واضح آرشیو وب فارسی:حمایت: افراد د ر زند گی روزمره، د ر هنگام انجام کارهای مختلف و به د لایل گوناگون ممکن است خواسته یا ناخواسته خساراتی به وسایل و اموال سایرین وارد کرد ه و موجب ورود ضرر و زیان مالی به این افراد شوند . اما با این وجود ضرر و زیانی که ممکن است به افراد وارد شود همیشه به معنای تخریب کامل وسایل یا ورود آسیب به اموال آنها نیست بلکه د ر موارد ی ممکن است این خسارات به د لایل د یگری به فرد وارد شود که یکی از این موارد ، عد م النفع است. عد م النفع را می توان اینگونه تعریف کرد : فرد ی د ر حال به د ست آورد ن منفعتی معین بود ه و همه مقد مات مورد نیاز هم برای تحقق این موضوع آماد ه و فراهم است. د ر چنین شرایطی ممکن است اتفاقی رخ د هد که مانع از این امر شد ه و اجازه ند هد که منافع مورد نظر، وجود پید ا کرد ه یا اینکه فرد ، مالک این منافع شود . به عنوان مثال، فرد ی که د ر شرکتی مشغول به فعالیت است و از این راه، کسب د رآمد می کند ، به د لیل توقیف غیر قانونی یا اشتباه از سوی ماموران انتظامی، ممکن است از د ریافت وجوهی که به عنوان حق الزحمه از کارفرمای خود د ریافت می کند ، بی بهره بماند . ضرر چیست؟ ضرر عبارت است از فوت و از بین رفتن آنچه انسان مالک و د ارای آن است. خواه نفس یا مال یا جوارح باشد . د ر تعریفی د یگر بیان شد ه است که ضرر عرفاً عبارت است از نقص د ر چیزی از شئون انسان بعد از اینکه وجود یافته است یا مقتضای پد ید ار شد ن آن د ر زمانی نزد یک وجود د ارد ، به طوری که عرف، آن را موجود می د اند . به عنوان مثال، کند ن د رختان میوه ای که شکوفه د ارند ، ضرر و زیان محسوب می شود زیرا د اشتن شکوفه مقتضای د اد ن میوه است و میوه منفعت د رخت محسوب می شود . انواع ضرر و زیان ضرر و زیانی که به شخص وارد می شود ، ممکن است ماد ی یا معنوی باشد . ضرر ماد ی شامل «از د ست رفتن مال موجود یا خسارت مثبت» و «منتفی شد ن منافع یا خسارت منفی که همان عد م النفع نامید ه می شود » است. د ر مواقعی، عد م النفع، ضرر محسوب می شود که د ر این صورت، عبارت است از بی نصیب شد ن از نفعی که به احتمال قریب به یقین د ر جریان عاد ی امور و اوضاع و احوال، امید د ستیابی به آن وجود د اشته و معقول و منطقی بود ه باشد . عد م النفع محقق الحصول عد م النفع محقق الحصول به معنای از بین رفتن منفعتی است که اگر اقد ام معینی، صورت نمی گرفت، آن منفعت به فرد زیان د ید ه می رسید و د ر حقیقت چنین اقد امی موجب شد که فرد از کسب این منفعت محروم شود . به عنوان مثال، شخصی د ر خیابان د ر جلوی گاراژی جوی عمیقی می کند و مانع از خروج اتومبیل کرایه ای می شود . بد ین ترتیب این شخص مانع رسید ن منفعتی شد ه است که مالک اتومبیل از کار کرد ن به د ست می آورد . عد م النفع محتمل الحصول عد م النفع محتمل الحصول نیز به این معنا است که اگر اقد ام معینی انجام نمی شد ، این احتمال وجود د اشت که منفعتی عاید فرد شود . د ر حالی که با این اقد ام، فرد از د ریافت آن محروم شد ه است. به عنوان مثال، توزیع کنند ه روزنامه، روزنامه ای که د ر آن اعلان مزاید ه ملکی د رج شد ه است را به مشترک آن روزنامه نمی رساند و او د ر مزاید ه شرکت نمی کند . مشترک روزنامه پس از اطلاع از این موضوع، علیه توزیع کنند ه، اقامه د عوی کرد ه و خسارت وارد ه خود را از او مطالبه می کند . با این استد لال که اگر روزنامه به او رساند ه می شد ، او د ر مزاید ه اعلان شد ه شرکت و برند ه می شد و از آن مبلغ به عنوان منفعت استفاد ه می کرد . این فرد معتقد است که به د لیل اهمال توزیع کنند ه روزنامه د ر انجام وظایف خود ، وی باید خسارات ناشی از این عد م النفع را به مشترک روزنامه بپرد ازد . البته لازم به ذکر است که شرکت د ر مزاید ه و برند ه شد ن شخص محرز نیست و به همین د لیل، عد م النفع محتمل الحصول است و نمی توان آن را مطالبه کرد . مالیت د اشتن یا ند اشتن عد م النفع پرسشی که د ر اینجا مطرح می شود ، این است که آیا عد م النفع مال محسوب می شود یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش باید ابتد ا تعریفی از مال ارایه د اد : مال چیزی است که ارزش اقتصاد ی د اشته و قابل تقویم به پول باشد . به بیان د یگر مال یک مفهوم عرفی است؛ به معنای چیزی که بتواند مورد د اد و ستد قرار گیرد و از نظر اقتصاد ی ارزش مباد له د اشته باشد . برخی فقها و حقوقد انان عقید ه د ارند که اطلاق مال بر (عد م النفع) صاد ق نیست زیرا عد م النفع محرومیت از کسب مال است؛ نه خود مال و مال چیزی است که فعلاً موجود باشد . د ر بیان د یگر گفته شد ه است که د ر مورد عد م النفع، کسی مال فعلی د یگری را از بین نبرد ه، بلکه اجازه ند اد ه است که فرد مالی را که احیانا می توانست به د ست آورد ، کسب کند . قابل مطالبه بود ن عد م النفع بر اساس قاعد ه لاضرر اگر عد م النفع را ضرر بد انیم، حسب قاعد ه لاضرر، عد م النفع قابل مطالبه است. بد ین معنا که قانونگذار حکمی وضع نمی کند که موجب ضرر به مرد م باشد . د ر نتیجه هرکس موجب اضرار به د یگری شود ، باید آن راجبران کند . بنابراین شاید بتوان گفت، قاعد ه لاضرر حکم می کند که چون عد م النفع ضرر است د ر صورت وقوع آن توسط شخصی، آن شخص ضامن جبران است و زیان د د یه می تواند بر اساس حکم لاضرر، به د لیل از د ست رفتن منافع، مطالبه ضرر و زیان کند . البته چنین نظری را د ر قوانین فعلی پذیرفته نشد ه و حتی فقهای شورای نگهبان نیز با چنین نظری تاکنون مخالفت کرد ه اند . از جمله د ر جریان بررسی لایحه آیین د اد رسی کیفری جد ید د ر شورای نگهبان، د ر حالیکه بر اساس تبصره ماد ه 12 لایحه تاکید شد ه بود که «عد م النفع قابل مطالبه است» اما فقهای شورای نگهبان، چنین مصوبه ای را خلاف شرع د انسته و د ر نتیجه با حذف آن د ر اصلاحات مجلس، د ر نتیجه، همچنان عد م النفع د ر قوانین فعلی قابل مطالبه نیست.
یکشنبه ، ۲۲آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: حمایت]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 14]