بايگاني پانزده خرداد؛ طليعه نهضت اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: بايگاني پانزده خرداد؛ طليعه نهضت اسلامي

تهران - حيات

پس از سالها رخوت و سكوت كه حاصل ناكاميهاي تاريخي مردم و سياستمداران ايران دربه سرانجام رساندن نهضت مشروطه و بعد از آن نهضت ملي نفت بود، خروش امام خميني (ره) و قيام مردمي پاياني بر شب سياه استبداد شد.
پس از بازگشت شاه از امريكا، با توجه به اوضاع و احوال حاكم بر حوزه ها و به دليل عدم شناخت مراجع و روحانيت، خصوصا شخصيت فوق العاده و استثنايي حضرت امام خميني (ره) اين تصور در رژيم حاكم وجود داشت كه مشكلي براي اجراي سياست هاي جديد و اصلاحات امريكايي وجود ندارد. رژيم شاه و مقامات امريكا تصور نمي كردند كه روزي مراجع تقليد و حوزه ها به حركت درآيند و آن چنان در مقابل شاه و دستگاه حاكم ايستادگي كنند كه حتي با حمايت ها و كمك هاي تمامي دولت هاي بزرگ، شكست خورده و ساقط شوند.
واقعيت اين است كه معجزه رهبري حضرت امام خميني (ره) نه تنها انقلابي در حوزه ها اجايد كرد، بلكه به دليل ويژگي هاي ناشناخته شخصيتي و رهبري وي براي قدرت هاي خارجي و ايادي داخلي آنان، غالبا تحليل ها، پيش بيني ها و برنامه هاي سياسي- تبليغاتي رژيم با موفقيت روبه رو نمي گرديد.
شاه براي نشان دادن قدرت سياسي و پشتوانه حمايتي در مقابل مردم روحانيت، رابطه ويژه اي را با امريكا برقرار كرد.

آغاز نهضت اسلامي

رژيم شاه و دولت هاي حامي او شناخت دقيقي از ساختار روحانيت، حوزه ها مساجد و چگونگي پيوند اعتقاد مردم به روحانيون و مراجع نداشتند و تصور مي كردند پس از يك دهه سركوب مداوم و چهار دهه تبليغات مسموم و مبارزه با نفوذ و حضور روحانيت، مشكل و مانعي براي اجراي برنامه هاي تحميلي وجود ندارد، و همچنين اين تصور را داشتند كه مفاد اين لايحه مورد تاييد روشنفكران قرار گرفته و آن را نشانه اي از حركت مترقيانه رژيم تلقي مي كنند، و اگر مخالفتي از جانب جريان هاي مذهبي- روحانيت و مردم- مشاهده شود، مي توان با استفاده از حمايت روشنفكران و دانشگاهيان آن را خنثي كرد.
حركت روحانيون در مخالفت با لايحه، بنابر دلايل شرعي بود و در آغاز موضوع براندازي نظام مطرح نبود، زيرا بخشش اعظم حوزه ها و مردم به علت ضعف آگاهي و نداشتن بينش و توجيه مناسب براي چنين حركتي، قطعا آمادگي شركت فعالانه اي را نداشته و نهضت منجر به شكست مي شد.
بنابراين براي مبارزه مراحلي پيش بيني مي شد. در آن مقطع زماني، صحبت از سرنگوني سلطنت و تشكيل حكومت اسلامي زمينه جذب زيادي نداشت. علما با شاه مكاتبه كردند، نماينده او راپذيرفتند و با او گفتگو كردند.
بخشي از تلگراف امام خميني (ره) در 15 آبان 1341 خطاب به شاه چنين است:
انتظار ملت مسلمان آن است كه با امر اكيد، اقاي علم را ملزم فرماييد، ايشان از قانون اسلام و قانون اساسي تبعيت كند و از جسارتي كه به ساحت قرآن كريم نموده استغفار نمايد، والا ناگزيرم در نامه سرگشاده به اعلي حضرت مطالب ديگري را تذكر دهم. از خداوند تعالي استقلال ممالكت اسلامي و حفظ آن را از آشوب مسالت مي نمايم.

