گاپ بزرگترين طرح عمل دولت اردوغان در جنوب شرق تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: " گاپ " بزرگترين طرح عمل دولت اردوغان در جنوب شرق تركيه
خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا): آنكارا- دولت تركيه براي توسعه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي مناطق محروم كردنشين اين كشورطرح عمل پنج ساله اي را در زمينه كشاورزي موسوم به " گاپ " اعلام كرد كه به عقيده بسياري از كارشناسان سياسي و اقتصادي حايز اهميت زيادي در ابعاد داخلي و بين المللي است.

***پيشينه
" گاپ (GAP) "، طرحي است كه حدود 10درصد از خاك تركيه را در برمي گيرد و هدف تعريف شده آن، توليد برق از 13سد احداث شده بر روي رودخانه هاي بزرگ و پر آب دجله و فرات و آبياري يك ميليون هكتار از زمين هاي كشاورزي حاصلخيرمنطقه و بهبود وضعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اكراد تركيه در جنوب شرق اين كشور است.
با توجه به ظرفيت عظيم اين منطقه و امكانات طبيعي آن وعزمي كه دولت " رجب طيب اردوغان " براي احياي اين طرح بزرگ از خود نشان داده است، اكراد اين منطقه اميدوارند تغييرات بنياديني در اوضاع سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اين ناحيه محروم به وجود آيد.
برنامه توسعه سازمان ملل در مديريت " كمال درويش " اقتصاد دان تركيه اي و معمار برنامه تثبيت اقتصادي اين كشور آغاز شد و وي با علاقه خاصي كه به فعاليت هاي توسعه اي در تركيه نشان مي داد، زير ساخت لازم را براي اجراي چنين طرح هايي بنا نهاد.
به گفته كارشناسان اين طرح جامع يكي از بزرگ ترين و مهم ترين طرح هاي حزب حاكم آك است كه در دومين دوره اقتدار اين حزب قرار است در فضاي سياسي بسيار متفاوت اجرايي شود.
در حال حاضر بخشي از طرح گاپ به ويژه 13سد بزرگ در قالب آن به اتمام رسيده ولي برق حاصل از آن عمدتا براي تامين برق مناطق نسبتا توسعه يافته غرب تركيه مورد استفاده قرار گرفته است.
*** گاپ زمينه حضور سرمايه گذاران خارجي را در منطقه فراهم مي كند
علاوه بر ابعاد داخلي، اجراي گاپ در عرصه فرامنطقه و جهاني نيز بسيار حائز اهميت است به طوري كه بايد گفت، دولت اردوغان درصدد است تا با پاكسازي مين هاي منطقه كه بخش وسيعي از از نوار مرزي تركيه با سوريه را در بر مي گيرد،‌ اين اراضي را به اراضي قابل كشت تبديل كرده و آنها را براي طرح هاي كشاورزي به روش " بي.او.تي" به سرمايه گذاران داخلي و خارجي واگذار كند.
اين موضوع به مفهوم باز شدن پاي سرمايه گذاران خارجي براي اولين بار به منطقه حاصلخيز و راهبردي جنوب شرق تركيه بوده كه قابل تامل است و بسياري از سرمايه داران جهاني با پيگيري تحولات منطقه از نزديك به حضور در فعاليت هاي اقتصادي اين منطقه علاقه شديدي نشان مي دهند .
از سوي ديگر توسعه آبياري در زميني به وسعت يك ميليون هكتار به مفهوم استفاده بيشتر تركيه از آب هاي رودخانه هاي دجله و فرات است كه براساس حقوق بين الملل، استفاده تركيه از اين آب ها تابع مقررات خاصي است كه با توجه به افزايش گرمايش زمين و ادامه خشكسالي ها و افزايش كم آبي، اين موضوع مي تواند واكنش سوريه و عراق را نيز به دنبال داشته باشد.
