واضح آرشیو وب فارسی:هامون پرس: رئیس پژوهشکده باستان شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان و سرپرست گروه باستان شناسی «تپه دشت» شهر سوخته از کشف مقدار زیادی آثار انگشت انسان های باستان در تپه دشت از محوطه های اقماری شهر سوخته خبر داد.هامون پرس :دکتر مهدی مرتضوی به خبرنگار ایسنای منطقه سیستان و بلوچستان گفت که کشف این آثار انگشت در کارهای آزمایشگاهی می تواند کمک کند و نتایج مثبتی برای تکمیل یافته های قدیمی و روشن شدن برخی ابهامات شهر سوخته به ارمغان آورد. علاوه بر این مرتضوی با اشاره بر اینکه «تپه دشت» محوطه کارگاهی تولید سفال بوده، معتقد است: آثار انگشت کشف شده می تواند در تعیین جنسیت و رنج سنی افراد شاغل در این کارگاه ها کمک بکند. به گفته مشاور انجمن باستان شناسی جنوب آسیا محوطه باستانی تپه دشت در دوره های دوم، سوم و چهارم استقرار در شهر سوخته یعنی حوالی سال ۲۹۰۰ قبل از میلاد به بعد در حوزه تولید سفال فعال بوده است. مرتضوی که تلاش می کند با حفاری این محوطه باستانی روند تولید سفال در دوران شهرنشینی شهر سوخته را بازسازی کند، تا کنون سه بار این تپه را حفاری کرده و به نتایج مختلفی رسیده که حالا برخی از این نتایج را در گفتگو با ایسنا بیان می کند. وی در فصل سوم حفاری تپه دشت آثار و شواهد تازه ای از مراحل مختلف تولید سفال یافته که یکی از شاخص ترین آنها مواد خامی برای رنگ آمیزی سفال است. او می گوید اطلاعی ندارد که آیا این ماده خام تا حالا در محوطه های باستانی دیگر نیز کشف شده یا خیر، ولی تصور می کند از این ماده برای رنگ آمیزی بر روی سفال استفاده می شده است. مرتضوی در توضیح بیشتر این ماده خام، با بیان اینکه یکی از مراحل تولید سفال، نقش نگاری یا نقش اندازی بر روی سفال است گفت: تا کنون مشخص نشده که سفال های این دوره چگونه رنگ آمیزی می شده است ولی به احتمال زیاد این مواد خامی که اخیراً پیدا کرده ایم، یک کانی است که رنگ اخرای روشن و تیره تولید می کند و این کانی نیز به قدری رنگ دهی دارد که حتی ماده خام آن موقع جابجایی از محل حفاری، بر روی دستمان نیز رنگ داد. وی اضافه کرد: به طور قطع این مساله در فصل های بعد کاوش روشن تر خواهد شد ولی تا حالا نشنیده ام که نظیر این ماده خام در شهرسوخته یا محوطه های اقماری آن کشف شده باشد. هنوز ابزار تولید سفال در «تپه دشت» کشف نشده است رئیس پژوهشکده باستان شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان در باره شواهد اثبات کارگاهی بودن کاربری محوطه «تپه دشت»، گفت: آنچه به ما کمک می کند که مطمئن شویم اینجا کار تولید انجام می شده، یکی یافتن تأسیسات تولید یا همان کوره پخت سفال است، دیگری دورریزهای مراحل ساخت و همچنین مواد تولید نظیر مواد خام نظیر خاک رس است که باز هم در حفاری ها کشف شده است، علاوه بر این ها کارهای نیمه تمام و کالاهای نامرغوب و دفرمه شده سفال نیز کشف شده که همه و همه نشان دهنده کارگاهی بودن کاربری تپه دشت است. وی با بیان اینکه تا کنون یک بخش از روند تولید کشف نشده و برای ما مبهم است، افزود: هنوز ابزار تولید سفال یا همان نحوه ساخت مشخص نیست، یعنی ما هنوز ابزار تولید را به معنای واقعی پیدا نکردیم تا بدانیم سفال را چگونه تولید می کرده اند. سرپرست هیئت کاوش تپه دشت در پاسخ به سوالی در مورد اینکه تصور شما از نوع ابزارهای تولید سفال چیست، بیان کرد: فعلا معلوم نیست سفال با چرخ سفالگری تولید می شده یا مانند سفال «کلپورگان» در «بلوچستان» به وسیله تیغه هایی بدنه سفال را شکل داده یا صاف می کرده اند، فعلاً تنها روند ناقص در تولید سفال همین ابزار است، هیچ ابزاری از نحوه ساخت سفال نه در شهر سوخته و نه در محوطه های اقماری آن یافت نشده است. مرتضوی ادامه داد: تصور بر این است که اینها از چرخ های نیم دور برای ظروف سفالی بزرگ و چرخ های با دور کامل برای ظروف گلابی شکل استاده می کرده اند تصور می شود که این چرخ ها از جنس چوب یا خاک رس