فاجعه فيضيه

در اواخر اسفند 1341 حضرت امام (ره) طي اعلاميه و سخنراني، نوروز 42 را عزاي عمومي اعلام كردند. ايشان در پيامي كه براي علما در شهرهاي مختلف كشور ارسال داشتند چنين فرمودند: اين جانب، عيد نوروز را به عنوان عزا و تسليت به امام عصر عجل الله تعالي فرجه، جلوس مي كنم و به مردم اعلام خطر مي نمايم. مقتضي است حضرات آقايان نيز همين رويه را اتخاذ فرمايند، تا ملت مسلمان از مصيبت هاي وارده بر اسلام و مسلمين، اطلاع حاصل نمايند.
در واقع امام مصمم بود تا با استفاده از هر امكان مشروعي، بر ضد رژيم مبارزه و ضمن افشاي ماهيت و سياست هاي ضد مردمي و ضد اسلامي آن، علما و مردم را جهت مبارزه، بسيج ند و فرصت را از دست رژيم براي سركوب نهضت و تسلط بر اوضاع بگيرد.
دوم فروردين 1342 مصادف با سالگرد شهادت امام صادق- عليه السلام- بود. طبعا طبق سنت مرسوم، مجالس عزاداري و اجتماعات مردمي برپا مي شد. همزماني نوروز و تحريم عيد وسالگرد شهادت امام صادق- عليه السلام- فرصت مناسبي براي مردم و علما شد تا با بهره گيري از اجتماعات، پيرامون وضعيت جاري كشور صحبت و راهپيمايي كنند.
در ضمن رژيم برنامه ايجاد درگيريهاي ساختگي را بين كشاورزان از يك طرف و علما از طرف ديگر، تدارك ديده بود، تا از اين راه وسيله اي براي توجيه دخالت پليس و سركوب مردم بيابد. براساس همين برنامه مي بايست در روز 25 شوال كه مصادف با سالگرد شهادت امام صادق عليه السلام بود، در مجلس عزاي كه با حضور صدها زاير از شهرهاي مختلف كشور و با حضور علما و مراجع در مدرسه فضيه قم برگزار مي شد، اين طرح به اجرا در مي آمد.
طبق برنامه طراحي شده، عده اي كماندو با لباس كشاورز و با چاقو و چوب از تهران به قم رفتند و در روز دوم فروردين، در زمان برگزاري مراسم عزا، ناگهان وارد مدرسه شده و ضمن سردادن شعار به طرفداري از شاه، مجلس را برهم زده و اگر فرد يا افرادي مخالفت مي كردند، ديگري شده و بلافاصله كماندوهاي خارج از مدرسه وارد صحنه مي شدند.
در بين صحبت يكي از وعاظ، ناگهان عده اي با لباس روستايي و با كارد و چوپ و حتي بعضي با باتوم به مدرسه ريختند و ضمن سردادن شعارهايي به طرفداران از شاه و بر ضد مخالفين رژيم، با مردم درگير شده و عده اي را مضروب و جلسه را برهم مي زنند.
عده اي از طلاب به طبقه فوقاني مدرسه رفته و با پرتاب سنگ و آجر به كماندوها حمله كردند. مهاجمين به طبقه بالا رفته و در آن جا، ضمن درگيري و مضروب كردن تعدادي از آنها چند نفر را از بالا به پايين انداختند.
تعداد مصدومين و شهدا به دليل پراكندگي و همچنين جمع آوري آنان توسط كماندوها مشخص نشد، انتشار خبر اين فاجعه، موجي از خشم و نفرت نسبت به رژيم را در داخل و خارج از كشور برانگيخت و حتي بعضي از افراد بي تفاوت را نيز به صف مخالفين رژيم كشاند. چنين اقدام وحشيانيه اي در روز شهادت امام صادق (ع) درمجلس عزايي كه با حضور علما و مردم در مدرسه فيضيه انجام گرفت نشان دهنده دوران جديدي از حركت هاي رژيم، دربرخورد با مخالفان بود. به عبارت ديگر مذهب، شعاير مذهبي و حرمت علما و مراكز مذهبي، هيچ سد و مانعي براي رژيم، در رسيدن به اهداف تعيين شده اش نبود. حتي اگر ادعا و تظاهر به مسلماني مي كرد.
فاجعه فيضيه تاثير عميقي بر توده مردم و روحانيت گذاشت. به طوري كه اين سركوب يكي از عوامل زمينه ساز 15 خرداد 42 شد.

