دانشنامه شهادت حضرت زهرا(س)

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: دانشنامه شهادت حضرت زهرا(س)
هنگامى كه يك محقق پس از سال ها تصميم مى گيرد به واقعه اى تاريخى بنگرد، عواملى وجود دارند كه در فهم و تحليل صحيح اين واقعه، مى توانند مشكل ساز شوند. برخى از اين عوامل، منجر به عدم فهم صحيح واقعيّت اتّفاق افتاده مى شوند (اصل رويداد) و دسته ى ديگر عوامل، به عدم تحليل صحيح آن واقعه منتهى مى شوند (علّت رويداد). گونه هاى مختلف تحريف تاريخ نمونه هايى از عوامل دسته ى اول و عدم شناخت موقعيت هاى زمانى و مكانى مثالى از عوامل دسته ى دوم مى باشد. سلسله وقايعى كه پس از رحلت پيامبر خدا(ص) تا شهادت حضرت زهرا (س) اتّفاق افتاده اند، از مهم ترين حوادث تاريخ اسلام به شمارمى روند،اگرچه در برهه اى كوتاه رخ داده اند، اما تأثيرى دراز مدّت برجامعه ى اسلامى از خود به جاى گذارده اند. بنا براين جا دارد به مناسبت فرارسيدن ايام شهادت بانوى اسلام، حضرت زهرا(س) از نو، نگاهى علمى و پژوهشى به اين سلسله وقايع انداخته شود. دراين راستا، مطالعه ى كتاب «دانشنامه ى شهادت حضرت زهرا سلام الله عليها» پيشنهاد مى شود. اين كتاب داراى برخى ويژگى هاى روش شناختى و محتوايى است، كه باعث مى شود آشنايى با آن، در درك بهتر اصل رويدادها و به دست آوردن علل آنها، براى خواننده مؤثر باشد. • واكاوى اسناد(primary references &documents evaluation) اين كتاب با بررسى سندى متون موجود، وقايع پيش آمده را براى خواننده ترسيم مى نمايد، تا خواننده براساس مسلّمات تاريخى، به دريافتى صحيح تر از عللى كه شهادت حضرت زهرا (س) را باعث شده اند، نزديك شود. گفنتى است در برخى از نقل ها، نويسنده سعى مى كند تا با فرض اين كه فقط نقل مورد تحقيق در اختيار است، با محفوف كردن نقل به قرائن صحّت، بى نيازى آن را از بررسى سندى نيز تبيين نمايد. آن چنان كه از منابع كتاب نيز مشخّص است، به نظر مى رسد نويسنده، اين شيوه از تحقيق را وامدار مورّخ بزرگ معاصر، علّامه جعفر مرتضى عاملى است. اين روش، درمتون برخى از بزرگان تحقيق معاصر، نظير مرحوم علّامه و محقّق بزرگ، شيخ عبدالحسين امينى، صاحب كتاب گرانقدر الغدير، و مرحوم علّامه عسكرى نيز يافت مى شود. يكى از مشخّصه هاى اين كتاب در اين زمينه، استفاده از منابع پيش از قرن ۹ هجرى قمرى است. لازم به يادآورى است آن جايى كه برخى كم اطلّاعان معاصر، به نادرست چنين پنداشته اند كه سابقه ى متون تاريخى شهادت صدّيقه طاهره (س)، به طلوع دولت صفوى باز مى گردد، به همين منظور و براى رفع اين توّهم، نويسنده كليّه ى منابع كتاب را از مصادر پيش از قرن ۹ هجرى قمرى انتخاب كرده است. مؤلّف، در راستاى پاى بندى به اين شيوه از تحقيق، در بخش هايى از اين كتاب، به احياى برخى نسخ خطّى حاكى از مصائب حضرت زهرا(س) مربوط به قرون ۵و۶ هجرى قمرى روى آورده است.