تور لحظه آخری
امروز : جمعه ، 23 شهریور 1403    احادیث و روایات:  امام رضا (ع):هر کـس به رزق و روزى کم از خدا راضى باشد، خداوند از عمل کم او راض...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها




آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1815379361




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

مازندران در چشم انداز ۱۴۰۴


واضح آرشیو وب فارسی:مازند خبر: مقاله حاضر به قلم دکتر عبدالرحیم نیکخواه عضو هیات علمی و رییس جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی و برگرفته از کتاب «راهبردهای توسعه¬ استان مازندران» تالیف ایشان است.وی به سال ۱۳۴۵ در شهرستان بهشهر متولد شد. دوران تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را در همان شهرستان گذراند. تحصیلات عالی خود را در مقاطع کارشناسی در رشته زبان و ادبیات فارسی و کارشناسی ارشد را در رشته مدیریت فرهنگی انجام داد. سپس در مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه علامه طباطبایی فارغ التحصیل شد. در این مقاله و نوشتارهایی که در شماره¬های آتی خواهد آمد، تلاش خواهد شد تا در ابتدا چشم اندازی کلی از استان مازندران در قالب مختصات عمومی استان، مولفه¬های توسعه پایدار، کشاورزی، صنعت و بازرگانی و خدمات در استان ارائه گردد. همچنین امکانات زیربنایی، قابلیت¬های توسعه¬، تنگناها و محدودیت¬های آن، اهداف و راهبردهای بلندمدت و اقدامات اولویت دار و محرک توسعه در حوزه نیرو، راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، فرهنگ، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ورزش و جوانان، حفاظت محیط زیست، علوم، تحقیقات و فن¬آوری و خدمات مطرح خواهد شد. در ادامه به تفکیک، اطلاعاتی درخصوص شهرستانهای استان و بالاخص منطقه شرق مازندران در اختیار محققان و خوانندگان قرار خواهد گرفت. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت آمار و ارقام و جداول تکمیلی هر بحث به کتاب ایشان مراجعه فرمایید. مازندران استانی است توسعه یافته، دارای جایگاه اول اقتصاد کشاورزی، ریزفن آوری و فن آوری زیستی (نانو و بایو تکنولوژی) در سطح کشور، طبیعت گردی در سطح کشورهای منطقه، دارای تعامل پویا با سایر استان ها (به ویژه استان تهران) و کشورها به ویژه کشورهای حاشیه دریای مازندران و برخوردار از اهمیت، منزلت اجتماعی و رفاه نسبی. سند ملی چشم انداز بیست ساله مهمترین سند کشور در حوزه برنامه های بین قوا محسوب می شود که پس از احساس ضرورت نسبت به آن در همۀ قوا و دستگاه های کشور و با طی فرآیند فراگیر کارشناسی در مجموعۀ نظام اعم از کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی، کمیسیون های دولت، دانشگاه ها و به طور ویژه در مجمع تشخیص مصلحت نظام و با استناد به تجارب، دستاوردهای علمی، مطالعات انجام شده و اسناد پیشین، تدوین شده و به تصویب مقام معظم رهبری رسیده و در ۲۳/۸/۱۳۸۲ به همۀ قوا و مجموعۀ نظام ابلاغ گردیده است. بی شک برای رسیدن به آرمان سند چشم انداز لازم است با توجه به آمایش سرزمین، جایگاه هر استان یا منطقه برای رسیدن به اهداف جزئی تر آن فراهم گردد تا با پیوند اهداف جزئی در مجموع هدف اصلی یا آرمان که همانا رسیدن به جایگاه نخست در منطقه است محقق گردد. استان مازندران با توجه به موقعیت و پتانسیل ذاتی و طبیعی اش می تواند مهمترین قطب در ارتقای همه جانبه کشور و برآوردن اهداف سند چشم انداز کشور باشد؛ با این امید که توانمندی ها و کاستی های آن شناخته شده و در جهت تقویت یا رفع آن اقدام گردد. مختصات عمومی استان مازندران استان مازندران در شمال کشور جمهوری اسلامی ایران و با وسعتی معادل ۴/۲۳۷۵۶ کیلومتر مربع حدود ۴۶/۱ درصد از مساحت کشور را در بر داشته و هجدهمین استان از این حیث در کشور محسوب می گردد. دریای خزر در شمال، استان های تهران و سمنان در جنوب و استان های گیلان و گلستان به ترتیب در غرب و شرق استان قرار دارند. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری این استان دارای ۲۲ شهرستان، ۵۱ شهر، ۴۴ بخش، ۱۱۳ دهستان و ۳۶۹۷ آبادی می¬باشد. همچنین مطابق سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت استان بالغ بر ۲۹۲۰۶۵۷ نفر می باشد که تقریباً ۱۳/۴ درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد. اهالی مازندران به زبان های فارسی و گویش مازندرانی تکلم می کنند. گویش مازندرانی که بازمانده زبان ایرانیان قدیم (پارسی میانه) است تقریباً در همه جای استان متداول است. مازندرانی ها خود را گیلک و زبان خود را “گیلکی” می نامند. مؤلفه های توسعه پایدار استان مازندران توسعۀ پایدار از بین طرح ها و برنامه های مختلف تحولات و رشد اجتماعی، آنهایی را بر می گزیند که از نظر زیست محیطی و اجتماعی نسبت به سایر