واقعه مدرسه طالبيه در تبريز

در روز دوم فروردين 42 و همزمان با هجوم به مدرسه فيضيه قم، در حالي كه تعدادي از مساجد تبريز، مراسم عزاداري به مناسبت سالگرد شهادت امام صادق (ع) را برگزار كرده بودند، عده اي از مامورين ساواك و شهرباني وارد مدرسه طالبيه شدند. آنان پس از پاره كردن تعدادي عكس واعلاميه از ديوارهاي مدرسه، با طلاب و بعضي از مردم حاضر در مدرسه درگير شدند. زد و خورد طلاب و ماموران به خارج از مدرسه كشيده مي شود و در نتيجه بر تعداد ماموران مسلح افزوده مي گردد و بشدت با مردم درگيري مي شوند.

چهلم فيضيه و اعلاميه امام

امام (ره) در چهلمين روز فاجعه فيضيه پيام مهمي كه جامع مواضع قاطع و سازش ناپذير سياسي و انقلابي بود‌، خطاب به ملت صادر كردند. ايشان ضمن افشاي بعضي از مطالب، زمينه سازي جهت قيام مردم و همراهي ارتش با آنان را تدارك مي كردند.
"علماي نجف كه تا آن زمان چندان حركتي در اين گونه موارد از خود بروز نمي دادند، بعد از فاجعه فيضيه بامحاصره سفارت ايران و صدور اعلاميه، صداي اعتراض خود را بلند كردند و با ارسال پيام براي علماي ايران، پشتيباني كامل خود را اعلام مي كنند. اين جريان ضربه سختي بر پيكر رژيم بود، زيرا كه تنها اميد رژيم شاه اين بود كه اگر پشتيباني علماي قم را ندارد، لااقل علماي نجف را در جرگه مخالفين خود ندارد. و با آن حركتي كه بعد از فوت آيت الله بروجردي به عمل آورده بود، فكر مي كرد به اين ترتيب مرجعيت را از قم به نجف منتقل نموده و ديگر خطري از جانب روحانيت متوجه شاه نخواهد بود.

