی پرداخته اند. اما در کل، در پاسخ به چرایی انقلاب، باید به وجود ساختارها و هم کارگزاران اشاره کرد. در این میان، این نوشتار با مفروض گرفتن گزاره ی فوق، به بررسی نقش ایدئولوژی و رهبری در فرآیند انقلاب می پردازد؛ دو گزینه ای که در برخی تحلیل ها مغفول واقع شده اند. ایدئولوژی و انقلاب ایدئولوژی سیاسی گونه ای از اندیشه است که با تفسیر و تبیین وضع موجود، به توجیه یا تقبیح این وضع و ارائه ی تصویری آرمانی از وضعیت مطلوب برای جانشینی وضع موجود و در نهایت، ارائه ی راهکارهای لازم برای رسیدن به وضع آرمانی می پردازد. ایدئولوژی آن گاه که «انقلاب» را آرمان تاریخی رسیدن به وضع مطلوب برمی گزیند، ایدئولوژی انقلابی است.[4] در مطالعه ی ایدئولوژی و رابطه اش با انقلاب، باید بر کلیه ی دیدگاه ها و مکاتب فکری که به انقلاب به عنوان یک آرمان تاریخی می نگرند و بین انقلاب و رهایی ارتباط ماهوی-تاریخی برقرار می سازند، تأکید کرد. در این میان، می توان به نقش سوسیالیسم در انقلاب های روسیه و چین و برخی انقلاب های آفریقایی و یا اسلام در انقلاب اسلامی ایران توجه داشت. ایدئولوژی نقش عمده ای در بسیج انقلابی دارد. کرین برینتون، یکی از نظریه پردازان انقلابی، در این باره معتقد است اندیشه ها همواره بخشی از وضعیت پیش از انقلاب هستند که بدون آن ها انقلابی وجود نخواهد داشت. هرچند وی اندیشه ها را موجد انقلاب نمی داند، اما بر این باور است که اندیشه ها در تحلیل رفتار جمعی جزئی از متغیرها محسوب می شوند.[5] این بدین معناست که ایدئولوژی برای تأثیرگذاری نیازمند هویت هایی است که مورد پذیرش و اجماع قرار بگیرند. بدین ترتیب، ایدئولوژی هنگامی که به صورت ایدئولوژی کل جامعه پذیرفته شود، توانایی بسیج همگانی می یابد و می تواند در فرآیند انقلابی مؤثر افتد. در این میان، نیاز به یک متغیر دیگر وجود دارد که بتواند پتانسیل ایدئولوژی را برای نفی وضع موجود، توصیف وضعیت آرمانی و ارائه ی مدینه ی فاضله و راهکار رسیدن به آن، به کار گیرد و آن را بالفعل نماید. این متغیر وجود رهبری است. رهبری؛ کنشگر فرصت ساز علاوه بر مشارکت توده ای مردم در انقلاب ها، درجات مختلفی از رهبری در سطوح متعدد از بالا تا درجات پایین و دوم، عضویت فعال، پشتیبان فعال و یا حمایت منفعلانه وجود دارد. اما بسیج انقلابی نیازمند رهبری است که تعیین کننده ی اهداف و شیوه ی برخورد با حکومت و تحلیل گر وضع موجود بر مبنای ایدئولوژی باشد و به ترسیم وضعیت آرمانی و متقاعد ساختن پیروان به پیروزی بپردازد. بدون رهبری، نارضایتی ها ممکن است به یک شورش بدل شود و سرانجامی نیابد. در اینجا می توان به مهم ترین وظیفه ی رهبری، یعنی سازمان دهی و انسجام نیز اشاره کرد. تروتسکی پیرامون این امر می گوید بدون سازمان رهبری کننده ، انرژی توده ها مانند بخاری که خارج از پیستون باشد، رها و پراکنده می گردد؛ در حالی که این بخار است که اشیاء را به حرکت وامی دارد و نه پیستون.