الگوها برتری داشته باشند. بنابراین موضوع این نیست که تنها به حفاظت محیط زیست اهمیّت داده شود بلکه تلاش بر این است که در حفظ محیط زیست مانعی برای رشد و توسعه ایجاد نشود. تدوین سیاست های پایدار از بخش های مهمی است که معمولاً در کشورهای در حال توسعه کمتر مورد توجه قرار می گیرد. سیاست های توسعه منطقه ای به خصوص در استان مازندران باید به طور عمیق ولی ماندگار مورد تصویب قرار گیرد و به سادگی دستخوش تحولات نگردد. ایجاد زیرساخت های هزینه بر و تصمیمات آمایشی منوط به سیاست های پایدار می باشد. با توجه به خصوصیات جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان مازندران، می توان مهمترین عوامل رسیدن به توسعۀ پایدار را به صورت ذیل معرفی نمود: – کشاورزی – صنعت و بازرگانی – خدمات – امور زیربنایی کشاورزی در استان مازندران تا قبل از تحولات چند سال قبل و برنامه چهارم توسعه، از استان مازندران به عنوان استانی با قابلیت کشاورزی یاد می شد. این امر به دلیل موقعیت آب و هوایی، حاصلخیزی زمین، بارش مناسب و … حاصل گردید. صرف نگاه کشاورزی به استان مازندران، این استان را از جهات دیگر دچار نارسایی های نمود. بنابراین در برنامه چهارم توسعه با نگاهی متفاوت از گذشته، سعی گردید که بر مبنای “آمایش سرزمین” برنامه ای اجرا گردد که شاهد توسعه متوازن در استان باشیم که همه قابلیت ها و امکانات استان را در برگیرد. با این وجود کماکان استان مازندران مهمترین قطب کشاورزی کشور است. آمارها نشان می¬دهد با اینکه استان از نظر مساحت زیر کشت در رتبه های متوسطی قرار دارد ولی از نظر میزان بهره برداران کشاورزی در رتبه دوم قرار گرفته است. گرچه استان مازندران دارای مزیت کشاورزی بالایی است و می تواند به قطب اول کشاورزی کشور تبدیل شود ولی در بخش توسعه یافتگی با مقصد نهایی فاصله زیادی دارد. این عدم تعادل می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که به طور خلاصه به چند عامل مهم اشاره می گردد:  ضعف مدیریت عالی استان یا عدم اجرای مدیریت راهبردی در استان در حوزه کشاورزی.  متمرکز بودن تصمیم گیری و اجرای مصوبات در امور کشاورزی در تهران.  عدم هماهنگی بین مسئولین عالی رتبه استان با مدیریت های کلان کشور. صنعت و بازرگانی در استان مازندران یکی از اولویت های سند چشم انداز کشور در افق ۱۴۰۴، توجه به صنعت و بازرگانی است. توسعۀ صنعتی پایه توسعۀ غرب بعد از جنگ جهانی اول بوده است و به تبع آن صنعت به عنوان مؤلفه ای تأثیرگذار برای کشور مورد توجه قرار گرفت. توسعۀ صنعتی در مازندران در ابتدا امری فراموش شده بود و مدیران ارشد در سطوح عالی و سطوح استانی از تفکر در این باره رویگردان بوده اند. به مرور با گسترش فناوری های ارتباطات و صنایع تبدیلی، راهبرد جدیدی برای توسعۀ صنعتی استان اتخاذ گردید که از مهمترین این راهبردها می توان به ایجاد شهرک های صنعتی با کارگاه های صنعتی متوسط و کوچک بود. این شهرک های صنعتی می توانست هم نیاز استان را به محصولات صنعتی برطرف سازد و هم به عنوان “صنایع تبدیلی” به عنوان کمک و همراه بخش کشاورزی باشد که در نهایت امر می تواند به رونق بازرگانی استان کمک کند. مطابق بررسی ها و آمار می توان استنباط کرد که استان مازندران به دلیل قابلیت های خود، استعداد چندانی برای تبدیل شدن به قطب صنعتی کشور نداشته و از نظر توسعه یافتگی نیز جایگاه چندان مناسبی در بین ۳۰ استان ندارد. بنابراین به نظر می رسد که توسعه صنعتی استان را می توان تا رفع نیازهای اساسی صنعتی در داخل استان جدی گرفت. توجه به کارگاه های کوچک به ویژه صنایع تبدیلی می تواند راهکار دیگری برای توسعه صنایع کوچک در استان باشد. خدمات در استان مازندران امروزه خدمات اصلی ترین عامل توسعۀ پایدار به شمار می رود که هم سبب اشتغال فراوان می گردد و هم تولید خالص ملی کشورها را بالا می برد. در توسعه کشور براساس افق ۱۴۰۴ به بخش خدمات جایگاه ویژه ای اختصاص داده شده است. استان مازندران به صورت بالقوه قابلیت فراوانی برای توسعه بخش خدمات در خود دارد و می تواند به مهمترین قطب توسعه یافته در این زمینه تبدیل شود. در این خصوص و به عنوان نمونه می توان از “صنعت گردشگری” نام برد. اهمیّت باستانی و زیبایی شناختی مازندران و تقابل جنگل و دریا از آن منطقه ای مستعد برای گردشگری ساخته است که در صورت وجود زیرساخت های لازم می تواند پذیرای میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی باشد. مناظر دلپذیر، جنگل ها، شالیزارها، دریا و کوهستان ها همه و همه از مهم ترین عوامل جذب گردشگر محسوب می شوند. استان مازندران رتبه نخست کشور را در بخش گردشگری به خود اختصاص داده و محور تهران- مازندران یکی از ۸ محور گردشگری کشور برگزیده شده است. در عین حال این استان به عنوان پایلوت گردشگری کشور شناخته شده و می تواند