قيام 15 خرداد 1342

راهپيمايي عاشورا
راهپيمايي عاشورا براي نشان دادن حضور مردم و اعلام موضع بر ضد سياست هاي هيات حاكمه بود. مقدمات كار توسط جمعيت موتلفه و با همكاري تعدادي از هيات هاي عزادار فراهم شد. طبق برنامه، قرار شد جمعيت موتلفه از طريق اعلاميه و اطلاع به هيات ها، مردم را به تجمع در مسجد حاج ابوالفتح دعوت نمايد. با توجه به تجربه هاي گذشته، معمولا رژيم يا بطور مستقيم براي جلوگيري از برگزاري برنامه وارد مي شد و يا با فرستادن عده اي اراذل و اوباش براي درگيري و برهم زدن برنامه اقدام مي كرد. براي جلوگيري از حالت دوم با چند تن از كساني كه احتمال داشت كه از آنان به اين منظور استفاده شود، مذاكره هايي انجام شد.
راهپيمايي با شركت همه قشرها و افرادي از گروه هاي سياسي، در ميدان قيام (ميدان شاه سابق) از مسجد حاج ابوالفتح در ساعت 9 صبح روز عاشوراي 83 (13 خرداد 1342 ه.ش) به طرف ميدان بهارستان و مجلس شوراي ملي شروع شد. مرتبا بر انبوه جمعيت افزوده مي شد. بطوري كه شركت چنين جمعيتي تا آن زمان بي سابقه بود.
شعارها برضد اسراييل، آمريكا، ديكتاتوري شاه و به نفع فلسطين و حمايت از امام بود. از جمله شعارهايي كه داده مي شد، مي توان به شعارهاي زيراشاره كرد:
- "خميني، خميني، خدانگهدار تو. بميرد، بميرد، دشمن خونخوار تو".
- "گفت عزيز فاطمه نيست ز مرگم واهمه"،
- "تا به تنم روان بود زير ستم نمي روم".
- "خميني، خميني، تو فرزند حسيني".
- "بزرگ فلسفه قتل شاه دين اين است كه مرگ سرخ، به از زندگي ننگين است".
- "خميني، خميني، ملت طرفدار تو مي رود، مي رود، دشمن خونخوار تو".
هيچ يك از حركت ها و گروه هاي اسلامي درگذشته موفق به راه اندازي حركت وسيع مردمي نشده بودند و همين امر موجب شده بود كه پس از مدتي، علي رغم فداكاريها و شهادتها، در اثر فشار و انواع توطئه ها و مشكلات از پاي درآيند.
جبهه ملي و نهضت آزادي، عصر عاشورا اجتماع خود را در مسجد هدايت تشكيل دادند و به ياد مصدق و برضد شاه شعارهايي دادند. متاسفانه در اين جريان نوعي جدايي از مردم و ايجاد تفرقه ديده شد. همچنين شعارهايي نظير "سلام بر خميني، درود بر مصدق" و "خميني رهبر شيعه، مصدق رهبر ملي" تناسبي با موقعيت مبارزه و تمايل اكثريت مردم نداشت.