• تحليل رويدادها (events analysis)علاوه براين، دانشنامه ى شهادت حضرت زهرا(س)، از شيوه ى تحليلى نيز بهره مى برد. دراين شيوه، خواننده همراه با نويسنده مى شود، و پس از شناخت مباحث سندى، مى تواند به تحليل اهداف و اغراض افراد در وقايعى كه رخ داده است، بپردازد؛ و اين، به مخاطب كتاب، در فهم چگونگى پيش آمد وقايع تاريخى كمك شايانى مى كند. حاصل اين تلاش علمى و دقيق، ترسيم فضايى منسجم (coherent) از وقايع ما بين رحلت رسول خدا (ص) و شهادت حضرت زهرا(س) است كه، بااستفاده از روش هاى بى طرفانه، و رعايت اصول و ضوابط تحقيق به دست آمده است. نويسنده با استفاده از دو روش ياد شده، توانسته است به نگاهى جامع در مقابله ى متون تاريخى دست يابد. بنا براين بايد توفيق اين كتاب را، در ارائه ى يك تصوير شفّاف از حوادث پس از وفات پيامبر اكرم(ص)، در رعايت موارد فوق در روش كار نويسنده جستجو كرد. به نظر مى رسد دستيابى به اين نگاه جامع، نويسنده را موفق كرده است كه در يافتن ترتيب و چگونگى وقايع پس از رحلت پيامبر اكرم(ص)، پژوهشى نوين انجام دهد.به عنوان نمونه با رجوع به متون تاريخى بررسى مى كند كه هر يك از ماجراهاى مربوط به خانه ى صديقه طاهره ، در چه زمانى و چگونه روى داده است.دست آخر، روز شمار ارزشمندى را از ترتيب وقايع مهمّ روزهاى پس از رحلت رسول خدا(ص) به خوانندگان كتاب ارايه مى دهد. مثال ديگر ازجامع نگرى به متون موجود درباره ى آن برهه ى تاريخى ، اثبات تواتر معنوى يكايك مصائب و ومظلوميت هاى مذكور در كتب معتبر تاريخى است كه حاصل تتبع بسيار در بين مدارك مى باشد . كتاب در اين قسمت برخى پرسش ها در اين زمينه را نيز پاسخ مى گويد و استبعاد ها را با ارايه ى پاسخ هاى حلى ( و نه صرفاً اكتفا به پاسخ هاى نقضى ) رفع مى كند . نويسنده ، در انتها با جمع بندى مستندات اين بخش ، به ارايه ى نقشه اى تقريبى از خانه ى امير مؤمنان ( ع) و موقعيت آن پرداخته است . يكى از نتايج ديگرى كه كتاب در تحليل متون به آن دست يافته است، و به صورت مستند به ارايه ى آن مى پردازد، نشان دادن تحريف هايى است كه برخى مورخين و نسخه برداران ، در برهه هاى تاريخ، بنا به دلايل معلومى صورت داده اند. اين قسمت شامل مواردى است كه در برخى از نسخ چاپى ، يك واقعه ذكر شده است، حال آنكه در نسخه هاى بعدى همان كتاب، اين واقعه حذف شده است.يا مواردى كه در نقل هاى معتبر از بعضى كتب، وقايعى مذكور است كه در نسخ چاپى كنونى اش، يافت نمى شود.در اين جاست كه بحث تحليلى نويسنده به صورت بارزترى رخ مى نمايد. جمع بندى اين كه اين گونه بررسى سندى و تحليلى، كه منجر به پديدآمدن يك نگاه جامع، و البّته داراى انسجام از يك حقيقت تاريخى مى شود، باعث شده كه اين كتاب، حائز شأن تحقيقى قابل توجّهى باشد؛ و به نتايج علمى مهمّى از بازخوانى حوادث پس ازرحلت رسول خدا دست يابد؛ دست آوردى كه با توجّه به اهمّيّت فوق العاده ى آن برهه ى تاريخى، بسيار ارزشمند مى نمايد.اين دست آورد، خود به خود حل كننده ى بسيارى از پرسش ها، تعارض هاى ظاهرى، و رفع كننده ى برخى استبعادهاست، كه مى تواند پاسخگوى پرسش هاى احتمالى خوانندگان نيز باشد. اين مجموعه، از ۱۲ كتاب تشكيل شده است كه مجموعاً در ۴۳۰ صفحه، به اهتمام على لبّاف، و توسّط مركز فرهنگى انتشاراتى منير، به چاپ رسيده است.
دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 214]