به عنوان دهکده گردشگری اینترنتی در افق ۱۴۰۴ به گردشگران داخلی و خارجی خدمت برساند. با ورود حجم انبوهیاز گردشگران داخلی و خارجی می توان منابع سرشار ارزی و ریالی به استان سرازیر نمود به شرط آنکه با تدوین سند چشم انداز گردشگری استان و اجرای دقیق آن بتوانیم زیرساخت های لازم را در استان ایجاد کنیم. براساس آمار موجود می¬توان اینگونه دریافت که استان قابلیت های فراوانی در توسعه بخش خدمات دارد و می تواند در زمینه های گردشگری، حمل و نقل، مخابرات، مؤسسات دانشگاهی و پژوهشی و … رتبه نخست را در کشور کسب کند ولی در بخش توسعه یافتگی بخش خدمات مشاهده می گردد که عملکرد استان در این زمینه چندان قابل دفاع نیست. امکانات زیربنایی در استان مازندران برای توسعه متوازن و همه جانبه، زیرساخت هایی لازم است تا بر مبنای آن توسعه رشد متوازن خود را شروع کرده و ادامه دهد. این زیرساخت ها می تواند مربوط به بخش حمل و نقل، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، ارتباطات و … باشد. بی شک آموزش و پرورش پیشرو می تواند باعث رشد اقتصادی و کشاورزی در کشور و استان گردد و یا حمل و نقل مناسب می تواند با توسعه صنعت و گردشگری و … شود. برای نمونه و به عنوان مثال در بخش حمل و نقل، استان مازندران در کریدور شمال- جنوب قرار دارد و از طریق دریای مازندران با کشورهای شوروی سابق ارتباط دارد و با سه راه اصلی با مرکز کشور ارتباط داد. استان مازندران در حوزه حمل و نقل در رتبه هفتم و بعد از استان های تهران، اصفهان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، فارس و بوشهر قرار دارد. کسب این رتبه با توجه به قابلیت های بسیار، رضایت بخش نیست و یکی از علل عمده آن می تواند مربوط به مدیریت ضعیف استان در برنامه ریزی و جذب منابع مالی از خزانه کل کشور باشد. اصلی ترین قابلیت های توسعه ۱- برخورداری از شرایط مناسب اقلیمی و قابلیت های متنوع در نواحی کوهستانی، جنگلی، جلگه ای، ساحلی و عرصه های مستعد طبیعی و زیست محیطی جاذب گردشگری ۲- پیشینه دیرین سنت های فرهنگی و آثار تاریخی با قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی (یونسکو) ۳- برخورداری از اراضی مستعد و حاصل خیز و آب فراوان و تولید محصولات کشاورزی (برنج، نباتات علوفه ای، دانه های روغنی، مرکبات، کیوی، گل و گیاه زینتی و …) دام، طیور و آبزی پروری ۴- استقرار در کنار دریای خزر و برخورداری از مبادی ورودی و خروجی کالا و مسافر با کشورهای آسیای میانه و اروپا،قرار گیری در مسیرکریدور حمل و نقل بین المللی شمال جنوب و وجود منطقه ویژه اقتصادی امیر آباد بهشهر. ۵- وجود معادن غنی (زغال سنگ، پوکه معدنی، باریت، گرانیت، فلورین و …) و امکان فرآوری مواد معدنی و وجود منابع نفت و گاز ۶- وجود ذخایر مواد پروتئینی در دریای خزر و بنادر صیادی با امکان توسعه صنایع شیلاتی ۷- وجود زیرساخت های مناسب توسعه فعالیت های صنعتی به ویژه در زمینه صنایع وابسته به کشاورزی ۸- برخورداری از راه های متعدد دسترسی به مرکز کشور و استان های مجاور ۹- وجود نیروی انسانی متخصص و ماهر ۱۰- برخورداری از پشتوانه مالی و سرانه سپرده گذاری مناسب ۱۱- امکان جلب و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بخش های اقتصادی و زیربنایی عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه ۱- ضعف زیرساخت ها، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی به ویژه شبکه های حمل ونقل و ترابری ۲- ضعف تأسیسات و کمبود امکانات و تجهیزات مناسب عمران شهری به ویژه شبکه جمع آوری و تصفیه آب های سطحی و فاضلاب های شهری و صنعتی ۳- کمبود امکانات در زمینه فرهنگی، هنری، گردشگری، تربیت بدنی، خدمات تخصصی و فوق تخصصی بهداشت و درمان ۴- فقدان مدیریت راهبردی و یکپارچه در سواحل و چگونگی استفاده از زمین ۵- کمبود ظرفیت های فرآوری محصولات کشاورزی و تأسیسات ذخیره سازی و نگهداری کالا ۶- آلودگی های زیست محیطی ناشی از جمع آوری و دفع غیربهداشتی زباله ۷- سیل گیر و رانشی بودن برخی مناطق و تشدید فرسایش خاک ۸- کوچک بودن قطعات اراضی کشاورزی و زهدار بودن اراضی جلگه ای استان ۹- ناکافی بودن راه های دسترسی از تهران به استان مسائل اساسی استان ۱- وجود معضل بیکاری در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی به ویژه دانش آموختگان بخش کشاورزی ۲- کمبود فضاهای آموزشی مناسب ۳- عدم برخورداری مناسب مرکز استان از خدمات سطح برتر ۴- پایین بودن رشد بخش صنعت و معدن ۵- ساخت و سازهای بی رویه، تجاوز به حریم مجاری عمومی آب و از بین رفتن منابع طبیعی جاذب گردشگری ۶- تغییر بی رویه کاربری، استفاده نامطلوب از اراضی کشاورزی استان و توسعه بی رویه و گسترش افقی شهرها و روستاها ۷- کمبود امکانات اجرایی سیستم قرنطینه ای- بهداشتی در مورد کنترل حمل گیاه، دام، فرآورده