سخنان امام (ره) در عصر عاشورا

عصر عاشوراي 83 درحالي كه تعدادي از مردم، امام خميني را همراهي مي كردند، وارد مدرسه فيضيه شدند. امام(ره) بيانات مهمي را ايراد كرده اند كه در تاريخ انقلاب اسلامي شهرت دارد و اثرات فوق العاده اي به دنبال داشته است.
مهمترين محورهاي بيانات امام عبارت بود از:
1- مقايسه شاه و يزيد
نظامهاي طاغوتي و ضدمردمي براي ادامه حكومت و اقتدار خود، پيوسته دو اصل را درنظر دارند و تلاش مي كنند كه اين دو اصل با شدت و قوت اعمال شود:
1-1- ارايه تصويري قدرتمند و شكست ناپذير، بطوري كه كمتر كسي جرات مقابله و رويارويي با حكومت هاي استكباري و طاغوتي را داشته باشد. به همين دليل، يكي از اقلام هزينه هاي چنين رژيم هايي، تبليغات وسيع براي ارايه يك اقتدار خلل ناپذير و داشتن قدرت غيرعادي مي باشد.
1-2- جلوگيري از آگاهي و اطلاع مردم نسبت به واقعيت اوضاع و احوال كشور. زيرا تا زماني كه مردم اطلاعات كافي از واقعيات ندارند نمي توانند موضعگيري و اقدام مناسبي داشته باشند. از اين رو، بسياري از امور حساس مملكتي، حتي تا زمان مرگ حاكمان اين گونه رژيم ها، مخفي و دور از اطلاع و نظر مردم انجام مي شود. اصل "درجهل و بي خبري نگهداشتن مردم" يكي از مهمترين اصول حكومت هاي استكباري و ضدمردمي است.
1-3- امام خميني(ره) در نطق خود اين دو اصل را مي شكند و رژيم را به ضعف و رسوايي مي كشد و آن چنان ماهيت شاه و دستگاه حاكم را افشا و معرفي مي كند كه تا آخرين روز سلطنت، او ديگر نتوانست موقعيت قبلي خود را در داخل كشور داشته باشد. از آن روز به بعد امام را "بت شكن" مي گفتند، زيرا عده اي شاه را چون "بت" و مظهر شرك مي دانستند.
مقايسه شاه و يزيد در عصر عاشورا، توسط مرجعي كه نظراتش مورد قبول نه تنها مقلدين، بلكه بسياري از مردم ديگر نيز بود، در واقع شكستن اقتدار تبليغاتي و قلدرمآبانه او بود. همان گونه كه يزيد قصد نابودي اسلام و محو آثار نبوت و تسلط خاندان فاسد اموي بر تمامي شوون مسلمين را در سر داشت و در اين راه، فرزند رسول خدا و يارانش را به شهادت رسانيد و براي اعمال حاكميت و نشان دادن قدرت خود، به خانه خدا حمله كرد و مدينه را به خاك و خون كشيد، شاه نيز "با اساس اسلام و روحانيت مخالفند"، هيات حاكمه شاه "نمي خواهند صغير و كبير ما باشند". شاه نيز به مدرسه فيضيه حمله كرده و تهديد مي كند كه كشتار به راه مي اندازد. حتي عده اي را مي كشد تا برنامه ها اجرا شود.
يزيد با جنايات زيادي كه مرتكب شد، نتوانست عمر درازي داشته باشد، همچنان كه رضاخان نيز سرانجام در تبعيد و در شرايط سختي جان داد. امام (ره) عاقبت ساير يزيديان را متذكر مي شود تا شايد موجب عبرتي شود. هرچند كه بعيد به نظر مي رسيد كه امثال پسر رضاخان از چنين تذكر و تنبيهي عبرت بگيرند. اما وظيفه امام، بيان واقعيت ها و اتمام حجت بود. مي توان گفت كه امام در اين بيانات، خواستار سقوط رژيم سلطنتي و تداوم مبارزه در اين راه شده بودند.
2- خطر اسراييل
حضرت امام در چندين مورد، قبلا راجع به اسراييل مطالبي را فرموده بودند. اما به دليل اهميت فوق العاده موضوع، پيچيدگي و عدم اطلاع اكثريت مردم از شيوه ها، برنامه ها و اهداف اسراييل، امام اعلام خطر را تكرار كردند. در اين سخنراني، بيشترين توضيح پيرامون اهداف و برنامه هاي آينده اسراييل، به عنوان متحد شاه ارايه شد. بسياري از افراد در آن زمان، از ميزان حضور و نفوذ صهيونيسم در ايران اطلاع چنداني نداشتند. افراد معدودي مي دانستند كه اسراييل طراح اصلي برنامه هاي رژيم شاه بود. طبيعي است كه در جهت رابطه ويژه و همكاري هاي همه جانبه و گسترده با اسراييل مي بايست تضعيف اسلام، روحانيت و گسترش فساد، بي ديني و ابتذال انجام گيرد. به همين دليل "اسراييل نمي خواهد در اين مملكت قرآن باشد، اسراييل نمي خواهد در اين مملكت علماي اسلام باشند" و نظاير آن نه تنها اخطاري به ملت ايران، بلكه به كليه كشورهاي اسلامي بود.
3- دفاع از اسلام و روحانيت
برخلاف تحليل ها و نظريه هاي مادي و يا غربي، كه مبارزه مردم و روحانيت را به دلايل مادي يا صرفا براي مقابله با سلطنت پهلوي و يا سلطه خارجي مي دانند، علت اصلي و اساسي قيام و تداوم مبارزه تا پيروزي سال 1357 دفاع از اسلام و عزت و استقلال مسلمين بوده است.
بعضي افراد تصور داشتند كه علت قيام بر ضد رژيم، انجام اصلاحات ارضي، اعطاي آزادي و تساوي حقوق به زنان و عدم سوگند به قرآن بوده و برخي ديگر موضوع را به خاطر مخالفت با مظاهر غرب و اجراي بعضي طرح هاي بسيار پيشرفته! مي دانستند. درحالي كه امام(ره) بارها به عبارات متفاوت فرمودند: "همه حرف ما و همه دعواها برسر اسلام است."
واقعيت اين است كه اسلام به معناي واقعي، درصورت داشتن قدرت، مانع تسلط و استثمار و فساد ديگران در سرزمين اسلامي مي شوند. لذا درمواقع، دفاع از اسلام به معناي دفاع از حقوق، آزادي و عزت مسلمين است.