[6] انقلاب ایران بر مدار ارائه ی تفسیر تازه ای از یک سلسله مفاهیم اصلی شیعه می گردید «که هدف آن ایجاد نوعی تحرک سیاسی و ظلم ستیزی بود و مسلماً بدون برداشت تازه ی تشیع نمی توانست نقشی را که در حوادث سالهای 1356-1357 بازی می کرد بر عهده گیرد.» بدین ترتیب، اسلام شیعی ثابت کرد که ابزار ریشه دار بومی و مانایی برای بسیج ، یک نهضت فراگیر و مؤثر است . تحلیل هایی که حول رهبران انقلابی صورت گرفته معمولاً با دو رویکرد روان شناسانه و جامعه شناسانه انجام شده است. در رویکرد نخست، بیشتر پژوهش ها بر مبنای مفاهیم فرویدی پیش رفته و روان کاوی رهبران سیاسی بر سه پایه ی انگیزه های شخصی، سیاسی کردن آن ها و توجیه آن ها برحسب مصالح عمومی ارزیابی شده است. هارولد لاسول و گوستاو بیچوفسکی در این باره نظریاتی ارائه کرده اند که نیازمند بحث و بررسی است. لاسول ویژگی اساسی شخصیت سیاسی را علاقه به قدرت می دانست. آنچه از منظر وی ناشی از احساس بی کفایتی و حقارت و آرزوی احترامی است که در خانواده برآورده نشده و خرسندی خود را در جامعه جست وجو می نماید. وی رهبران سیاسی را به سه نوع تقسیم می کند: نخست شخصیت سیاسی آشوب گر که به نظر او رهبران انقلابی جزئی از این گروه هستند و سپس مدیرانی که علایق عاطفی آن ها در خانواده خرسند نشده، اما برخلاف آشوب گران انرژی عاطفی شان به بیرون متوجه می شود. گروه سوم نیز ایدئولوگ ها هستند که دارای شک درونی عمیقی نسبت به نفس خود هستند و در نتیجه، دنبال جزمیت و یقین هستند.[i] این نظریه که بیشترین تمرکز را بر تأثیر عوامل بیرونی و محیطی بر شخصیت فرد دارد، تمام رفتارهای فرد را به این عوامل تقلیل داده و رهبران انقلابی را آشوب گر می خواند. این تحلیل به نظر ناقص است؛ چراکه نقش اراده و قدرت انتخاب فرد را نادیده انگاشته است. افزون بر این، قدرت طلبی سیاسی در میان برخی از رهبران انقلابی همچون امام خمینی، به نظر امری مذموم و ناپسند است. همچنین امام خمینی پیش از رهبری انقلاب اسلامی و ورای کردارهای سیاسی خود، بیشتر عارف و روحانی بودند که کارنامه ی فکری، اندیشه ای و آثار تألیفاتی شان شاهد این ادعاست. شخصیت آرام ایشان در برهه های خاصی چون رحلت فرزندشان سید مصطفی، بازگشت به ایران، پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی، حتی مورد توجه رسانه های خارجی بوده است. اینکه ایشان را بر مبنای نظریه ی لاسول، شخصیتی دارای شک نسبت به خود بخوانیم، چراکه بر پایه ی ایدئولوژی انقلاب را پیش برده است، با رجوع به عرصه ی عملی و زندگی ایشان، باز هم نقض می شود؛ چراکه شواهد بسیاری دال بر اعتمادبه نفس و قاطعیت ایشان وجود دارد که در شرایط سخت موجب تصمیم گیری های دوران ساز شده است، مانند تصمیم ایشان برای پذیرش قطعنامه ی 598. نظریه ی دیگری که در این باره موجود است تحلیل روان شناسانه ی بیچوسکی است. وی نیز بر این باور است که جزمیت، قدرت طلبی و خودشیفتگی رهبران انقلابی از ناتوانی آن ها در حل مشکلات دوران کودکی و نوجوانی آن ها برمی خیزد.[8] این تحلیل های ساده انگارانه و تقلیل گرا نمی تواند در تحلیل نقش رهبران انقلابی همچون امام خمینی مؤثر افتد؛ چراکه در کل رفتار سیاسی رهبران انقلابی را تنها معلول زندگی روانی آن ها می داند. در حالی که از منظر تحلیلی طبقاتی، برخی از گروه ها و طبقات اجتماعی خاص، بیشتر به فعالیت سیاسی گرایش می یابند تا گروه ها و طبقات دیگر که نمی توان آن را به وسیله ی عوامل روان شناختی توضیح داد. افزون بر این، شاید رفتار سیاسی رهبری انقلابی در مقاطعی خاص واکنشی به بحران های وقت باشد و ارتباطی به ویژگی های روانی وی نداشته باشد. بنابراین بهتر است از دیدگاهی جامعه شناسانه به بررسی نقش رهبران انقلابی در فرآیند انقلاب ها پرداخته شود. بر این مبنا، حسین بشیریه رهبران انقلابی را در سه دسته ی فکری یا ایدئولوژی پرداز، بسیج گر یا کاریزمایی و سیاست گذار یا مدیر، تقسیم می کند. بر این مبنا، هر کدام از این نوع رهبری با مرحله ای از انقلاب همخوانی دارد. رهبران فکری اصول و زمینه ی عقیدتی پیدایش جنبش انقلابی را فراهم می سازند و رهبران بسیج گر با راه انداختن جنبش انقلابی، قدرت را به دست می آورند و رهبران مدیر، مبانی قدرت انقلابی را تحکیم می نمایند. در عرصه ی عمل اما رهبران انقلابی به درجات مختلفی، هم نظریه پرداز، هم بسیج گر و هم مدیر بوده اند.