*** آيا كاپ يك طرح سياسي براي دولت اردوغان است ؟
" رجب طيب اردوغان " نخست وزير تركيه يكشنبه گذشته با 12وزير كابينه خود و 50 تن از نمايندگان كردتبار حزب حاكم آك در مجلس تركيه، به شهر دياربكر تركيه سفر كرد تا طرح عمل پنج ساله دولت متبوع خود را كه با توجه به توانايي ها و موقعيت فعلي اقتصادي تركيه طرح بسيار مهمي است، به مردم منطقه اعلام كند.
اردوغان سخنراني مبسوطي در دياربكر كه به عنوان كانون و مركز اقليت كرد در تركيه شناخته مي شود، ايراد كرد كه بازتاب بسيار وسيعي در رسانه هاي داخلي و خارجي داشت.
او طرح پرادعاي دولت متبوع خود را براي ايجاد تغييرات بنيادين در چهره سياسي، اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي جنوب شرق تركيه به مردم تشريح كرد و وعده سرمايه گذاري 5/14 ميليارد ليرترك جديد (حدود 8 ميليارد يورو) در پنج سال را براي احياي طرح عظيم كشت و صنعت جنوب شرق تركيه داد و گفت: تنها راه حل مشكلات منطقه آزادي و دمكراسي بيشتر، سرمايه گذاري، امنيت و ثبات است.
وي گفت: در جايي كه خشونت و تروريسم است، رفاه و توسعه و آرامش نخواهد بود ولي دولت مصمم است با اجراي اصلاحات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در منطقه اجازه ندهد تروريسم (پ.ك.ك) زمينه رواني و فرهنگي مساعدي براي فعاليت خود پيدا كند.
اردوغان اين طرح بزرگ را درحالي اعلام كرد كه كمتر از يك سال به انتخابات محلي تركيه مانده و به دنبال يك سري تلاش هاي ديپلماتيك بسيار وسيع و موفق در سطح بين المللي توانسته با حمايت آشكار و تلويحي برخي قدرت هاي بزرگ، در جبهه نظامي ضربات مهلكي بر " پ.ك.ك " در شمال عراق وارد كند و با رويكردي جديد و مهم در سياست خارجي تركيه ، رابطه مستقيمي را با مديريت اقليم كردستان عراق برقرار كرده و " پ.ك.ك " را در تنگناي جدي قرار دهد.
به گفته همين كارشناسان با توجه به اين كه حزب آك تنها حزب سياسي بزرگ دهه هاي اخير تركيه مي باشد كه توانسته در مناطق كردنشين اين كشور پايگاه مردمي بسيار وسيعي براي خود بيابد و حدود 50 نماينده خود را از بين افراد كردتبار تركيه وارد مجلس كند، مي كوشد تا در انتخابات شهرداري ها نيز پيروزهاي خود را ادامه داده و پايگاه مردمي اش را بگستراند.
اردوغان به دست اندركاران حزب خود تاكيد كرده است كه در انتخابات محلي آتي، حزب آك شهرداري دياربكر و باتمان را كه به عنوان قلعه هاي طرفداران حركت اكراد در تركيه ديده مي شود، به دست آورد.
بعد از حزب آك، تنها حزب داراي پايگاه مردمي وسيع در مناطق كردنشين تركيه، حزب جامعه دمكراتيك است كه البته حوزه نفوذ آن صرفا مناطق كردنشين و نسبتا وسيعي را در بر مي گيرد. اين حزب طرفدار اقليت كرد تركيه است كه براي اولين بار در تاريخ تركيه توانست وارد مجلس شده و با 20نماينده يك گروه سياسي تشكيل دهد.
ضمن آنكه حزب آك نيز در شرايطي دست به اقدامات پرهزينه اي در منطقه چالش برانگير كردنشين اين كشور مي زند كه چشم انداز عرصه سياسي تركيه با اقامه دعوي عليه حزب آك در نزد دادگاه قانون اساسي و روبه رو شدن با خطر انحلال، فضاي نسبتا تيره اي را در كشور ترسيم كرده است.
*** اجراي گاپ به عوامل مختلفي بستگي دارد
عملي شدن و نتيجه دادن طرح پرادعاي گاپ، به عوامل مهمي بستگي دارد كه در تحليل موضوع بايد لحاظ گردد.