دستگيري امام خميني (ره)

ساعت چهار صبح روز 12 محرم 83 قمري (15 خرداد 1342) نيروهاي امنيتي و انتظامي، پس از محاصره منزل امام در قم و ورود به منزل از طريق ديوار، ايشان را در حالي كه براي نماز صبح آماده مي شدند، دستگير و به تهران منتقل مي نمايند و در يكي از بازداشتگاه ها نگهداشته و پس از مدتي (در 4 تير 1342) از آنجا به پادگان "عشرت آباد" (نام فعلي اين پادگان "ولي عصر" است) بردند.
قبل از طلوع آفتاب خبر دستگيري امام در شهر قم و سپس در ساير شهرها، منتشر و موجب تعجب و تشديد هيجان مردم گرديد. عده اي اين خبر را يك شايعه مي دانستند كه پس از تاييد خبر توسط مرحوم حاج آقا مصطفي، فرزند امام، و بعضي از اهالي محل، ناگهان وضعيت فوق العاده قم، تهران و ساير شهرهاي كشور را فراگرفت. زيرا در تاريخ معاصر ايران بازداشت يك مرجع شيعه و كسي كه مقبول مردم بود سابقه نداشت.
گزارش خلاصه اي از آنچه كه در 15 خرداد 1342 اتفاق افتاد براي بحث هاي آينده و بررسي پي آمدهاي قيام لازم است.

قيام در شهر قم

پس از انتشار خبر دستگيري امام(ره) بسياري از مردم، ناراحت و عصباني به منزل ايشان رفته و به اتفاق فرزندشان – حاج آقا مصطفي – حدود ساعت 6 صبح به سمت حرم مطهر حضرت معصومه – سلام الله عليها – حركت كردند. پس از مدتي صحن مطهر و خيابان هاي اطراف، مملو از جمعيت شهري و روستايي شده كه شعار "يا مرگ يا خميني" را با هيجان و التهاب شديد تكرار مي كردند. علما و مراجع، طي اعلاميه اي كه از بلندگوي صحن مطهر خوانده شد؛ ضمن محكوم كردن اين اقدام خواستار آزادي فوري امام شدند.
تعداد زيادي از مردم در روز پانزده و شانزده خرداد بازداشت و بعضي از آنها پس از مدتي مرخص و عده اي نيز به حبس هاي طولاني محكوم شدند.

قيام در تهران

با انتشار خبر دستگيري امام(ره) در تهران، همزمان سه حركت خودجوش شكل گرفت. اين سه حركت تا نزديك ظهر به يكديگر پيوسته و جريان نيرومندي را در مقابله با عوامل سركوب رژيم به وجود آوردند. به طوري كه بخشي از نيروهاي پليس پراكنده شدند و از مقابل مردم گريختند. پس از ورود تانك ها و سلاح هاي سنگين ارتش و كشتار وسيع مردم، مجددا پليس در كنار نيروهاي ارتش قرار گرفت.
دانشگاه ها پس از انتشار خبر دستگيري امام تعطيل شد و دانشجويان دانشگاه تهران نيز به محض اطلاع از درگيري ها با تعطيل كلاس ها و اجتماع در محوطه دانشگاه، به خيابان ها ريخته و بر ضد رژيم شاه و به حمايت از امام شعار دادند. در ميدان انقلاب (24 اسفند سابق) ستاد ژاندارمري مانع ادامه راهپيمايي شد و با تيراندازي، باعث پراكنده شدن دانشجويان شد.
همچنين در آن روز اقدامات مشكوكي نيز انجام شد كه دقيقا روشن نشد توسط چه كساني و به چه دليل صورت گرفت. براي مثال مي توان به آتش زدن كتابخانه پارك شهر، آتش زدن دفتر اداره پست و يا كندن چندين تلفن عمومي اشاره كرد. بعضي معتقدند افرادي از ساواك كه طرفدار تيمور بختيار بودند، تصميم داشتند تا زمينه سقوط دولت را فراهم كرده تا وي به عنوان فردي قدرتمند كه مورد حمايت آمريكا نيز بود، نخست وزير شود. هرچند دلايل قوي و مستندي در اين مورد در دست نيست.

قيام در ورامين

عده اي از مردم و كشاورزان پيشواي ورامين، پس از شنيدن خبر دستگيري امام و كشتار قم و تهران، كفن بر تن كرده و دسته جمعي به سمت تهران حركت كردند. پاسگاه ژاندارمري در مقابل آنان ايستاد و دستور بازگشت داد ولي آنان نپذيرفتند و تصميم به ادامه حركت داشتند كه ناگهان با رگبار مسلسل ژاندارمها، عده زيادي از آنان كشته و زخمي شدند و حتي جنازه بعضي از مردم را به درون چاه ها و قنات ها انداختند. اين كشتار مردم تاثير عميقي بر مردم ورامين گذاشت، به طوري كه به صورت مخالفين سرسخت شاه درآمدند و در جريان مبارزات سال هاي 56 و 57 برضد رژيم بسيار فعال بودند و هرسال در پانزده خرداد در پيشواي ورامين، برنامه هاي مفصلي به ياد شهداي پانزده خرداد 42 برگزار مي شود.

قيام در ساير شهرها

در اغلب شهرها، درگيري و راهپيمايي و برگزاري جلسات و سخنراني برضد رژيم و در اعتراض به دستگيري امام(ره) صورت گرفت. اعتراضات در بعضي شهرها مانند شيراز، تبريز و مشهد از شدت و گستردگي بيشتري برخوردار بود و تعدادي كشته يا زخمي و عده اي نيز زنداني شدند.
به دليل ضعف ارتباط و فقدان تشكيلات، بسياري از شهرها نتوانستند در پانزده و شانزده خرداد، اقدامي داشته باشند و بعد از آن نيز با توجه به "آماده باش" ارتش، ساواك، شهرباني و ژاندارمري امكان اقدامي نظير آنچه كه در چند شهر بزرگ واقع شد، نبود.

اعلام حكومت نظامي

در ساعت پنج صبح پانزده خرداد، اعلاميه برقراري حكومت نظامي و منع رفت و آمد از ساعت 8 بعدازظهر تا 8 صبح از راديو خوانده شد و نصيري، رييس شهرباني، با توجه به سوابق و عملكرد بعد از كودتاي 28 مرداد، فرماندار نظامي شد.
هدف از حكومت نظامي، قلع و قمع بيشتر مردم، دستگيري افراد موردنظر در شب، جلوگيري از تجمع و حركت مردمي، جمع آوري اجساد و انتقال به مكاني

انعكاس قيام در خارج از كشور

رژيم شاه به دلايل مختلفي تلاش داشت تا وقايع مربوط به پانزده خرداد، انعكاسي در جهت مثبت و نشان دهنده اقتدار و ثبات سياسي و امنيتي داشته باشد. به اين دليل براي توجيه خبرنگاران خارجي مقيم تهران و همچنين رسانه هاي بين المللي اقدامات متعددي صورت داد.
بيشتر رسانه هاي بين المللي، هم سو با سياست دولت هاي بزرگ، واقعيت هاي مربوط به نهضت اسلامي را به شكل مناسبي ارايه نمي كردند. معذلك در ميان اسناد به جاي مانده از سال 42 مواردي ديده مي شود كه حاكي از انعكاس واقعه قيام در ميان مردم، مطبوعات، گروه ها و محافل سياسي است. به عنوان نمونه گزارشي از اندونزي (دورترين كشور مسلمان نسبت به ايران) كه حاكي از انعكاس خبر قيام در آن كشور است، ارايه مي شود.
پايان پيام
سه شنبه 14 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 361]