واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گفتگوی مهر بارئیس مرکز مطالعات بینالمللی دانشگاه جرج تاون:
پایگاه نظامی ترکیه در قطر اهمیت چندانی برای ایران ندارد
شناسهٔ خبر: 3034307 - سهشنبه ۶ بهمن ۱۳۹۴ - ۱۳:۲۹
بین الملل > اروپا
پروفسور مهران کامروا رئیس مرکز مطالعات بین المللی و منطقه ای دانشگاه جرج تاون معتقد است تا جایی که به نگرانی ایران بر می گردد ایجاد پایگاه ترکیه در قطر موضوع چندان مهمی نیست. آنکارا قرار است یک پایگاه دائمی نظامی چند منظوره هوایی و دریایی در قطر احداث کند. بر این اساس ترکیه نیز در کنار آمریکا در این کشور کوچک حوزه خلیج فارس صاحب یک پایگاه نظامی خواهد شد. بدین ترتیب ترکیه نیز در شمار کشورهایی قرار می گیرد که مستقیماً وارد ساز و کارهای امنیتی منطقه خلیج فارس می شود. با این وجود در حال حاضر علاوه بر پایگاه نظامی دائم بریتانیا در بحرین و البته پایگاه نظامی آمریکا در این کشور و پایگاه نظامی فرانسه در امارات متحده عربی، ترکیه نیز در کنار آمریکا در قطر پایگاه نظامی خواهد داشت. این پایگاه زمینه دسترسی و پشتیبانی نیروهای ترکیه را در عملیاتهای آتی احتمالی این کشور در دریای سرخ، شمال آفریقا و خلیج فارس فراهم خواهد کرد و برای اولین بار بعد از سال 1950 میلادی ناوگان دریایی ترکیه به اقیانوس آرام دسترسی خواهد داشت. مطمئناً حضور مستقیم نظامی ترکیه در ساز و کارهای امنیتی خلیج فارس با مجوز آمریکا و ناتو صورت گرفته است. اگرچه آمریکا و ناتو حاضر نیستند با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سطح همکاری نظامی را به پیمان امنیت جمعی ارتقا دهند اما وجود توافقنامه های دو جانبه چه از سوی آمریکا و چه از سوی متحدان این کشور با اعضای شورای همکاری خلیج فارس می تواند منافع آنها را به همراه داشته باشد. در گفتگو با پروفسور «مهران کامروا» به بررسی آثار امنیتی پایگاه نظامی تریکه در قطر بر امنیت جمهوری اسلامی ایران پرداخته ایم که مشروح آن در ادامه آمده است. کامروا رئیس مرکز مطالعات بین المللی و منطقه ای دانشگاه جرج تاون در قطر است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتابهای زیادی است. کتابهای «قطر: کشور کوچک»، «سیاست بزرگ»، «خاورمیانه مدرن: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله آثار وی به شمار میرود. *همانطور که میدانید چندی است نواز شریف نخست وزیر پاکستان ملاقاتی با مقامات ایرانی به منظور میانجیگری بین تهران و ریاض صورت داده است بنابراین در مقایسه کشورهایی مثل ترکیه و عمان آیا میتوان اینگونه بیان کرد که پاکستان تأثیر بیشتری در حل این مسئله داشته است؟ اینطور نمیتوان گفت که تأثیر پاکستان از کشورهایی مثل عمان یا ترکیه بیشتر بوده است اما اینطور میتوان بیان کرد که پاکستان موقعیت بهتری داشته و در مقایسه با ترکیه تمایل بیشتری برای کاهش تنشها بین ایران و عربستان سعودی داشته است. ترکیه تحت زمامداری اردوغان در ترکیه گرایشات طایفه ای زیادی دارد و همچنین در برخی موقعیتها انتقادات تندی به حضور ایران در سوریه داشته است. بنابراین برای ترکیه ادامه انزوای ایران سودمندی بیشتر داشته و بر این اساس اردوغان تمایل کمی برای کاهش تنشها در منطقه بین ایران و عربستان سعودی نشان میدهد. هر دو کشور عمان و کویت تمایل زیادی برای رفع و کاهش تنشها در منطقه دارند اما به عنوان یک عضو شورای همکاری خلیج فارس به وضوح به عربستان سعودی باید احساس نزدیکی بیشتری نسبت به آنچه تمایل واقعیشان است نشان دهند. در هر حال پاکستان موقعیت بهتری از اینها دارد و بهره بیشتری از کاهش تنشها می برد. همانگونه که میدانید، اخیرا یک هیئت نمایندگی بلند پایه برای ایجاد فشار به منظور از بین بردن یا حداقل کاستن از روابط این کشور با ایران، به اسلام آباد سفر کرده است اما بهرحال ایران یک همسایه مهم استراتژیک برای پاکستان محسوب میشود و پاکستان نمیخواهد کاری برای خراب شدن روابطش با ایران انجام دهد. همچنین پاکستان یک کشور با تعداد شیعیان بسیار زیاد است و ارتباط بین شیعه و سنی در این کشور خوب است و تمایل ندارد کاری انجام دهد که باعث مخدوش شدن نظم سیاسی داخلی یا نتیجه آن به افزایش تنشها در بین مردم کشور خود بیانجامد. به همین دلیل است که پاکستان نقش فعالی برای میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی بازی میکند. *دلائل اصلی عربستان سعودی برای افزایش تنشها با ایران چیست؟ آیا تصور نمیکنید که علتش افزایش موازنه قوا به نفع ایران در مقایسه با ریاض در سطح منطقه است؟ بله همینطور است، به اعتقاد من عربستان سعودی در حال حاضر به خاطر برداشته شدن تحریمهای ایران دچار ترس و وحشت است و در موقعیت خوبی قرار ندارد. از سویی دیگر روابط ایران و ایالات متحده آمریکا تنش کمتری نسبت به سالهای قبل دارد که این نیز باعث هراس عربستان سعودی است. در طول این 37 سال گذشته عربستان سعودی و دیگر کشورهای متحدش در شورای همکاری خلیج فارس تلاش زیادی برای افزایش تنش بین ایران و غرب انجام دادند و از این تنشها سود زیادی بردند. آنها میلیونها دلار برای خرید سلاح از غرب صرف کردند و نفتشان را بدون رقابت نسبت به نفت ایران عرضه کردند، بنابراین دستاوردهایی زیادی از اروپا و آمریکا جذب کردند که این دستاوردها در گذشته می توانست نصیب ایران شود. در طول این سالها این کشور به عنوان نقطه ثقل دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه تبدیل شد درحالیکه شرایط ایران روز به روز مناسب نبود. اما در حال حاضر ایران درحال خروج از این انزوا است نه به این خاطر که غرب خواستار سرمایه گذاری در ایران شده بلکه به این دلیل که تنشهای دیپلماسی و امنیتی بین ایران و غرب (و ایالات متحده) در حال کاهش است و این کشورها به ویژه عربستان سعودی از نتایج و تبعات این اتفاق در هراس هستند و نگرانی دارند. حالا عربستان چگونه می تواند افزایش میزان نیروهای نظامی و تولید سلاح خود را توجیه کند؟ چطور آنها به غرب اینطور وانمود کنند که از سوی ایران تهدید می شوند و نیازمند سلاحهای غرب و حمایت آنها هستند؟ و چه اتفاقی میافتد اگر غرب درباره حقوق بشر در عربستان از آنها پرسش هایی داشته باشد؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید گفت که این روش و رفتار ایرانیان نیست که تغییر کرده و عربستان سعودی را تهدید میکند بلکه این در واقع یک شرایطی تغییر یافته است و عربستان سعودی در حال واکنش نشان دادن بدان است. اما نکته اینجاست که ایران باید بی نهایت به این نکته دقت داشته باشد و مطمئن باشد که عربستان سعودی هیچ عذرخواهی برای توجیه رفتارها و موقعیت خود انجام نمیدهد هرچند جهان این اعمال را مشاهده میکند و بهانههای واهی و غلطشان را میبیند. *ترکیه تصمیم دارد پایگاه چند منظوره نظامی خود را در قطر راه اندازی کند. آیا این موضوع به استراتژی ایالات متحده برای چرخش به آسیا(pivot to Asia) مرتبط است. برخی کارشناسان معتقد هستند که ایالات متحده از متحدانش می خواهد که نقش بیشتری در خلیج فارس داشته باشند به اعتقاد شما این نظر درست است یا خیر؟ اگر این ادعا درست است نقش ایران در خاورمیانه در آینده چطور خواهد بود؟ من اعتقاد ندارم که تلاش ترکیه برای استقرار پایگاه نظامی در قطر ارتباطی با استراتژی چرخش و تمرکز ایالات متحده به آسیا داشته باشد. ترکیه یک قدرت متوسط و معمولی شبیه سایر قدرتهای معمولی است، اما تلاش دارد قدرت خود را در منطقه نمایش دهد. بنابراین پایگاههایی را به طور مثال در قطر و در سومالی ایجاد میکند و به نظر می رسد که این پایگاهها نمودی افزایش قدرت ترکیه محسوب میشود. چنین کاری بخشی از یک خط و مشی و سیاستی است که حزب عدالت و توسعه به ویژه اردوغان چند سالی است که دنبال می کنند. تا جایی که به نگرانی ایران بر می گردد ایجاد پایگاه ترکیه در قطر موضوع چندان مهمی نیست. چرا که حضور و نفوذ ایران در خلیج فارس بسیار عمیق و معنادار است و ایجاد چنین پایگاههایی در قطر از سوی ترکیه نمیتواند به لحاظ استراتژیک تأثیری بر ایران داشته باشد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]