مناطق كردنشين جنوب و جنوب شرق تركيه از محروم ترين مناطق تركيه است. بر اساس آمار موجود حدود 60درصد از مردم اين ناحيه درآمدي كمتر از دو دلار در روز دارند و حدود 70درصد آنها نيز جزو نيروي كار محسوب نمي شوند.
به رغم اين كه در30 سال گذشته ده ها بسته تشويقي و سرمايه گذاري از سوي دولت هاي مختلف تركيه در اين منطقه اعلام شده و دولت آنكارا همه ساله بودجه هاي كلاني را براي منطقه و ادامه طرح " گاپ " تخصيص داده است‘ اما اين بودجه ها به لحاظ وجود شرايط ويژه امنيتي در منطقه و مديريت تحت اداره حالت فوق العاده در استان هاي كردنشين، عمدتا براي تامين هزينه ارتش و نهادهاي امنيتي منطقه مورد استفاده قرار گرفته و چيزي از آن عايد مردم منطقه نشده است.
"اردال شفق" نويسنده روزنامه صباح در اين زمينه مي نويسد: بودجه تخصيصي دولت به منطقه به استثناي اشتغال زايي در قابل جذب نيرو براي شبه نظاميان منطقه كه از آنها به عنوان محافظان روستا ياد مي شود، در هيچ بخش ديگري شغلي براي بيكاران ايجاد نكرده است.
اعضاي محافظان روستا عموما از بين عشاير منطقه انتخاب مي شدند و با تسليح آنان، تحت فرمان نظاميان تركيه عليه پ.ك.ك به كار گرفته مي شوند كه اين خود معضلي جدي در منطقه شده است.
بايد اذعان كرد كه گاپ، طرحي نيست كه دولت اردوغان با عجله و با لحاظ شرايط پيش آمده بخواهد در راستاي منافع حزبي خود آن را به اجرا بگذارد، بلكه به نظر مي رسد بخشي از اين طرح جامع براي حل ريشه اي مساله اكراد در اين كشور مي باشد كه به طورعلمي كار زيادي روي آن صورت گرفته است.
پروفسور " ناظم اكرن " معاون نخست وزير و وزير هماهنگ كننده سياست هاي اقتصادي تركيه از ماه ها پيش مامور تهيه اين طرح عمل شده و با سفر به 10 استان كردنشين منطقه و ديدار و گفت وگو با اتاق هاي صنايع و بازرگاني و نهادهاي مدني و كارآفرينان و صاحبان صنايع و بازرگانان منطقه و كسب ديدگاه ها و نقطه نظرات آنان، به تديون اين برنامه همت گماشته است.
دولت آنكارا مي خواهد با اين طرح پنج ساله كه 5/14 ميليارد ليرترك جديد به آن بودجه تخصيص داده است، ضمن پاكسازي مناطق مين گذاري شده كه در برخي از مناطق تا عمق 200 كيلومتري درمنطقه مرزي بين تركيه و سوريه را شاملي مي شود، اين منطقه را به با نصب تجهيزات آبياري قطره اي در اختيار كشاورزان قرار دهد.
اين زمين ها به لحاظ اين كه بيش از 30 سال است دست نخورده باقي مانده و به اصطلاح بكر است، اراضي بسياري مناسبي براي كشاورزي به شمار مي رود.
با اجراي اين طرح جامع قرار است طبق برنامه، فعاليت هايي براي بهبود وضعيت زيرساخت و روساخت منطقه آغاز شود و با ايجاد صنايع تبديلي، احداث راه ها، توسعه آبياري، كانال كشي، برق رساني و احداث مراكز فرهنگي - ورزشي چهره زندگي روستايي در منطقه بكلي تغيير داده شود.
از هم اكنون شركت هاي بزرگ داخلي و خارجي به سرمايه گذاري در اين مناطق حاصلخير چشم دوخته اند و به عنوان نمونه شركت " تات " وابسته به گروه عظيم "كوچ " يكي از هلدينگ هاي بزرگ تركيه، اعلام كرده است كه بزرگترين كارخانه توليد " رب گوجه فرنگي دنيا " را در اين منطقه تاسيس كرده و به صورت بزرگترين صادركننده اين محصول در جهان تبديل خواهد شد.