های گیاهی و فرآورده های خام دامی با توجه به ظرفیت های استان ۸- کمبود تأسیسات مهار و ذخیره سازی آب های سطحی و نازل بودن راندمان آبیاری ۹- روند رو به رشد آلودگی منابع آب در استان و دریای خزر ۱۰- بهره برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از زیست بوم های آبی، مراتع و جنگل های استان ۱۱- کاهش ذخایر ماهیان خاویاری و کیلکای دریای خزر ۱۲- سنتی بودن شیوه تولید ۱۳- وضعیت نابسامان مدیریت و ساماندهی پسماندها در استان ۱۴- عدم توسعه بخش فرهنگ و هنر متناسب با نیازها و ظرفیتهای فرهنگی استان ۱۵- پایین بودن فرهنگ مشارکت مردمی در نظام اجرایی استان ۱۶- عدم پوشش کامل صدا و سیمای شبکه های سراسری و استانی در پهنه استان هدف های بلند مدت توسعه با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان بر پایه توسعه توأمان بخش های کشاورزی، صنعت با تأکید بر صنایع نوین و پاک سازگار با شرایط زیست محیطی استان و صنایع کشاورزی و تبدیلی، گردشگری (طبیعت گردی و گردشگری فرهنگی) و خدمات بازرگانی خارجی متصور می باشد. بر این اساس اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از: ۱- توسعه و استفاده بهینه از منابع آب و خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، دامی و شیلاتی ۲- توسعه صنایع جدید، ساماندهی و ارتقای تکنولوژی با هدف افزایش بهره وری در صنایع موجود ۳- توسعه اکتشاف و استخراج منابع معدنی و صنایع فرآوری مواد معدنی با توجه به شرایط توسعه پایدار ۴- حفظ و بهره برداری مناسب از عرصه های طبیعی و آثار تاریخی و فرهنگی جاذب گردشگری استان ۵- حفظ محیط زیست، کنترل و کاهش آلودگی ها در حد استانداردهای زیست محیطی ۶- صیانت از جنگل ها، مراتع، ساماندهی حوزه های آبریز و رودخانه ها و کاهش آثار بلایای طبیعی ۷- ارتقای توان مبادلات تجاری خارجی با تأکید بر کشورهای حوزه دریای خزر ۸- مدیریت یکپارچه، استفاده بهینه از زمین و اولویت بندی اصولی کاربری ها، متناسب با ضرورت های توسعه ۹- تأمین شبکه های حمل و نقل و مخابراتی متناسب با ضرورت های توسعه فعالیت های محوری استان ۱۰- ارتقای نقش و عملکرد مرکز استان، توزیع بهینه فعالیت و جمعیت و اصلاح ساختار سلسله مراتب خدماتی و کالبدی پهنه ها و مراکز ۱۱- اعتلاء معرفت دینی، ارزش های فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقای جایگاه فرهنگ و هنرهای بومی و صنایع دستی و توسعه تعامل فرهنگی با کشورهای حاشیه دریای خزر ۱۲- توسعه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر مبنای فن آوری اطلاعات و ارتباطات (IT-Based) ۱۳- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان ۱۴- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ ۱۵- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان راهبردهای بلندمدت توسعه ۱- بهبود روش های تولید و توسعه فعالیت های نوین کشاورزی، دامی و آبزی پروری. ۲- مهار و ذخیره سازی آب های سطحی، افزایش ظرفیت تولید برق آبی و بهبود روش های آبیاری. ۳- توسعه صنایع با اولویت در صنایع پیوسته و وابسته (کشاورزی، شیلاتی و جنگلی)، صنایع غذایی و دارویی، صنایع الکترونیک، شیمیایی و سلولزی، نساجی و پوشاک، ماشین آلات و تجهیزات تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و بسته بندی و صنایع نوین و پاک (HT ) با فن آوری پیشرفته. ۴- توسعه صنایع جدید، ساماندهی، ارتقای فن آوری و افزایش بهره وری در صنایع موجود. ۵- توسعه اکتشاف و استخراج منابع معدنی و صنایع فرآوری مواد معدنی. ۶- توسعه صنعت گردشگری با توجه به قابلیت های عرصه های طبیعی و آثار و سنت های فرهنگی و تاریخی. ۷- ارتقای شاخص های زیست محیطی و کنترل و کاهش آلودگی ها در حد استانداردهای بین المللی. ۸- گسترش و تجهیز شبکه های جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی استان. ۹- گسترش فعالیت های بازرگانی به ویژه بازرگانی خارجی و ترانزیت. ۱۰- توسعه عمودی و متراکم سازی در شهرها و اختصاص زمین های غیرکشاورزی برای ایجاد مناطق عملکردی خاص. ۱۱- آزادسازی و ساماندهی نوار ساحلی و بستر رودخانه ها، مجموعه های تفریحی و اقامتی و اختصاص آن ها به کاربری های عمومی. ۱۲- تقویت مرکز استان و تجهیز آن به خدمات برتر منطقه ای. ۱۳- تجهیز سلسله مراتبی شبکه ای از شهرها، روستا- شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبان تولید. ۱۴- توسعه زیرساخت ها برای به کارگیری فن آوری اطلاعات. ۱۵- افزایش جذابیت تولیدات و فعالیت های فرهنگی، تقویت جاذبه های گردشگری و ارتقای تعامل فرهنگی فراملی در راستای پذیرش گردشگر. ۱۶- زمینه سازی برای شکل گیری بازار بورس کالا. ۱۷- تقویت مدیریت یکپارچه و ارتقای ایمنی و پایداری در مقابل تهدیدات طبیعی. ۱۸- بهبود کمی و کیفی امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی پایه و تخصصی متناسب با نیاز استان. ۱۹- تقویت تشکل های صنفی، فنی و تخصصی و مشارکت مردمی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی. ۲۰- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان. ۲۱- گسترش کمی و کیفی نظام بیمه و تأمین اجتماعی. ۲۲- توسعه ورزش همگانی و حرفه ای و تقویت ورزش پایه در مدارس. ۲۳- افزایش پوشش تحصیلی و ارتقای استانداردهای آموزشی. ۲۴- بهبود تأسیسات و تجهیزات شهری و بهسازی بافت فرسوده و توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی. ۲۵- کاهش اتلاف منابع در شبکههای انتقال آب و انرژی. ۲۶- مدیریت متمرکز به منظور مکانیزه نمودن فرآیند جمعآوری و دفع بهداشتی زباله. ۲۷- تقویت مدیریت یکپارچه شهری، برنامه ریزی بر مبنای مجموعه شهری و نواحی همکار براساس مطالعات برنامه آمایش استان. سیاست های اجرایی ۱- افزایش تعرفههای تغییرکاربری اراضی کشاورزی، جنگلی و مرتعی با هدف بازدارندگی. ۲- جلوگیری از تفکیک اراضی و حمایت از یکپارچه سازی اراضی و اجرای آن با هدف افزایش بهره وری و تراکم کشت. ۳- اجرای قیمت های تضمینی خرید محصولات اساسی زراعی، باغی و دامی و گسترش بیمه برای تمام محصولات ۴- فراهم کردن زمینه پوشش کامل خدمات بهداشتی دام، طیور و آبزیان. ۵- ارائه تسهیلات مناسب برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار و گسترش زهکشی اراضی آبگیر برای دفع آب های سطحی. ۶- حمایت از بازسازی مستحدثات، تأسیسات و تجهیزات صنایع قدیمی و به روز کردن آن ها. ۷- حمایت از تجهیز، تکمیل و توسعه شهرک ها و نواحی صنعتی و تأمین امکانات و مشوق های لازم به منظور استقرار و انتقال واحدهای صنعتی به شهرک ها و نواحی صنعتی. ۸- فراهم کردن زمینه مشارکت بخش خصوصی برای گسترش شبکه های حمل و نقل متناسب با نیازها. ۹- فراهم کردن زمینه حضور بازرگانان داخلی و خارجی در امور ذخیره سازی، بازاریابی، تجارت کالاها و خدمات مورد نیاز. ۱۰- ترغیب روستاییان به مشارکت در اجرای طرح های توسعه و عمران روستایی. ۱۱- ایجاد زمینه رقابت بخش خصوصی در بهبود کمی و کیفی فعالیت های آموزشی و پرورشی. ۱۲- فراهم کردن زمینه رقابت بخش خصوصی در توسعه تأسیسات گردشگری و مجموعه های تفریحی عمومی. ۱۳- جلوگیری از ساخت و ساز در نواحی ناپایدار، رعایت حریم و مقاوم سازی ساختمان ها در برابر تهدیدات طبیعی. ۱۴- الزام واحدهای تولیدی و خدماتی به رعایت ضوابط زیست محیطی و عملیاتی کردن مدیریت پسماند. ۱۵- حمایت از روش های بهینه سازی مصرف سوخت و انرژی. ۱۶- حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در زمینه خدمات بازرگانی، صنعتی و معدنی به ویژه صنایع پیوسته و وابسته به بخش کشاورزی. ۱۷- الزام وزارتخانه ها، نهادها و مؤسسات دولتی در واگذاری مجتمع های گردشگری تحت پوشش به بخش خصوصی برای استفاده عموم. ۱۸- حمایت از تولید محصولات گلخانه ای به ویژه گل و گیاه زینتی و دارویی. اقدامات اولویت دار و محرک توسعه  وزارت نیرو ۱- آزادسازی حریم ۶۰ متری سواحل دریا. ۲- تسریع در بهره برداری سدهای گلورد، هراز، کسیلیان و مطالعه و اجرای سد زارم رود، سد ازارود، شش رودبار، سجادرود، کلارود، انگتارود، کجور، چشمه کیله، دوهزار، سه هزار و احداث سد لاستیکی سرخرود و شبکه های آبیاری و زهکشی سدهای استان. ۳- تسریع در اتمام مطالعه و اجرای نتایج طرح انتقال آب غرب به شرق استان. ۴- تهیه طرح جامع سیل و ساماندهی رودخانه های استان و اجرای پروژه های ساماندهی رودخانه ها. ۵- ادامه مطالعات و عملیات اجرایی نیروگاه های برق آبی سردآبرود و سد شهید رجایی. ۶- تأمین و ارتقای کیفیت آب آشامیدنی در مراکز شهری و روستایی استان. ۷- تسریع در اجرا و بهره برداری از طرح های جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهرهای ساری، جویبار، بابل، بابلسر، نوشهر، تنکابن، محمودآباد و چالوس و اتمام مطالعات و شروع عملیات اجرایی درشهرهای آمل، نور، رویان، قائمشهر، فریدونکنار و رامسر و شروع مطالعات طرح فاضلاب سایر شهرهای استان. ۸- تأمین روشنایی محورهای اصلی ارتباطی استان.  وزارت راه و شهرسازی ۱- تهیه طرح ساماندهی نوار ساحلی و احداث آزاد راه ساحلی. ۲- توسعه منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد از ۱۰۶۰ هکتار به ۲۱۲۰ هکتار. ۳- آزاد سازی و تملک اراضی اطراف فرودگاه و ارتقای آن تا حد بین المللی. ۴- تکمیل و توسعه فرودگاه نوشهر و رامسر. ۵- تسریع در احداث آزاد راه تهران- شمال. ۶- تکمیل محورهای هراز، فیروزکوه و کندوان. ۷- اجرای آزاد راه قائم شهر- ساری (هفت تن قائم شهر- میاندرود). ۸- مطالعه و اجرای راه های اصلی بابلسر- زرین کلا- بندر امیر آباد، دامغان- بهشهر- بندر امیرآباد و قزوین- الموت- تنکابن. ۹- مطالعه و اجرای بزرگراه شرقی- غربی در نواحی کوهپایه ای رامسر- محمودآباد به