تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1814980301
صفاي زندگي ديروز در گرو خانه داري زن ايراني
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: صفاي زندگي ديروز در گرو خانه داري زن ايراني
نویسنده : سمانه صادقي
ايران قديم كه در نظر فرنگيان حالتي شاعرانه داشت در طي ساليان آنچنان تغيير چهره داده كه ديگر نه در كوچه هايش از مردم آن روزگاران نشاني مي توان يافت و نه در خانه هايش مي توان سراغي از اداب و خوراك و سنت هاي ديروز گرفت. اين جمله را در جمع هاي خانوادگي بارها شنيده ايد«يادش بخير زمان قديم، زندگي ها چه صفايي داشت». اين جمله يك سوال را در ذهن ايجاد مي كند كه واقعا چرا با وجود پيشرفت تكنولوژي و در اختيار بودن آخرين انواع لوازم زندگي كه سبب آسايش بيشتر بشر شده اند، بازهم غبطه دوران گذشته را مي خوريم؟ اين پرسش پاسخ هاي گوناگوني دارد اما به عقيده نگارنده اين سطور علت كمرنگ شدن صفا و آرامش زندگي امروز در گرو كمرنگ شدن نقش بانوان در خانه و خانواده است. چرا كه در گذشته پدر نقش ستون خانواده را ايفا مي كرد و مادر به عنوان محور زندگي بشمار مي رفت. اما امروزه اين اصول از ميان رفته، بانوان ايراني كه از ديرباز حاكم مقتدر اندروني ها بودند و تمام امور داخله خانه را همچون يك وزير كاردان زير نظر داشتند چنان در گردباد تجدد گرايي دوران پهلوي قرار گرفتند كه امروزه نه خبري از اقتدار بانوان در خانه هست و نه درنقشهاي اجتماعي كه آنهمه رژيم پهلوي در جرايد تبليغشان را مي كرد! سياست هاي تجدد مابانه پهلوي سبب شد كه به خاطر تقليد از زندگي فرنگي كم كم سنت هاي خود را فراموش كنيم و به مرحله اي برسيم كه امروز روز با وجود بهره مندي از زندگي مدرن! كمتر احترام و محبتي ميان اعضاء خانواده ها به چشم آيد. از آنجا كه در اين مقال روي سخنم با بانوان است نگاهي خواهم داشت به نقش آنان به عنوان يك كدبانو در خانه، نقش مهمي كه رژيم پهلوي بسيار هوشمندانه با تاسيس مجلاتي همچون اطلاعات بانوان، اطلاعات هفتگي و زن روز و درج مقالات و تبليغاتي محسور كننده در آنها توانست تغيرش بدهد و به عروسك هاي امروز تبديل كند. *** خانه داري زن ايراني صد سال پيش جالب و عجيب بود. از آنجا كه كدبانويي يك زن در گذشته بسيار با اهميت بود، دختران را از سن هفت تا نه سالگي به خانه همسايگان و دوست و آشنا مي فرستادند تا به آنها راه و رسم كدبانوگري را آموزش دهند. در آن روزگار مرد خانه در گرگ و ميش هوا از خانه بيرون مي رفت و تا شب به خانه برنمي گشت، از اين روي بعد از رفتن وي دختر خانه چادر چاقچور مي كرد و همراه مادر يا خواهر بزرگ اش براي كار آموزي به خانه در و همسايه مي رفت و تا غروب آنجا مي ماند. ناهار را نيز همانجا صرف مي كرد. زن صاحب خانه هم طرز جارو كردن و آشپزي و دوخت و دوز و همه ريزه كاري هاي خانه داري را به دختر ياد مي داد و بعد روانه اش مي كرد... كدبانوي خانه دار برعكس امروزه در هر يك از چهار فصل سال يك جور خانه داري مي كرد كه با توجه به انكه فصل زمستان است