امام(ره)، فرهنگ و مديريت جهادى

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: امام(ره)، فرهنگ و مديريت جهادى
غلامرضا خاركوهىهرچه ما از دهه اول انقلاب و ارتحال حضرت امام(ره) فاصله مى گيريم نياز به شناخت انديشه هاى متعالى و تحقق تئورى هاى اجتماعى آن حضرت بيشتر احساس مى شود. بويژه كه پس از رحلت امام(ره)، برخى از تصميمات ادارى با شتاب زدگى و نسنجيدگى از سوى دولتمردان و مجلسيان اتخاذ شد كه بعضاً عواقب آن خسارات جبران ناپذيرى به دنبال داشت. يكى از اين شتاب زدگى ها ادغام نهادهاى انقلابى با سازمان هاى سنتى بود كه قبلاً توسط حضرت امام(ره) تأسيس شده بودند. گرچه اين اقدام از سر خيرخواهى صورت گرفت، اما از آنجا كه فرهنگ و مبانى ايدئولوژيكى اين گونه نهادها اساساً با ساير سازمان ها تفاوت ماهوى دارد، لذا ادغام آنها و به اضافه كيفيت رفتارهاى سازمانى مديران انتصابى و اهمال آنها در حفظ فرهنگ نهادى و نيز تغيير شرايط فرهنگى و ساختار سازمانى تشكيلات جديد، به همراه تعدادى از عوامل بيرونى سبب شد كه ادغام نهادها چندان موفق از كار درنيايد. زيرا پس از ادغام فرهنگ و مديريت جهادى آنها محو و يا بسيار كمرنگ شده و تنها نام و آرمى از آنها باقى مانده است. به طورى كه بررسى برخى از نهادهاى ادغامى را اكنون بايد در قالب پديده هاى تاريخى مطالعه نمود. در حالى كه منظور نظر امام (ره) در بنيانگذارى نهادها، فرهنگ و مديريت ارزشى آنها بوده كه يك سيستم نوين سازمانى و متناسب با انقلاب و نظام و جامعه اسلامى ايران است نه صرفاً وجه نام و آرم آنها.* فرهنگ جهادى، طريقتى نوينقل انما اعظكم بواحده ان تقوموالله مثنى و فردىدر نخستين صبحگاهان پيروزى انقلاب شكوهمند اسلامى كه نسيم تحول سرافرازى و آبادانى ملت و كشور وزيدن گرفت و بيرق استقلال و آزادى بر بامسراى اين ديار به اهتزاز درآمد، جهادگر بزرگ امت ما- خمينى كبير- بانگ سازندگى و نوسازى سر داد و فرياد برآورد كه «خرابى ها زياد هست و ما بايد به همت ملت آن خرابى ها را ترميم كنيم ... همه قشرهاى ملت، زن و مرد، پير و جوان، دانشگاهى و دانشجو ، مهندسان و متخصصان، شهرى و دهاتى، همه با هم بايد تشريك مساعى كنند و اين ايران را كه خراب شده است، بسازند... و سازندگى و جهادسازندگى را شروع كنند» اين فرمان آغازى بود بر طريقتى نوين به نام «فرهنگ جهادى» كه با دم مسيحايى خورشيد جماران پى ريزى شد و طى ساليانى چند، در پيچ و خم حوادث و رويدادهاى بيشمار انقلاب و در عرصه ها و ميادين مختلف خدمت رسانى به مناطق محروم و دفاع مقدس و در كوران عداوت هاى ضد انقلاب و شهيد و مجروح شدن جمعى از جهادگران شجاع، اين فرهنگ نوين سازمانى، چنان تكوين، تكميل و صيقل يافت كه متمايز و برتر از همه فرهنگ هاى سازمان هاى سنتى و وارداتى و ناكارآمد پيشين گرديد.* عناصر اساسى فرهنگ جهادىفرهنگ جهادى بر سه عنصر كلى و اساسى استوار است كه بدون اين عناصر شاكله آن از ميان مى رود.اين عناصر عبارتند از:اول)عشق به ارزش هاى مقدس اسلام ناب محمدى، اسلامى كه به رغم امام راحل غرب و در رأس آن امريكاى جهانخوار و شرق در رأس آن شوروى جنايتكار را به خاك مذلت خواهد نشاند كه خوشبختانه شوروى سابق چنين شد و امريكا نيز چنين خواهد شد. اسلامى كه پرچمداران آن پابرهنگان و مظلومين و فقرا هستند و دشمنان آن ملحدان و كافران و سرمايه داران و پول پرستانند. اسلامى كه طرفداران واقعى آن هميشه قدرتمندان و مقدس نمايان بى هنرند. در فرهنگ جهادى، اسلام راستين، اسلام ناب محمدى است و به لحاظ همين ويژگى است كه حضرت امام(ره) خطاب به حاملان اين فرهنگ مى فرمايند: «فرزندان عزيز جهادى ام! به تنها چيزى كه بايد فكر كنيد به استوارى پايه هاى اسلام ناب محمدى ( ص) است.»