موازات جاده کناره. ۱۰- تسریع در اجرا و تکمیل کمربندی های شهرهای استان. ۱۱- تسریع در تکمیل عملیات اجرایی بندرهای امیرآباد، نوشهر و فریدونکنار. ۱۲- ایجاد ایستگاه های تجسس و نجات دریایی در امتداد سواحل استان. ۱۳- تأسیس قطار ریلی سبک شرق به غرب استان. ۱۴- مطالعه و اجرای اتصال راه آهن تهران- دامغان به بندر امیرآباد ۱۵- ارتقای مشخصات فنی و بهسازی راه نکا- امیرآباد و راه فریدونکنار- آمل ۱۶- حداث پایانه های حمل و نقل و مکان های رفاهی بین راهی (تیرپارک ها) متناسب با وضعیت راه های استان ۱۷- توسعه های ضروری و تجهیز امکانات مناسب فرودگاه دشت ناز ساری و احداث راه دسترسی جوادالائمه. ۱۸- ساماندهی تقاطع ها و احداث زیرگذر و روگذرها به ویژه برای روستاهای حاشیه مسیرهای بین شهری. ۱۹- مطالعه، نصب و راه اندازی ایستگاه جو بالا و سیستم رادار هواشناسی و تسریع در نصب و راه اندازی ایستگاه های هواشناسی جاده ای در محورهای کوهستانی استان (سیاه بیشه، گزنک و گدوک) ۲۰- احداث و راه اندازی ایستگاه هواشناسی دریایی در مجتمع بندری خزر- امیرآباد، بابلسر، نوشهر و رامسر  وزارت جهاد کشاورزی ۱- اجرای طرح های صیانت از جنگل (جنگل کاری و جنگل داری) و ارائه طرحی برای جایگزینی درختان مثمر از جمله گردو در مناطق جنگلی و حاشیه راه های اصلی. ۲- ایجاد بندهای انحرافی کوچک، استخرهای ذخیره و انتقال آب در سطح مزارع و تداوم عملیات آبخیزداری. ۳- احداث شهرک ها و مجتمع های دامپروری و گلخانه ای. ۴- اجرای طرح های کشاورزی ویژه و درخت کاری اراضی شیب دار. ۵- زهکشی سراسری اراضی کشاورزی شمال ۶- تسریع در یکپارچه سازی، تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی استان و فراهم آوردن تمهیدات لازم جهت کشت مجدد ۷- تسریع در احداث عملیات زیربنایی دهکده گل و گیاه چپکرود جویبار و پایانه های گل در استان ۸- مبارزه بیولوژیک با شانه داران مهاجم و حفاظت از ذخایر آبزیان دریای خزر ۹- تداوم اجرای طرح های صیانت از جنگل (جنگل کاری و جنگل داری)، اتمام طرح ساماندهی و الزام اجرای خروج دام از جنگل، کاهش برداشت از جنگل و تسهیل واردات چوب ۱۰- مهار آب های سطحی (ایجاد بندهای انحرافی کوچک، استخرهای ذخیره و انتقال آب در سطح مزارع) و تداوم عملیات آبخیزداری ۱۱- توسعه، تجهیز و نوسازی مکانیزاسیون کشاورزی ۱۲- مطالعه و امکان سنجی ایجاد بازار بورس محصولات کشاورزی ۱۳- توسعه آموزش و ترویج به منظور ارتقای بهره وری عوامل تولید ۱۴- زمینه سازی و کمک به ایجاد صندوق تثبیت درآمد کشاورزان با مشارکت درآمدی دولت جهت اجرای سیاست های حمایتی ۱۵- زمینه سازی و کمک به ایجاد صندوق حمایت از توسعه سرمایه گذاری بخش کشاورزی  وزارت صنعت، معدن و تجارت ۱- تسریع در احداث مرکز گردهمایی های بین المللی و نمایشگاه های تخصصی مرتبط. ۲- احداث کارخانه های فرآوری مواد معدنی، سیمان سواد کوه و کیاسر، صنایع بازیافت و صنایع وابسته و پیوسته و ماشین آلات کشاورزی، صنایع دریایی، شیلاتی و صنایع تبدیلی. ۳- ایجاد صنایع نوین (الکترونیک، میکروالکترونیک، نانوتکنولوژی، اپتیک و هوا– فضا). ۴- ایجاد و تکمیل شهرک ها و نواحی صنعتی، شهرک های صنفی. ۵- زمینه سازی جهت توسعه کارخانه های فرآوری مواد معدنی و فلزی در نواحی کوهستانی استان از جمله کارخانه های کک سازی در سوادکوه و سنگبری در کلاردشت، ایجاد و توسعه کارخانه های سیمان در نواحی معدنی و مکان یابی احداث کارخانجات تولید مصالح سنگی مورد نیاز ساخت و ساز استان از معادن کوهی، توسعه صنایع بازیافت و صنایع وابسته و پیوسته به بخش کشاورزی، صنایع دریایی، صنایع شیلاتی و احداث کارخانجات تولید ماشین آلات کشاورزی (ماشین آلات مورد نیاز در مراحل کاشت، داشت، برداشت، بسته بندی و …) ۶- مطالعات و امکان سنجی ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در شرق و غرب استان. ۷- احداث پایانه صادراتی مجهز در مرکز استان ۸- حمایت و اعطای تسهیلات جهت ایجاد مرکز تجارت بین المللی در مرکز استان  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱- تسریع در اجرای کتابخانه مرکزی در مرکز استان. ۲- اجرای موزه هنرهای معاصر در مرکز استان ۳- زمینه سازی جهت احداث بازارچه فرهنگ و هنر در مرکز استان ۴- زمینه سازی جهت احداث و ساماندهی فضاهای فرهنگی (سالن ها و سینماها) توسط بخش خصوصی. ۵- حمایت از اصحاب رسانه جهت توسعه نشریات و سایت های خبری تخصصی.  سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ۱- حمایت از بخش خصوصی و ایجاد زیرساخت های لازم در شرق مازندران جهت توسعه گردشگری با توجه به جاذبه های منحصر به فرد در شهرستان های بهشهر و نکا. ۲- ایجاد مجموعه های تفریحی گردشگری منطقه ای و ایجاد پارک دریایی. ۳- ایجاد خط کشتیرانی تفریحی بین بنادر. ۴- مطالعه و اجرای موزه در مرکز استان. ۵- احیای غارهای پیش از تاریخ و شهر باستانی مدفون رستم کلا و ایجاد غار موزه ها در محورهای گردشگری نکا و بهشهر. ۶- ثبت آثار مهم تاریخی و فرهنگ معنوی استان در یونسکو. ۷- تملک خانه های تاریخی، آزاد سازی حریم آثار تاریخی، مرمت، مقاوم سازی، حفاظت و بهره برداری مناسب بناهای تاریخی. ۸- زمینه سازی جهت ثبت آثار مهم تاریخی و فرهنگ معنوی استان در یونسکو از جمله غار اسپهبد خورشید، برج هزار ساله لاجیم، برج رسکت و محور طبیعی آن، مجموعه عباس آباد بهشهر، خط آهن شمال، سقا تالارهای استان، جشن مردگان، تیر ماه سیزده شو و … ۹- حمایت از بخش خصوصی جهت احیاء خانه های روستایی و توسعه گردشگری روستایی و طبیعت گردی.  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۱- تسریع در تکمیل بیمارستان های نیمه تمام در استان. ۲- احداث و راه اندازی مرکز تخصصی مشاوره ژنتیک، آزمایشگاه PND پیشگیری و درمان بیماری تالاسمی قبل از تولد در مرکز استان.  وزارت ورزش و جوانان ۱- تکمیل استادیوم ۱۵ هزار نفری ساری و احداث مجموعه ورزشی در مرکز، شرق و غرب استان. ۲- ایجاد مراکز ورزش های آبی و ساحلی در استان. ۳- احیا و ایجاد ورزشگاه های باستانی و زورخانه ای استان ۴- حمایت از بخش خصوصی در ایجاد ورزشگاه های محلی.  وزارت نفت ۱- تسریع در انجام عملیات گازرسانی به مراکز شهری و روستایی استان. ۲- بهره برداری از منابع نفت و گاز دریای خزر. ۳- تسریع در اجرای پالایشگاه های بهشهر و کیاسر با رعایت نکات زیست محیطی.  وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات ۱- تقویت زیرساخت ها و تجهیزات ارتباطات و فن آوری اطلاعات با توجه به توریستی بودن استان با تأکید بر محور فیروزکوه، هراز و کندوان. ۲- تقویت خطوط ارائه خدمات اینترنتی پرسرعت در استان با هدف ارائه خدمات بیشتر از لحاظ حجم و سرعت دسترسی با اولویت اجرای پروژه ها توسط بخش خصوصی (ICP). ۳- ایجاد مراکز رشد تجاری، ایجاد و توسعه مراکز کارآفرینی و نوآوری و راه اندازی پارک فن آوری استان با هدف انتقال مراکز رشد یافته و ایجاد محیط های یکپارچه فن آوری. ۴- راه اندازی پورتال الکترونیکی استان با هدف ارائه خدمات الکترونیکی. ۵- بسترسازی و ایجاد شهرک های نمونه اینترنتی در استان ۶- تدوین طرح جامع فن آوری اطلاعات استان  سازمان حفاظت از محیط زیست ۱- توسعه موزه های تاریخ طبیعی در استان. ۲- مطالعه برای ثبت تالاب میانکاله در فهرست پارک ملی و میراث جهانی ( یونسکو) . ۳- ساماندهی و ارتقای سطح حفاظتی و خرید مستثنیات مناطق چهارگانه محیط زیست. ۴- تهیه و تدوین برنامه جامع حفاظت از رودخانه های مهم استان. ۵- ارائه طرح جامع برای توسعه صنعت در مکان هایی که کمترین آسیب زیست محیطی را داشته باشند. ۶- تسریع در انجام مطالعات و اجرای طرح جامع مدیریت پسماند و آلودگی آب ۷- اجرای طرح بهینه سازی مصرف سموم و توسعه مبارزه بیولوژیک با آفات و امراض گیاهی. ۸- مطالعه جامع برای رفع معظل دفع زباله و بازیافت در سطح استان.  علوم، تحقیقات و فن آوری – تأسیس رشته های مورد نیاز تکنولوژی (فن آوری) اطلاعات و ارتباطات و بیوتکنولوژی در دانشگاه های استان. – تأسیس رشته های مورد نیاز بخش گردشگری، کشاورزی، دام پروری و ورزش دردانشگاه های استان. – ایجاد مراکز رشد و پارک های علم و فناوری. – ایجاد پژوهشکده های مطالعات منطقه ای. – ایجاد بسترهای مناسب برای دانشگاه های نسل چهار و کارآفرین. – فراهم کردن زمینه و حمایت از بخش خصوصی برای جذب دانشجو از کشورهای حاشیه دریای خزر.  خدمات ۱- ایجاد پایگاه های امدادی در محورهای کوهستانی و پرتردد استان. ۲- اجرای طرح های جمع آوری و هدایت آب های سطحی و سیلاب. ۳- احداث نیروگاه زباله سوز. ۴- راه اندازی سامانه متمرکز جمع آوری، بازیافت و دفع زباله. ۵- ساماندهی و بهسازی نحوه استقرار فعالیت ها و مشاغل در ورودی و خروجی شهرها. ۶- احداث و توسعه بوستان ها و فضای سبز تجهیز شده شهری. مسائل اساسی ۱- وجود معضل بیکاری به ویژه در بین دانش آموختگان دانشگاهی. ۲- ضعف زیرساخت ها، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی به ویژه شبکه های حمل و نقل و ترابری. ۳- ضعف تأسیسات و کمبود امکانات و تجهیزات مناسب عمران شهری به ویژه شبکه جمع آوری و تصفیه آب های سطحی و فاضلاب های شهری و صنعتی. ۴- عدم برخورداری مناسب مرکز استان از خدمات سطح برتر. ۵- آزاد نبودن حریم ۶۰ متری دریا و کمبود فضاهای عمومی گردشگری در ساحل و اختصاص نوار ساحلی به مجتمع های تفریحی و توریستی دستگاه های اجرایی، نهادها. ۶- سنتی بودن روش های تولید و کوچک بودن مقیاس واحدهای بهره برداری کشاورزی و بالا رفتن قیمت تمام شده محصولات. ۷- تغییر بی رویه کاربری اراضی کشاورزی و منابع طبیعی و گسترش بی رویه و افقی شهرها و روستاها. ۸- بهره برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از زیست