[9] با کمی تأنی می توان این نظریه را پیرامون رهبری امام خمینی قابل اعمال دانست. ایدئولوژی و رهبری در انقلاب اسلامی ایران دو رکنی که در قالب نظریه های انقلابی نادیده گرفته شده شاید مهم ترین ابعاد انقلاب اسلامی ایران باشند. اسلام و رهبری امام خمینی دو رکنی هستند که به انقلاب اسلامی ایران خاصیتی متمایز بخشیده اند. ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایدئولوژی انقلاب اسلامی برخاسته از آموزههای اسلامی بود. اسلام به مدد مقوله های نوین، از حالت فرهنگ صرف به حالت اسلام ایدئولوژیک تغییر چهره داده است؛ چهره ای که در آن باورها و پندارهای دینی شکلی حرکت آفرین می یابند و عناصر و تعاریفی تعبیه می شود که همگی انقلابی و برانگیزاننده است. بدین معنا نوعی پیکره ی اندیشگی و یوتوپیایی از تلقی های یک دین مبارز و ستیزه خو طراحی می شود[10] و بدین ترتیب در فرآیند انقلاب مذهب به مثابه ی واژگان ، آیینی جلوه گر شد که نمایش تاریخی یک ملت را، که هستی شان را در مقابل هستی پادشاهان قرار داده بودند، در درون خود جای می داد. انقلاب ایران بر مدار ارائه ی تفسیر تازه ای از یک سلسله مفاهیم اصلی شیعه می گردید «که هدف آن ایجاد نوعی تحرک سیاسی و ظلم ستیزی بود و مسلماً بدون برداشت تازه ی تشیع نمی توانست نقشی را که در حوادث سال های 1356-1357 بازی می کرد برعهده گیرد.»[11] بدین ترتیب، اسلام شیعی ثابت کرد که ابزار ریشه دار بومی و مانایی برای بسیج یک نهضت فراگیر و مؤثر است و قادر است مفهوم هویت و تاریخ ، نمادها و ارزشهای مشترک را برای رهبری قدرتمند مذهبی-سیاسی و مراکز سازمانی نهضت فراهم آورد. این ایدئولوژی که ایدئولوگ های اولیه ی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی و دکتر علی شریعتی، آن را طرح کرده بودند، بر چند اصل تکیه می کرد: 1. تأکید مجدد بر اسلام به مثابه ی شیوه ی زندگی تمام عیار؛ 2. نفی الگوی غیردینی و غربی جدایی دین از دولت ؛ 3. اعتقاد راسخ به بازگشت قدرت و موفقیت های مسلمانان با برگشت به اسلام و حاکمیت دین الهی به جای سرمایه داری غربی و روسیه ی ملهم از مارکسیسم و سوسیالیسم ؛ 4. معرفی دوباره ی شریعت به مثابه ی طرح اسلامی جامعه ای مطلوب دارای اجتماعی عادلانه و اخلاقی از مؤمنان؛ 5. تمایل به نبرد (جهاد) علیه تمام ناراستی ها (حتی اگر لازمه ی آن تحمل سختی ها و در صورت لزوم به شهادت رسیدن در راه خدا باشد).