دوم) عشق به امام و ولايت،در تار و پود فرهنگ جهادى، اطاعت از امام(ره) و ولايت موج مى زند و چنان شور و نشاطى در وجود جهادگران ايجاد مى كند كه چون رايحه دل انگيز جنه المأوى شيفتگانش را مجذوب خود مى نمايد، به طورى كه با هر فرمان او سر از پا نشناخته و چون پيروان موساى كليم به هر بحر و بر پرخطرى پا مى نهند. از سازندگى روستاها و سنگرسازى دفاع مقدس و بازسازى مناطق جنگ زده گرفته تا خطه هاى سيل زده، زلزله زده و محروم، واقصى نقاط دورافتاده، عرصه گام هاى مستحكم و سازنده آنان است.براستى كه تعبير دلنشين «از تو به يك اشاره ، از ما بسر دويدن» مصداق بارز چنين فرهنگى است چنانكه رهبر معظم انقلاب نيز بر اين نكته تصريح فرموده اند كه جهادگران عاشق امامند و رگ جانشان به اميد وصل است به همين علت بود كه حضرت امام(ره) از همان ابتدا نماينده اى از سوى خود در ميان جهادگران تعيين كردند كه نقش اساسى در برقرارى ارتباط متقابل و استحكام و استمرار فرهنگ جهادى ايفا نموده است.سوم) عشق به خدمتگزارى خالصانه،بدون شك شيفتگى به اسلام ناب و ولايت بسترساز عشق ديگرى است كه همان «خدمتگزارى به مردم» مى باشد چراكه در فرهنگ جهاد، كار نه فقط يك وظيفه هدف ادارى، بلكه امرى مقدس و عبادى شمرده مى شود. در حقيقت فلسفه اجرايى همه سياست ها، طرح ها، برنامه ها و پروژه هاى سازمانى در فرهنگ جهاد خدمت خالصانه و صادقانه به مردم، خصوصاً محرومان و مستمندان است. به همين سادگى در فرهنگ جهاد، خدمت خالصانه به بندگان خدا و رفع مشكلات و مصائب آنان و تأمين نيازهاى اساسى شان عبادت محسوب مى گردد.چنان كه كارنامه درخشان اين فرهنگ حاكى از آن است كه وجب به وجب نقاط دور افتاده و ناشناخته و محروم اين مرز و بوم مزين به تلاش و پيكار جهادگران مى باشد، به طورى كه ستمديدگان و خان گزيده ها و روستائيان عزيز هنوز خاطرات خوش آن دوران را در محافل خود زمزمه مى كنند.براستى چه زيبا امام بزرگوار در آخرين پيام خود، عنصر خدمتگزارى جهادگران را توصيف كرده است: «عشق جهاد در خدمت به اسلام و مردم، چشم دل عشاق خدمت به دين و مردم را روشن نموده است. شجاعت دليرمردان و شيرزنان جهادى مان در جهادمان عليه كفر و بيداد زبانزد خاص و عام است. وسعت دامنه گذشت و ايثار مردان و زنان جهاد، جنگ و صلح، بزرگ و كوچك، فقير و غنى اين مرز و بوم را فرا گرفته است.»* جهت گيرى هاى بنيادى فرهنگ جهادىبراساس رهنمودهاى حضرت امام(ره)، دو جهت گيرى اساسى براى فرهنگ جهادى وجود دارد كه جهادگران مى بايست همه فعاليت ها و برنامه هاى خود را معطوف به آن دو نمايند.۱- جهت گيرى اعتقادى:در عرصه اعتقادى، فرهنگ جهاد در مسير استوار كردن و ترويج و تحكيم اسلام ناب محمدى (ص) پيش مى رود. تا آنجا كه حضرت امام(ره) خطاب به فرزندان جهادى خود مى فرمايند به تنها چيزى كه بايد فكر كنيد استوارى پايه هاى اسلام ناب محمدى (ص) است. به همين علت امام بزرگوار كراراً حاملان فرهنگ جهاد را توصيه به خودسازى، اخلاص در كارها، جهاد با نفس و پرهيز از انحراف نموده اند. بنابراين جهت گيرى اعتقادى، مهمترين نوع جهت گيرى در فرهنگ جهادى است و معيار اصلى سنجش ارزشى بودن و قداست فعاليت ها و هر نوع رفتار سازمانى به حساب مى آيد.