به خانه داري اين فصل در روزگار گذشته مي پردازيم. قديمي ها مي گفتند: «زن بايد با منقل آتش توي حياط بيايد و با بادبزن توي اتاق برود.» يعني چون هواي بهار سلامتي مي آورد بايد اول بهار از اتاق بيرون برود و چون هواي پاييز موذي است بايد با بادبزن توي اتاق برود. اول پاييز زنان هزار جور گرفتاري داشتند. آن روزها چون مثل امروز همه وقت سال همه چيز فراهم نبود كدبانوي خانه در فصل پاييز تدارك زمستان را مي ديد. كارهايي كه زنان در گذشته در خانه انجام مي دادند حاوي نكات بسياري بود كه در ذيل به بخش هايي از آنها مي پردازيم. سفره ايراني آنچه كه امروز از آن كمتر اثري مي توان يافت سفره ايراني است. ايرانيان در گذشته مطابق با هر فصل يك نوع خوراك استفاده مي كردند و از فهرست اغذيه متنوعي برخوردار بودند، اغذيه اي كه امروزه شايد نامشان هم براي نسل جوان شنيدنش تازگي داشته باشد. كافيست سري به منو يا فهرست غذاهاي رستوران هاي شهر بزنيد در كل آنها شما با چند نوع محدودخوراك ايراني روبرو مي شويد: باقلا پلو،زرشك پلو وسه نوع خورشت قورمه سبزي، قيمه، فسنجان ولي در مقابل با ليست بلند بالايي از فست فود ها و كباب ها مواجه خواهيد شد. ليستي كه اين سوال را در ذهن ايجاد مي كند از چه زماني و چطور خوراك هاي گوشتي( كباب) وارد سفره هايمان شده اند. سفره هايي كه بخش اعظم آنها تهيه خوراك هايي از انواع سبزيجات و سيفي جات بودند. غذاهاي زمستاني جالبست بدانيد كه در گذشته ما انواع مختلفي از آش و سوپ ها را در سفره هايمان داشته ايم كه مخصوص فصل زمستان بوده اند مثل آش بلغور، آش نخود، آش ماش، آش انار،آش جو ، آش آلو و سوپ هايي چون اشكنه، كله جوش و انواع آب گوشت: آبگوشت بزباش، آبگوشت به سركه شيره و آبگوشت نخود. همچنين انواع پلو و خورشت زمستاني را همچون دم باقلا، دم بختك، كلم پلو، مسماي بادمجان، خورشت آلو، خورشت به ... و انواع خوارك ناني همچون كوفته نخودچي، كوكو بادمجان و كدو و پيش غذا هايي چون ناز خاتون و نرگسي و براني اسفناج و بادمجان. كه در مشاهده اين خوراك ها مي توانيد به اهميت نقش سبزيجات در خوراك ايرانيان در ديرباز پي ببريد. انواع ترشيجات ترشي هفته بيجار،ترشي پياز،ترشي موسير،ترشي بادمجان،ترشي خيار،ترشي سير و ...تهيه هريك از اين ترشي ها زحمت فوق العاده اي داشت و كدبانو خون دل مي خورد تا انها آماده شده سر سفره آورده شود. علاوه براين هر كدبانويي اول پاييز تمام ادويه هاي نكوبيده را تهيه مي كرد و بعد با هاون به زحمت زياد مي كوبيد و در شيشه مي ريخت. *** با شروع پاييز اول از همه گرفتاري ها تهيه بار و بنشن يعني نخود و لوبيا و عدس و باقلا و اين جور چيز ها بود كه سبب مي شد خانم خانه خودش به كاروانسراها و ميدان ها برساند و هر قدر بار و بنشن لازم دارد را تهيه و پاك كند و در بولوني،يعني خمرهاي كوچك بريزد. انبار آرد و پخت نان در گذشته در تهران تهيه نان زمستان خيلي مشكل بود. راه نبود، برف كه مي آمد راه بسته مي شد و آرد به تهران نمي رسيد. بيشتر خانه ها تنور داشتند و خانم خانه