بوم های آبی، مراتع و جنگل های استان. ۹- روند رو به رشد آلودگی های زیست محیطی به ویژه منابع آب های سطحی و زیرزمینی (به دلیل افزایش بی رویه مصرف سم و کود، فاضلاب ها و …). ۱۰- کمبود آب شرب سالم و فرسودگی شبکه های آبرسانی. ۱۱- وجود سکونتگاه های غیررسمی و بافت های حاشیهای. ۱۲- چشم انداز نامطلوب در مبادی ورودی و خروجی و حد فاصل شهرها به دلیل استقرار نامناسب فعالیتها. ۱۳- بهره وری پایین، ضعف فن آوری و قدیمی بودن واحدهای بزرگ صنعتی. ۱۴- بالا بودن ضایعات محصولات کشاورزی و دامی به دلیل نارسایی سیستم بسته بندی، انبارداری و نگهداری و ضعف صنایع تبدیلی. ۱۵- فرسودگی خطوط شبکه های توزیع و کمبود خطوط انتقال برق و قطع شدن یا افت فشار گاز در بعضی سال ها. ۱۶- کیفیت نامناسب فضاها و مراکز آموزشی، درمانی و ورزشی در کانون های جمعیتی. ۱۷- کمبود تأسیسات مهار و ذخیره سازی آب های سطحی و نازل بودن بازده (بهره وری) آبیاری. ۱۸- روند کاهشی ذخایر ماهیان خاویاری و کیلکای دریای خزر. ۱۹- وضعیت نابسامان مدیریت و ساماندهی پسماندها در استان. ۲۰- عدم ساماندهی بافت های فرسوده شهری. ۲۱- سیل خیز بودن بعضی از مناطق استان. ۲۲- توسعه کمی آموزش عالی در استان به جای توسعه کیفی. ۲۳- عدم توسعه بخش فرهنگ و هنر متناسب با نیازها و ظرفیت های فرهنگی استان. ۲۴- توجه ناکافی به پتانسیل های صنایع دستی بومی استان مازندران ۲۵- افزایش آسیب های اجتماعی (اعتیاد، مصرف روانگردان ها، مشروبات الکلی و …) در استان. ۲۶- نبود برنامه منسجم فرهنگی در استان به منظور امنیت فرهنگی و پدافند غیرعامل فرهنگی ۲۷- ضعف در مدیریت و برنامه ریزی ورزش حرفه ای و ورزش قهرمانی. ۲۸- ضعف رسانه های استانی در حفظ جایگاه فرهنگ و هنر مازندران. اصلی ترین قابلیتهای توسعه ۱- برخورداری از شرایط مناسب اقلیمی و عرصه های طبیعی ساحلی، جلگه ای، جنگلی و کوهستانی و زیست محیطی. ۲- برخورداری از اراضی مستعد و حاصلخیز، آب فراوان و امکان تولید محصولات کشاورزی (برنج، نباتات علوفه ای، دانه های روغنی، مرکبات، کیوی، چوب، گل و گیاه زینتی و …، دام، طیور و آبزی پروری. ۳- استقرار درکنار دریای خزر و برخورداری از مبادی ورود و خروج کالا و مسافر با کشورهای آسیای میانه، قرارگیری در مسیر کریدور حمل و نقل بین المللی شمال- جنوب و وجود منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد بهشهر. ۴- برخورداری از راه های متعدد دسترسی به مرکز کشور. ۵- برخورداری از زمینه مناسب گسترش صنعت گردشگری. ۶- وجود ذخایر مواد پروتئینی در دریای خزر و بنادر صیادی با امکان توسعه صنایع شیلاتی. ۷- وجود زیرساخت های مناسب توسعه فعالیت های صنعتی به ویژه در زمینه صنایع وابسته به کشاورزی. ۸- وجود معادن غنی (زغال سنگ، پوکه معدنی، باریت، گرانیت، فلورین و …) و امکان فرآوری مواد معدنی و وجود منابع نفت و گاز. ۹- وجود دانشگاه های معتبر دولتی، مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی غیردولتی و مراکز پژوهشی. ۱۰- آثار طبیعی، تاریخی و سنت های دیرینه فرهنگی با قابلیت ثبت در فهرست میراث ملی و جهانی. اهداف بلندمدت توسعه ۱- ارتقای نقش و عملکرد مرکز استان، با لحاظ نمودن جمعیت شهری و پس کرانه روستایی ساری، قائمشهر، بابل و آمل در قالب مجموعه شهری در نظام برنامه ریزی کشور. ۲- استفاده بهینه از منابع آب و خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، دامی و شیلاتی. ۳- توسعه ظرفیت بخش صنعت و معدن با رویکرد پشتیبانی از فعالیت های محوری اقتصادی. ۴- توسعه صنعت گردشگری استان به ویژه گردشگری دریایی و طبیعت گردی. ۵- حفظ، احیاء و بهره برداری پایدار از منابع طبیعی و محیط زیست. ۶- برنامه ریزی و اقدام مناسب برای کاهش آثار حوادث طبیعی. ۷- بهبود شاخص های برخورداری از امکانات و خدمات عمومی و اجتماعی شهری و روستایی. ۸- ارتقای توان مبادلات تجاری با تأکید بر کشورهای حوزه دریای خزر. ۹- بهبود شبکه های حمل و نقل متناسب با ضرورت های توسعه فعالیت های محوری استان. ۱۰- ارتقای شاخص های آمادگی الکترونیک. ۱۱- اعتلای معرفت دینی، ارزش های فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقای جایگاه فرهنگ و هنرهای بومی، صنایع دستی و توسعه تعامل فرهنگی با کشورهای حاشیه دریای خزر. ۱۲- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان. ۱۳- ارتقای مشارکت های مردمی و توانمندسازی بخش خصوصی و تشکل های غیردولتی. تحکیم خانواده، ارتقای نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان.


پنجشنبه ، ۲۶آذر۱۳۹۴


[مشاهده متن کامل خبر]





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مازند خبر]
[مشاهده در: www.mazandkhabar.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 14]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن