واضح آرشیو وب فارسی:مطاف24: پروژه خط لوله «تاپی» با چالش های جدی مواجه بوده و در شرایط موجود هیچ کشوری از جمله آمریکا نمی تواند امنیت آن را تضمین کند.به گزارش "مطاف24"، «حسین اسوب علی اف» کار شناس سیاسی روس در یادداشتی اختصاصی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد، به بررسی مشکلات و موانع موجود بر سر راه پروژه خط لوله گاز «تاپی» پرداخت. در این یادداشت آمده است: ایده پروژه خط لوله گاز تاپی به ابتدای دهه 90 قرن گذشته بر می گردد که هدف از آن عرضه گاز ترکمنستان و ذخایر هیدروکربنی کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای بین المللی بود. در آن موقع مبنای اقدامات آمریکا این بود که کشورهای آسیای مرکزی به زودی قادر به تدوین چارچوب همکاری های بین المللی بدون مسکو و در نظر گرفتن منافع روسیه خواهند بود اما تجربه 25 سال استقلال کشورهای منطقه حاکی از آن است که تا چند سال پیش (افتتاح خط لوله گاز ترکمنستان-ازبکستان-قزاقستان-چین در سال 2009) صادرات گاز آسیای مرکزی به خارج از طریق قلمرو روسیه صورت می گرفت. عملا در سال 2010 بود که بحث تحقق پروژه تاپی نسبتا جدی تر مورد پیگیری قرار گرفت و بین ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند موافقت نامه ای به امضا رسید. در سال های بعد نیز نشست های متعددی برای فراهم کردن زمینه حقوقی و تامین منابع مالی برگزار و نتایج نسبتا قابل توجهی نیز حاصل شد. خط لوله تاپی 1814 کیلومتر طول داشته، ظرفیت آن انتقال 33 میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان بوده و 8 میلیارد دلار نیز هزینه اجرای آن برآورد شده است. همانگونه که اشاره شد ایده این پروژه نسبتا قدیمی است ولی در شرایط فعلی ماهیت جدید ایدئولوژیکی به خود گرفته است که در راستای تلاش آمریکا و غرب جهت کاهش میزان وابستگی اقتصادی کشورهای آسیای مرکزی به چین و تنظیم حضور پکن در زمینه اکتشاف و استخراج نفت و گاز در ترکمنستان و منطقه ارزیابی می شود. 14 دسامبر(آذر ماه) سال جاری در شهر «ماری» ترکمنستان با حضور مقامات عالی این کشور و همچنین افغانستان، پاکستان و هند مراسم آغاز رسمی این خط لوله برگزار شد. ساخت بخش ترکمنی تاپی به طول 214 کیلومتر (از منطقه میدان گازی «گالکنیش» تا مرز افغانستان) توسط شرکت های دولتی «ترکمن گاز» و «ترکمن نفت و گازستروی» اجرا شده و طبق برنامه پیش بینی شده توسعه میدان گازی «گالکنیش» از سوی کنسرسیوم مشترک شرکت های ژاپنی و ترکی (JGC، Mitsubishi، Itochi، Chiyoda، Sojitz، Chalik Group и Ronesans) تحقق خواهد یافت. بر اساس نقشه پروژه، این خط لوله از طریق شهرهای «هرات»، «قندهار» افغانستان و «کویته» و «مولتان» پاکستان عبور کرده و به شهر «فضیلکه» در مرز پاکستان و هند متصل خواهد شد. با وجود تائید تاپی توسط موسسات بین المللی مالی و به ویژه بانک توسعه آسیا و همچنین حمایت های سیاسی آمریکا، ژاپن و کشورهای غربی، ایده به هم پیوند دادن منطقه آسیای مرکزی با کشورهای جنوب آسیا با موانعی روبه رو خواهد بود که مهم ترین آن تامین امنیت حداقل 3 بخش از این پروژه است، این مناطق شامل قلمرو افغانستان (773 کیلومتر)، مناطق مرزی افغانستان با پاکستان و پاکستان با هند را در بر می گیرد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که جنوب آسیا (افغانستان، پاکستان و هند) فقط یک منطقه بی ثبات و نا امن نبوده بلکه مسائل بی شمار و حساس سیاسی، اقتصادی، قومی و مذهبی نیز به هم گره خورده است که این همه در متن مسابقات تسلیحاتی بین پاکستان و هند به عنوان 2 قدرت هسته ای منجر به ایجاد فضای بی اعتمادی در سطح منطقه شده است. از سوی دیگر سیاست های بحث برانگیز پاکستان در برابر افغانستان و مداخلات آن در امور سیاسی این کشور در حال حاضر اسلام آباد را به عامل کلیدی برای دستیابی به توافق بین گروه های افغانی تبدیل کرده است. بنابراین رویارویی مسلحانه طالبان با دولت مرکزی افغانستان و نفوذ در حال گسترش گروه داعش در شمال و برخی از مناطق شرقی هم مرز با پاکستان (ننگرهار، قندوز، نورستان)، امنیت ساخت این خط لوله در برابر تهدیدات تروریسم بین المللی را به شدت آسیب پذیر خواهد کرد. همان گونه که اشاره شد مسیر تاپی از هرات و قندهار عبور می کند و حمله طالبان به فرودگاه قندهار و تلاش آنها برای گسترش حضور در هرات (به عنوان منطقه برای طالبان به اصطلاح غیر معمول) چیز های زیادی را بازگو می کند. واضح است که اقدامات اخیر رئیس جمهور ترکمنستان در رابطه با آغاز ساخت خط لوله تاپی در قلمرو این کشور بر اساس تضمین اقتصادی کشورهای غربی (از جمله قول نخست وزیر ژاپن برای سرمایه گذاری 18 میلیارد دلاری) و امنیتی آمریکا (سفر ماه اکتبر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به ترکمنستان) صورت گرفته است. به نوبه خود به احتمال زیاد اسلام آباد نیز با توجه به کنترل خویش بر طالبان در افغانستان و پاکستان امنیت ساخت تاپی را به نوعی تضمین کرده است اما باز هم کنترل اسلام آباد بر طالبان کنترل قطعی و کاملا تضمین شده نخواهد بود، زیرا امروزه طالبان وحدت صفوف نداشته و هنوز مسئله رهبری آن نیز نهایی نشده است و از سوی هم تاکنون معلوم نیست که طالبان در روند حل و فصل سیاسی مشکل افغانستان چه نقشی را اجرا خواهند کرد. همچنین موضوع دستیابی هند و پاکستان به توافق و کنار گذاشتن اختلافات سیاسی به خاطر همکاری متقابلا سودمند اقتصادی در چارچوب پروژه تاپی بعید به نظر می رسد. البته معلوم است که هند نیز در خصوص عدم استفاده از تاپی با اهداف سیاسی (به ویژه در مراحل افزایش تنش بین 2 کشور) تضمین های خاصی از جانب پاکستان را خواستار خواهد شد. به نوبه خود مشارکت فعال هند در روند حل و فصل سیاسی مشکل افغانستان هم یکی از شروط مهم برای تحقق این پروژه خواهد بود. البته استقرار پایگاه های نظامی آمریکا در «مزار شریف»، «شیندند»، «بگرام» و تا حدودی در مناطق محل عبور خط لوله نظیر قندهار و هرات بیش از همه ضامن امنیت این خط لوله دانسته می شود اما فاکتورهای که به آن ها اشاره شد تا حد زیادی هزینه های اقتصادی و سیاسی را افزایش داده و بحث تضمین امنیتی را بلاتکلیف باقی می گذارد. گذشته از آن به نظر می رسد که آمریکا در رابطه با توانایی خود برای تحت کنترل نگاه داشتن داعش در افغانستان باید استدلالات قوی تری برای طرف های این پروژه ارائه دهد. بنابراین علی رغم اقدامات اخیر جهت تامین پیشرفت تاپی، هنوز صحبت از امکان تحقق این پروژه زود خواهد بود. وجود اختلافات اقتصادی و سیاسی بین کشور ها، فضای بی اعتمادی در جنوب آسیا همراه با تهدیدات تروریسم بین المللی و روشن نبودن پایان روند حل مسالمت آمیز مشکل افغانستان تحقق این پروژه حداقل برای پنج سال آینده را غیر ممکن خواهد کرد.فارس
سه شنبه ، ۱دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مطاف24]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]