البته دولت اردوغان طرح هايي هم براي احياي دشت قونيه و آناتولي شمالي دارد كه كارشناسان اقتصادي معتقدند اگر همسو و همزمان با طرح عمل گاپ آن ها نيز پيگيري شود و به نتيجه برسد، تركيه در آينده اي نزديك مي تواند به يكي از مراكز مهم توليد مواد غذايي و صنايع تبديلي دنيا تبديل شود.
*** اهميت گاپ در تامين مواد غذايي
كارشناسان با اشاره به روند روبه رشد قيمت و بحران در مواد غذايي در جهان معتقدند كه در آينده اي نه چندان دور مي توان شاهد افزايش اهميت راهبردي مواد غذايي به ويژه گندم و برنج بر نفت بود و اگر چنين شود، پيش بيني دولت آنكارا بر اين مبنا كه تا سال 2030 ميلادي مشكل تغذبه براي جامعه بشري حادتر از مشكل انرژي خواهد بود، تحليلي درست است.
" اردال شفق " در اين باره مي گويد: دولت آنكارا مي خواهد گاپ را همراه با طرح قونيه به صورت پايگاه مركزي اين طرح راهبردي خود قرار دهد كه البته ترجيح صحيحي است.
البته بنياد پژوهش هاي اقتصادي و اجتماعي تركيه TESEV حدود 5/1 سال پيش با همكاري برنامه توسعه سازمان ملل UNDP گزارشي را با عنوان " در شرق و جنوب شرق تركيه به چه كاري بايد اولويت داد؟ " چنين تحليلي را ارايه كرد كه پيش از هرچيز بايد اين واقعيت را كه اين منطقه محل زندگي است، احيا شود.
بر همين اساس است كه برخي از كارشناسان معتقدند اگر اجراي اين طرح در ميان مردم منطقه به عنوان يك واقعيت مورد قبول واقع شود، مهاجرت به غرب متوقف شده و حتي مي توان شاهد مهاجرت برعكس هم در منطقه بود.
اين اميدواري وجود دارد كه با اجراي كامل طرح گاپ اگر چنين اعتمادي در مردم منطقه ايجاد شود، مي توان بروز تغييراتي جدي و بنيادين در اوضاع اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي منطقه و حتي تركيه را شاهد بود.
*** آيا گاپ مي تواند ضامن هويت قومي و رفاه مردم منطقه باشد؟
" طه آك يول " از نخبگان سرشناس تركيه و نويسنده روزنامه مليت نيز در تحليلي از طرح بزرگ دولت آنكارا براي احياي منطقه كردنشين مي نويسد: بخش اعظمي از مردمان منطقه مايلند با حفظ هويت قومي خود به عنوان يك شهروند در يك تركيه دمكراتيك و مرفه زندگي كند.
او مي افزايد: اكنون اين سئوال مطرح است كه آيا اين خواست اكثريت عملي خواهد شد و يا يك بار ديگر اميد مردم منطقه تبديل به ياس خواهد شد؟ و واقعا هم آينده تركيه به اين دو سئوال بستگي دارد.
به گفته آك يول، تجارب جهاني نشان مي دهد، رفاه اقتصادي و دمكراسي مشكلات ناشي از تعصبات اعتقادي را حل مي كند ولي قادر به حل مشكلات قومي و نژادي نيست.
طه آك يول با تاكيد بر لزوم داشتن افق ديد وسيع براي برخورد با مساله كرد در تركيه مي گويد: گرچه توسعه اقتصادي نمي تواند موضوع ملي گرايي قومي را از بين نمي برد ولي توسعه اقتصادي مي تواند زمينه رشد طبقه متوسط در منطقه را فراهم كند كه از نظر رابطه ارگانيك خودرا جدا از كل جامعه تركيه ارزيابي نمي كند.