[12] رهبری انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) رهبری فکری، مدیریتی و بسیج گرانه ی انقلاب را به عهده داشت. با توجه به وجهه ی روحانی و جذاب امام، که می توان آن را تحت قالب مفهومی «کاریزما» قرار داد، ایشان توانست این ویژگی های بالقوه را (که شاید برخی از آن ها نزد افراد و گروه های مبارز دیگر نیز بود) بالفعل سازد. امام خمینی در ابتدا به نقد حکومت موجود و نفی آن بر مبنای آموزه های اسلام پرداخت. سپس با نومیدی از اصلاح حکومت وقت، راه مبارزه را انقلاب علیه نظام سیاسی موجود تشخیص داد. ترسیم وضعیت آرمانی نیز با نظریه ی ولایت فقیه ایشان صورتی نظری به خود گرفت. نظریه ی ولایت فقیه امام، که در اواخر دهه ی چهل عنوان شد، نمود اندیشه ای است که خود زمینه ساز حکومت اسلامی در ایران شد. این نظریه که در طی جلسات درس امام در نجف اشرف عنوان شد، جنبه ی ایجابی مبارزه ی امام در مقابل شاه بود که در تبعید ارائه شد. هرچند سابقه ی این نظریه به «عوائدالایام» ملا احمد نراقی بازمی گشت که برای نخستین بار به آن صبغه ای سیاسی-حکومتی بخشیده بود، اما امام نخستین فقیهی بود که نه تنها لزوم حکومت اسلامی، بلکه راهکار اجرایی آن را نیز لازم می دانست. فقیهان دیگر تمهید مقدمات حکومت را به مثابه ی شرط وجوب می دانستند (همچنان که اگر استطاعت حاصل شود، حج واجب می شود.) اما امام در حکم شرط واجب، از قبیل وضو برای نماز، تمهید مقدمات و آماده کردن شرایط انقلاب را برای اقامه ی حکومت اسلامی واجب دانست و انقلاب کرد. بدین ترتیب، امام رسالت تشکیل مدینه ی فاضله ای داشت که حکومت جهانی اسلام بود. آن زمان مخاطبان می انگاشتند اکنون که امام خمینی رهبر انقلاب است هم طرح کلی و اجمالی آینده ی حکومت را بیان می کند و هم در حوادث روزمره راهنمای قوم است.[13] پس از پیروزی انقلاب و زمانی که امام در رأس حکومتی انقلابی و اسلامی قرار گرفت، شأن ایجابی و تأسیسی آموزه های دینی خود را نشان داد و باعث تقویت اعتماد مردم به حکومت گردید. همین امر باعث می شد تا مردم هم بسته تر گردند و از آنجا که امام را به عنوان کسی می شناختند که منافع دنیوی و اخروی آن ها را در نظر دارد، به هم نزدیک تر شدند. افزون بر این، ایشان با تأکید بر هم بستگی و وحدت بین همه ی اقشار و ذکر نمونه های بسیاری از بزرگان و علمای دینی، به تقویت اعتماد جامعه می پرداخت. از آنجا که مردم ایران خود دارای علقه های مذهبی بودند و مذهب به عنوان یک جنبه ی هویتی آن ها مطرح بود، امام با تأکید بر حفظ و تقویت این هنجارها، به خصوص با تأکید بر آموزه های مذهبی و اجرای آن ها از یک سو، یکی از جنبه های مهم هویتی ایرانیان را برجسته کرد و از دیگر سو، سلب اعتماد آن ها از منابع هنجارساز رسمی پهلوی و عدم اجرای قوانین آن را موجب شد. پس از پیروزی انقلاب و زمانی که امام در رأس حکومتی انقلابی و اسلامی قرار گرفت، شأن ایجابی و تأسیسی آموزه های دینی خود را نشان داد و باعث تقویت اعتماد مردم به حکومت گردید. همین امر باعث می شد تا مردم هم بسته تر گردند و از آنجا که امام را به عنوان کسی می شناختند که منافع دنیوی و اخروی آن ها را در نظر دارد، به هم نزدیک تر شدند. در واقع اطلاعات و آگاهی هایی که امام از طریق سخنرانی ها و بیانیه های خود در اختیار مردم می گذارد، در راستای تأکید بر هم بستگی و وحدت بین همه ی اقشار و دعوت نمودن از آن ها و استفاده از نمادها و شخصیت های مذهبی بود که موجبات تقویت اعتماد اجتماعی را فراهم می نمود. در واقع اهمیت نقش و جایگاه مذهب در اندیشه ی امام باعث شده بود تا راهبردهای مبارزاتی ایشان آمیخته با نگرش مذهبی باشد. بدین ترتیب، «گفتاری که امام خمینی به عنوان یک رهبر انقلابی برگزیده بود، چنان کلی، جامع و شامل بود که همه ی گروه های مبارز، خود را در آن متبلور و مجسم می یافتند. به عنوان نمونه، همگان در این شعار که «شاه باید برود» و «سلطنت از اساس غیرقانونی است» آن چنان به باورهای مشترک دست یافته بودند که در آن شک و تردیدی روا نمی داشتند.