پخته شده بوده باشد که هنوز هیچ آثاری از آنها بدست نیامده و نمی توانیم راجع به آن صحبت کنیم. وی اضافه کرد: شاید کاوش های فعلی در محل نهایی کار تولید بوده و قبل از این مرحله نهایی، سفال ها در جای دیگری ساخته می شده اند و امکان دارد این ابزارها را در نقاط دیگر تپه دشت بیابیم. حتی پروفسور توزی (باستان شناس ایتالیایی) در کاوش هایی که در «رودبیابان» (از محوطه های کارگاهی تولید سفال و اقماری شهر سوخته با فاصله ۲۹ کیلومتری از جنوب این شهر باستانی) انجام داده، تنها تأسیسات ساخت سفال نظیر کوره پخت سفال یافته است. استفاده از سوخت پاک با تولید حرارت ۱۱۰۰ درجه سانتی گراد در شهر سوخته سرپرست هیئت کاوش تپه دشت گفت: در حفاری این تپه باستانی به دنبال بازسازی روند تولید سفال در جامعه باستان سیستان هستیم تا سنت از بین رفته ی یک جامعه را باسازی کنیم، در این رابطه ما حتی کوره های پخت سفال قدیمی را با سوخت کود حیوانی شبیه سازی کرده ایم. مرتضوی با بیان اینکه در این آزمایش در حالی از کود حیوانی گاو و شتر به عنوان سوخت استفاده کرده ایم که باید این کودها در شرایط خاصی استفاده شوند، خاطرنشان کرد: در این فصل از کاوش برای نخستین بار شواهدی یافته ایم که تصور می شود علاوه بر کود گاو، کود شتر نیز در کوره های پخت سفال باستان استفاده می شده است، همانطوری که پروفسور توزی (باستانشناس ایتالیایی) در کاوش های شهر سوخته موی شتر پیدا کرده، تصور می کنیم آنچه از یکی از کوره ها کشف کرده ایم، کود شتر است. زیرا کود شتر، شکل خاصی دارد در واقع این کود یک حالت سه تایی با یک زائده در پشت دارد که ما در این فصل نمونه ای از آن را کشف کرده ایم. وی با تاکید بر علمی بودن استفاده از کودهای حیوانی به عنوان سوخت پاک توسط مردم شهر سوخته، افزود: در حفاری از تپه دشت مقدار زیادی پشکل گوسفند سوخته پیدا کردیم، در واقع نتایج به ما می گوید هر چه کود حیوان ریزتر باشد، آتش و حرارت بیشتر تولید می کند، کود شتر خیلی کوچکتر از گاو و کود گوسفند نیز کوچکتر از شتر است، حرارت تولیدی از کود شتر که معمولا از گیاهی مثل خار تغذیه می کند به مراتب بیشتر از گاو است که علف می خورد، نکته جالب این است که مردم عصر شهر سوخته کاملا نسبت به این موضوع آگاهی داشته و یک دانش علمی در این باره وجود داشته است. این مسئول خاطرنشان کرد: پس از بررسی ها و پژوهش های فصل نخست حفاری تپه دشت، مشخص شد که کوره های پخت سفال باستانی با سوخت کود حیوانی بین ۸۰۰ تا ۱۱۰۰درجه سانتی گراد حرارت تولید می کرده اند. شواهد عرضه سفال های تپه دشت در شهر سوخته مشاور انجمن باستان شناسی جنوب آسیا در ادامه به شواهد محل عرضه سفال های تولیدی تپه دشت اشاره و بیان کرد: به نظر می آید سفال های شهر سوخته در اینجا تولید می شده است، همین سفال گلابی شکلی که اینجا کشف شده نشان می دهد اینجا تولید و در شهر سوخته عرضه می شده است. وی ادامه داد: در این فصل (فصل سوم) و فصل قبلی کاوش، ظروف گلابی شکلی کشف شد که شبیه «جام بز»، نخستین پویانمایی ساخته شده در دنیا که در شهر سوخته کشف شده، است. مرتضوی در پاسخ به اینکه احتمال دارد «جام بز» در این کارگاه تولید شده باشد، گفت: در اینکه این جام در یکی از کارگاه های تولید سفال شهر سوخته ساخته شده تردیدی نیست، اما اگر بخواهیم بدانیم که در اینجا ساخته شده یا در «رودبیابان» یک کارگاه تولید سفال متعلق به شهر سوخته در فاصله ۲۹ کیلومتری از این شهر باید سفال تجزیه عنصری شود و با خاک “تپه دشت” و “رودبیابان” مقایسه شود. به گزارش ایسنا، «تپه دشت» در سه کیلومتری جنوب غربی شهر سوخته قرار گرفته و قبل از انقلاب توسط باستان شناسان اروپایی کشف و پس از آن عملیات تعیین حریم، لایه نگاری و حفاری آن توسط مهدی مرتضوی باستانشان ایرانی شروع شد. گفتگو از محمد فرتوت عنایت
سه شنبه ، ۱۳بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هامون پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]