۲- استقلال واقعى: حضرت امام(ره) همواره بر بريدن رگه هاى وابستگى به خارج و خودكفا كردن كشور، كه همان استقلال واقعى است، بخصوص در بخش كشاورزى و امنيت غذايى تأكيد نموده اند. در حقيقت امام راحل سمت و سوى همه سياست ها و برنامه هاى فرهنگ جهادى را از بعد اجرايى، تنها و تنها نيل به خودكفايى و استقلال مى داند نه چيز ديگر. چنانكه در آخرين پيام خود خطاب به جهادگران فرموده اند: «اميدوارم كه از سياست صحنه هاى سخت نه شرقى، نه غربى، جمهورى اسلامى عبور كنيد كه اگر ايران را بر پايه استقلال واقعى پايه ريزى نكنيم، هيچ كارى نكرده ايم.» در جاى ديگر مى فرمايند: «ما بايد خودكفا بشويم در همه چيز، منجمله در قضيه كشاورزى» و باز در جاى ديگر تأكيد مى كنند: «مسئله كشاورزى در كشور ما در رأس امور است. بحمدالله مملكت از نظر منابع طبيعى، همه چيزش خوب است. آب و زمين خوب دارد و مردمش آگاه و در فكر كشاورزى هستند» و «آن عده اى كه مى گويند از نظر كشاورزى نمى شود خودكفا شد، اطلاع دقيق ندارند»، بطوريكه «ايران مى تواند يكى از استان هايش مال خودش را كفاف بدهد و مابقى صادر شود.» * بايسته هاى فرهنگ جهادحال بايد ديد چگونه مى شود هم عناصر اساسى فرهنگ جهاد را حفظ نمود و هم جهت گيرى هاى اعتقادى و اجرايى آن را جامه عمل پوشاند. به اين منظور نيز مى توان با كنكاش در گلشن انديشه هاى پرفيض امام راحل بايسته هاى زيادى را استخراج و به عنوان ملزومات فرهنگ جهادى ارائه نمود، كه بى ترديد جهادگردان يا حاملان اين فرهنگ تنها با تمسك به اين بايسته ها مى توانند، هم بر توفيقات اعتقادى خود، يعنى استوارى پايه هاى اسلام ناب محمدى(ص) بيفزايند و هم توفيقات اجرايى خود را كه نيل به استقلال و خودكفايى است، افزايش دهند. برخى از اين بايسته ها از منظر امام(ره) عبارتند از:۱- توجه داشتن به خدا و اخلاص در كارها ۲- خودسازى و جهاد با نفس يا جهاد اكبر در كنار تلاش و سازندگى ۳- پرهيز از انحراف، تخريب، شلوغ كارى و امور خلاف مصلحت اسلام و انقلاب۴- داشتن روحيه اخوت اسلامى و همه با هم براى پيشبرد امور (به عبارت ديگر توجه به اصل مشاركت و مردم گرايى دينى)۵- رعايت قانون و انجام وظيفه و اجتناب از تداخل در ساير امور ۶- تلاش بى وقفه و مستمر در كارها۷- داشتن روحيه گذشت، ايثار و فداكارى۸- سنگرساز بى سنگر بودن در عرصه جنگ و دفاع (متناسب با شرايط و در عرصه هاى گوناگون)۹- اشتياق خدمت به اسلام و مسلمين به خصوص محرومان جامعه ۱۰- داشتن روحيه شجاعت و دليرى در انجام كارها ۱۱- تلاش و پيكار عليه فقر و تنگدستى و رذالت و ذلت ۱۲- كوشش براى نيل به آزادى و استقلال و خودكفايى واقعى بويژه در بخش كشاورزى ۱۳- داشتن روحيه شور و نشاط اسلامى در كارها ۱۴- آشنايى با علوم جديدى كه براى خدمت به مردم و آبادانى مملكت مفيد است۱۵- اعتقاد به اولويت كشاورزى در توسعه كشور ۱۶- الگو و نمونه شدن جهادگران براى ساير جوانان مسلمان و متعهد ۱۷- انجام بيشترين خدمات با كمترين امكانات (خدمت بيشتر توأم با صرفه جويى در بيت المال)۱۸- اطلاع رسانى اقدامات ارزنده فرهنگى و عمرانى از طريق