[14] فرجام سخن به نظر می رسد وقوع انقلاب اسلامی در ایران توانست به عنوان نقیضی برای مطالعات ساختارگرایی و مثالی از اهمیت عواملی خارج از ساختارها و یا به نظر نگارنده، نمودی از تعامل ساختار-کارگزار در وقوع انقلاب ها باشد. بدین ترتیب، می توان وجود و قابلیت اثرگذاری کارگزاران را به مانند ساختارها پذیرفت؛ به خصوص ایجاد تحولات تکنولوژیک و افزایش سرعت اطلاعات بر قابلیت کارگزاران همانند ساختارها افزوده است. تأکید این نوشتار بر رهبری و ایدئولوژی بر مبنای انکار نقش ساختارها در ایجاد انقلاب ها نیست، بلکه تنها مروری است بر احیای نقش کنشگران. بدین معنا که ایدئولوژیها، خود بر بستر ایده ها و فرهنگ ها به ساخت هویت انقلابیون و عاملان انقلابی می پردازند. در این میان، رهبران انقلابی نقش مؤثری دارند؛ چراکه آموزه های ایدئولوژیک را از اذهان به اعیان می آورند و صفوف مردمی را که شاید معترض، اما منفعل باشند، به توده ی انقلابی بدل می سازند. در این میان، انقلاب اسلامی مثالی برجسته است. اسلام و رهبری امام خمینی در انقلاب ایران دو گزینه ای بودند که نقش عاملیت را احیا کردند. اسلام توانست به جماعت خواب، اجتماع خواب زده و جامعه ی چرتی[15] جان ببخشد و این جز با رهبری هوشمندانه و مدبرانه امام خمینی رخ نمی داد. بنابراین انقلاب ها وقتی رخ خواهند داد که کنشگران انقلابی، ساختارها را چون ابزاری برای تسهیل فرصت ها به کار گیرند و موانع را به حاشیه بفرستند.(*) پی نوشت: [1] جک گلدستون، مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلابها، ویراستار: جک گلدستون، ترجمه ی محمدتقی دلفروز، تهران، انتشارات کویر، 1387، ص 28. [2] اریک سلبین، نقش کارگزار و فرهنگ در انقلابها: مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلابها، ویراستار: جک گلدستون، ترجمه ی محمدتقی دلفروز، ص 121. [3]همان، ص 122. [4]عباس منوچهری، نظریههای انقلاب، تهران، انتشارات سمت، 1388، ص 82. [5]حسین بشیریه، انقلاب و بسیج سیاسی، تهران، دانشگاه تهران، 1379، ص 82. [6]همان، ص 88. [7]همان، ص 88 و 89. [8]همان، ص 89. [9] همان، ص 92. [10]محسن خلیلی، پیدایی و پایایی تئوریک انقلاب اسلامی، آسیب شناسی انقلاب اسلامی، مشهد، نشر سنبله، 1385،ص 74. [11]حمید عنایت ، «انقلاب اسلامی» مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی، سعید الهی، امیر، فصلنامه ی اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره ی 137 و 138، بهمن و اسفند 1377، ص 137 و 138. [12]جان اسپوزیتو، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، تهران، انتشارات باز، 1382، ص 49. [13] رضا داوری، انقلاب اسلامی و وضع کنونی آن، تهران، مرکز فرهنگی علامه طباطبایی، 1361، ص 98. [14] محسن خلیلی، پیدایی و پایایی تئوریک انقلاب اسلامی، ص 99. [15] بخشی از دیالوگ مفتش تأمینات در سریال «هزاردستان»، اثر ماندگار مرحوم علی حاتمی. به کانال تلگرامی ما بپیوندید https://telegram.me/joinchat/CZFBeDvqGN8ZqY3U3m7RqQ منبع:برهان
شنبه ، ۱۷بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سراج24]
[مشاهده در: www.seraj24.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]
-
گوناگون
پربازدیدترینها