مي توانست نان بپزد. هر كدبانويي اول پاييز از شوهرش مي خواست كه دو جوال آرد براي زمستان در خانه بگذارد. بانو گاهي هفته اي يكبار و گاهي ماهي دو بار آرد خمير مي كرد و چانه مي گرفت. تنور را با پشگل و بوته آتش مي كرد و نان مي پخت و روي بند مي انداخت تا خشك شود و چند روزي از آن استفاده كنند. سوخت زمستاني در روزگار گذشته سوخت زمستاني از زغال و خاكه و تاپاله و سرگين و چوب تهيه مي شد. همه خانه ها كرسي مي گذاشتند كه به تناسب اعضاي خانواده 4،6 يا 8 نفره بود. بخاري خيلي كم بود. در خانه هاي اعيان هم كرسي و هم بخاري مي گذاشتند بخاري ها با چوب مي سوخت. زغال سنگ معمول نبود. مي گفتند زغال سنگ بو دارد و سردرد مي آورد.اگر هم در خانه بعضي از اعيان روز بخاري بود شب همه زير كرسي مي خوابيدند. كرسي هاي خانه اعيان منقل داشت اما خانه هاي معمولي چاله كرسي داشتند. كدبانوي خانه اول پاييز چاله كرسي را كه وسط اتاق بود، گچ مالي مي كرد. بعد خاكه زغال را مي شست و گلوله مي كرد و در آفتاب مي گذاشت كه براي زمستان راحت باشد. خانم خانه خاكه زغال ها را براي آن گلوله مي كرد كه در هزينه سوخت صرفه جويي كرده باشد. تهيه آذوقه براي خوراك هاي زمستاني: *بادمجان سرخ كردن گروهي ديگر كه دستشان به دهانشان مي رسيد اول پاييز صد تا بادمجان مي گرفتند و يك ديگ پيه داغ مي كردند و بادمجان ها را دانه دانه توي پيه فرو مي كردند و در خمره مي گذاشتند و با اينكه بادمجان را لاي خاكه زغال فرو مي كردند روي بند سايه خشك مي كردند و در فصل زمستان كه در تمام ايران بادمجان پيدا نمي شد از آن ها خورش مسماي بادمجان درست مي كردند. ترشي اين خورش غوره بود. يعني غوره را در آب غوره و آب نمك مي ريختند و براي زمستان نگاه مي داشتند. دسته اي هم به جاي غوره غوره از اول پاييز آب غوره مي گرفتند. *سبزي و پياز خشك يكي ديگر از كارهاي لازم پاييزي كدبانوها، سبزي خشك كردن بود.در آن سال ها در زمستان هيچ جور سبزي پيدا نمي شد. خانم كدبانو اول پاييز همه جور سبزي مي خريد و خشك مي نمود و توي كيسه هاي رنگ و وارنگ مي ريخت و روي طناب آويزان مي كرد. هرچند ورود يخچال فريزر ها به كشور سبب شد بانوان علاوه بر سبزي خشك مقداري سبزي سرخ شده نيز براي زمستان تدارك ببينند. خانم هاي باسليقه نيز پياز زمستان را مي خريدند. پياز زمستان بر دو نوع است قرمز و سفيد. پياز سفيد چون شيرين است بيشتر براي خوردن بكار مي رفته ولي براي نگهداري زمستان پياز قرمز بهتر بوده است. به همين سبب براي مدت دو هفته آنها را در آفتاب قرار مي دادند تا خشك شود. سپس آنها را روي شن نرم و با فاصله در انبار قرار مي دادند، تا همين دو دهه پيش هم اغلب بانوان پياز زمستانشان را به همين طريق نگهداري مي كردند. گروهي نيز علاوه بر نگهداري پياز درسته بخشي را خورد و در روغن سرخ مي كردند ودر كيسه مي ريختند كه در زمستان پياز داغ داشته باشند. سركه انداختن هم يكي از كارهاي پاييزي كدبانوي قديم بود. آنان اعتقاد داشتند سركه انداختن امد نيامد دارد. فصل سركه انداختن آخر