صدا و سيما ۱۹- بهره مندى از جميع عوامل تأثير گذار از جمله رسانه ها و نفوذ روحانيون براى جلب توجه و اعتماد مردم ۲۰- تقويت روح ايمان در ميان مخاطبان ۲۱- اجتناب از دلسردى در هنگام بروز كسرى بودجه يا مشكل در امور ۲۲- نجات مظلومين از ظلم و گرفتارى ۲۳- كوشش جهت انجام كارهاى بسيار خوب و عالى براى اسلام و مسلمين ۲۴- عبادت شمردن خدمت به مستمندان و محرومان جامعه * كلام آخركلام آخر اين كه به نظر حضرت امام(ره) كه بانى و مبتكر اصلى فرهنگ و روحيه جهادى در عصر حاضر است، جهاد شامل دنياى آزادى و استقلال در عرصه كار و تلاش و پيكار عليه فقر و تنگدستى و رذالت و ذلت است. همين فرهنگ جهادى بود كه بزرگترين آبرو را به انقلاب اسلامى داد و باز همين فرهنگ بود كه نهال انقلاب در روستاها و شهرهاى دورافتاده را به بار نشاند. لذا گرچه فرهنگ و مديريت جهادى در سال هاى پس از ادغام در وزارتخانه جديد افت نموده، اما نبايد ترديد به خود راه داد كه بازگشت به فرهنگ جهادى ضرورتى است انكار ناپذير، به طورى كه بارها اين مهم توسط رهبر معظم انقلاب اسلامى مورد تأكيد قرار گرفته است. چنانكه معظم له در يكى از سخنرانى هاى خود قبل از ادغام اين وزارتخانه، توصيه مى فرمايند كه ارزش هاى جهادى در وزارتخانه جديد حاكم شود، و باز در سخنرانى دى ماه سال ۸۲ خود، ضمن ياد آورى اين كه آنچه انقلاب اسلامى به مردم ما داد، فرهنگ جهادى بود. فرهنگ جهادى در همه صحنه ها و عرصه ها به كار مى آيد. زمينه كارهاى زيربنايى كشاورزى و دامدارى و امثال اينها هم از اول انقلاب، با روح و فرهنگ جهادى وارد ميدان شد. تأكيد نمودند كه «ما اين روحيه را بايد حفظ كنيم. اين روحيه با كار علمى و نظم تشكيلاتى هيچ منافاتى ندارد، بلكه اتفاقاً كارعلمى را هم همين روحيه جهادى بهتر مى كند...» آن جايى كه حركت و روح جهادى وجود دارد، انسان در ايمان و خدمت به ديگران حل مى شود و خود را فراموش مى كند. اين روحيه را بايد در جامعه تقويت كرد. كشاورزى و صنعت با اين روحيه رونق واقعى خود را پيدا خواهد كرد.» فرمايشات مقام معظم رهبرى حاكى از نگرانى ايشان است. اين نگرانى را به وضوح مى توان در سخنرانى دى ماه سال ۸۲ معظم له مشاهده كرد. اميد است مجموعه قوانين، ساختارها و بسترهاى سازمانى و پرسنلى در وزارت جهادكشاورزى چنان تدوين شوند كه هر روز بيش از گذشته روحيه جهادى در اين تشكيلات و نظام بوروكراسى كشور تقويت گردد. در پايان با ذكر دو توصيه از سفارشات و وصاياى حضرت امام(ره) مطالبم را به پايان مى برم: الف) اميدوارم كه از سياست صحنه هاى سخت نه شرقى، نه غربى، جمهورى اسلامى عبور كنيد كه اگر ايران را به استقلال واقعى پايه ريزى نكنيم هيچ كارى نكرده ايم. ب) وصيت من به همه آن است كه با ياد خداى متعال به سوى خودشناسى و خودكفايى و استقلال با همه ابعادش پيش برويد، بى ترديد دست خدا با شماست، اگر شما در خدمت او باشيد و براى ترقى و تعالى كشور اسلامى به راهتان ادامه دهيد. *كارشناس ارشد سازمان جهاد كشاورزى استان گلستانمنابع و مآخذ: ۱- منبع فرمايشات حضرت امام «كتاب امام خمينى (ره) و جهاد سازندگى» - تأليف غلامرضا خاركوهى - چاپ مؤسسه آثار امام. ۲- منبع فرمايشات مقام معظم رهبرى «كتاب منشور جهاد كشاورزى» - حوزه نمايندگى ولى فقيه
دوشنبه 20 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 150]