وي بر لزوم درك جدي اين مساله كه حزب آك تنها حزب داراي پايگاه مردمي در بين اقليت كرد منطقه مي باشد، افزود: بايد از بي احترامي به هويت كرد مردم منطقه جدا پرهيز شده و اميد به رشد و توسعه در منطقه را افزايش داد.
او تاكيد مي كند كه بايد گفت، واكنش هاي مردم منطقه به طرح ادروغان برخلاف مخالفان وي در آنكارا بسيار مثبت ديده مي شود.
ژنرال بازنشسته " آيتاچ يالمان" نيز مي گويد: مساله اكراد در تركيه را نمي توان با روش ها و نگرش هاي گذشته حل و فصل كرد و بايد با افق ديد وسيع و لحاظ عوامل مختلف به موضوع نزديك شد.
وي ادعا دارد كه صرف برخورد نظامي و امنيتي با مساله خود موجب لاينحل ماندن مساله كرد در تركيه شده است.
روزنامه " طرف " نيز در اين زمينه نوشت كه مردم منطقه طرح عمل پنج ساله اردوغان را قابل اجرا و بسيار اميدوار كننده ارزيابي كرده و معتقدند اين طرح مي تواند به بيكاري و تروريسم در منطقه خاتمه دهد.
روزنامه اقتصادي دنيا هم با عنوان اين كه براي 8/3 ميليون نفر ايجاد شغل خواهد شد و درآمد سرانه در منطقه 209 درصد اعلام خواهد شد، نوشت: بالاخره بعداز 30 سال طرح عمل مهمي براي احياي گاپ اعلام شد كه اميدوار كننده مي باشد.
" عثمان آرولات " سرمقاله نويس اين روزنامه نيز در مطلبي با عنوان طرح عمل گاپ همه را به حمايت از اجرايي كردن اين طرح دعوت كرد .
خانم " مرال تامر" نيز از روزنامه مليت در تحليلي نوشت: اگر در سه زمينه صنعت گردشگري، انرژي تجديد پذير و كشاورزي ارگانيك به هدف هاي اعلام شده دست يابيم، مي توان در آينده نه چندان دور شاهد تغيير طالع بد منطقه و كوچ معكوس در منطقه بود.
روزنامه حريت با عنوان " 7 منطقه تركيه سبز خواهد شد " به جزئيات طرح عمل پرداخته و روزنامه صباح نيز نوشته است هدف طرح عمل گاپ تبديل منطقه به سيلوي غله جهان است.
اين روزنامه در تحليلي با عنوان " حمله طلايي در گاپ " نوشت: با اتمام طرح گاپ در سال 2012 ميلادي رشد اقتصادي 9 استان كردنشين تركيه به سرعت افزايش خواهد يافت و تركيه در توليد محصولات كشاورزي راهبردي در دنيا موقعيت برتري خواهد يافت.
روزنامه جمهوريت نيز اقدام دولت آنكارا را به عنوان گام تبليغاتي و سرمايه گذاري براي انتخابات محلي آتي ارزيابي كرده است.
***نتيجه
در تحليل نهايي مي توان گفت: اجراي اين طرح و به نتيجه نشاندن آن به عوامل زياد داخلي و حتي خارجي وابسته است و بدون شك روشن شدن سرنوشت حزب آك در دادگاه قانون اساسي اين كشور نيز بسيار تعيين كننده خواهد بود.
از ديدگاه برخي كارشناسان انحلال حزب آك و حزب جامعه دمكراتيك به عنوان دو حزبي كه در بين نزديك به 50 حزب سياسي در اين كشور داراي پايگاهي مردمي در منطقه هستند، مي تواند به طورغيرمستقم موجب ناكام ماندن طرح عمل پنج ساله دولت آنكارا شود كه بالطبع از نظر آينده سياسي و اقتصادي منطقه نتايج بسيار نامطلوبي در بر خواهد داشت و زمينه را براي فعاليت جدايي طلبان فراهم خواهد كرد.
از طرف ديگر موفقيت اين طرح ، به طور جدي مي تواند افق هاي بسيار جديدي پيش روي تركيه بگشايد.
خاورم**2011** 230**1415
شنبه 11 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2563]