تابستان بود كه انگور يا كشمش را در خمره مي ريختند. سيب زميني علاوه بر پياز سيب زميني هم از جمله مواد غذايي بود كه در زمستان به سختي گير مي آمد. از اين روي بسته به شرايط اقتصادي خانواده يك يا چند گوني سيب زميني خريداري مي شد. از آنجا كه نور سبب جوانه سمي زدن سيب زميني مي شود و رطوبت آن را فاسد مي كند، كدبانو ها سيب زميني هارا در انبار نسبتا تاريكي روي ورقي يز شن پهن مي كردند تا در طول فصل زمستان سيب هاي خوبي داشته باشند. رب گوجه فرنگي و ناردان با ورود و كاشت گوجه در كشور تهيه رب گوجه خانگي هم به ليست آذوقه زمستاني بانوان ايراني اضافه شد.كد بانوها اول پاييز اقدام به تهيه چند صندوق گوجه قرمز كرده آنها را در ديگي مي جوشاندن و بوسيله دست له كرده در ظرف تميزي ريخته مجددا مي جوشاندن.پس از آنكه آب گوجه ها جمع مي شد از روي اجاق برميداشتند تا سرد شود.سپس از صافي مي گذراندند و در شيشه و كوزه مي ريختند. مرد خانه اوايل پاييز يك بار انار به خانه مي آورد تا خانم خانه براي تهيه خورشت ناردان انها را دان و خشك كند همچنين آب انارها را براي خورشت فسنجان بگيرد. تنقلات و ميوه هاي زمستاني از ديگر تداركات زمستاني قديم بانوان تهيه چغندر و شلغم بود كه آنها را در زيرزمين خاك مي كردند تا اواسط زمستان آنها را از زير خاك درآورند و مصرف كنند. اگر در خانه اي درخت انگور بود، اول پاييز خانم كدبانو كيسه هايي مي دوخت و خوشه هاي انگور را در كيسه قرار ميداد تا هنگامي كه برف و يخبندان شد خوشه هاي انگور تازه را براي خوردن سر كرسي بياورد. علاوه براين چون در زمستان ميوه اي نبود خانم هاي خانه سيب دماوند را به نخ ميكشيدند و روي طناب آويزان مي كردند. بسياري از خانم ها اول پاييز توت ، آلبالو،آلو،گوجه برقاني و هلو و زردآلو را خشك مي كردند و در كيسه مي ريختند تا در زمستان از آنها استفاده كنند. علاوه بر همه اين موارد كه به كدبانوگري يك زن ايراني اشاره دارد مهمترين نقش زن ايراني وظيفه اي است كه به عنوان يك همسر و مادر در خانواده برعهده دارد. مادران ديروز با وجود تمام سختي هاي زندگي و معيشتي چنان صبور و با حوصله به امور خانه و فرزندان رسيدگي مي كردند و از حال همه اعضا خانه باخبر بودند كه بانوان امروز با وجود در اختيار داشتن صدها متد خانه داري و همسر داري كمتر از عهده اين مهم برمي آيند. يكي از نكتي كه در گذشته همواره در خانواده به آن اشاره مي شد حفظ احترام به بزرگان خانواده بود كه در اين روز روزگار در ميان خانواده ها به فراموشي سپرده شده است. در كل آنچه سبب صفا و آرامش يك خانه مي شد كدبانوي خانه بود كه همچون فرمانده اي با وضع قوانيني هر چند سخت آسايش همه اعضاء را فراهم مي كرد. اما همانطور كه در ابتداي مقاله اشاره شد مطبوعات رژيم پهلوي در درهم شكسته شدن نقش مادران ايراني تاثير بسزايي داشته اند.
منبع : جوان آنلاين
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۴ - ۱۷:۳۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]
-
گوناگون
پربازدیدترینها