قيام 15 خرداد

واضح آرشیو وب فارسی:شبكه خبر دانشجو: قيام 15 خرداد
سخنراني تاريخي امام(ره) در 13 خرداد 1342
عاشوراي 1342

در فاصله ميان فاجعه مدرسه فيضيه و ماه محرم (2 فروردين تا 4 خرداد 42) مبارزه امام(ره) اغلب در قالب صدور اعلاميه‌هاي متعدد بود، فرا رسيدن ماه محرم وضعيت را به يك رويارويي گسترده كشانيد.

ايام محرم بهترين موقع براي افشاي جنايات رژيم و برنامه‌هاي ضد اسلامي شاه بود، ساواك كه از جايگاه ويژه اين ماه اطلاع داشت، پيش از آغاز آن، بسياري از وعاظ را احضار و آنان را ملزم كرد كه در محافل و مجالس:

1-عليه شاه سخن نگوييد.
2- عليه اسرائيل مطلبي نگوييد.
3- مرتب به مردم نگوييد كه اسلام در خطر است.

امام خميني(ره) در نشستي با مراجع و علماي قم پيشنهاد كرد در روز عاشورا هر يك از آنها براي مردم و عزاداران حسيني سخنراني كرده و از مظالم و جنايات رژيم پرده بردارند.

امام(ره) خود نيز عليرغم تهديد رژيم، در ساعت 4 بعد از ظهر عاشوراي 42 كه مصادف با 13 خرداد آن سال بود براي ايراد سخنراني به طرف مدرسه فيضيه رهسپار شد.

ايشان پس از بيان فجايع دلخراش كربلا، حمله دژخيمان شاه به فيضيه را به واقعه كربلا تشبيه نمود و آن فاجعه را به تحريك اسرائيل دانست و رژيم شاه را دست نشانده اسرائيل خواند.

امام(ره) همچنين با اشاره به التزام گرفتن ساواك از وعاظ كه به شاه و اسرائيل بدگويي نكرده و نگوييد اسلام در خطر است، اظهار داشت: «تمام گرفتاري ها و اختلافات ما در همين سه موضوع است … اگر ما نگوئيم اسلام در خطر است آيا در معرض خطر نيست؟ اگر ما نگوييم شاه چنين و چنان است آيا اين طور نيست؟ اگر ما نگوييم اسرائيل براي اسلام و مسلمين خطرناك است آيا خطرناك نيست؟ و اصولاً چه ارتباطي و تناسبي بين شاه و اسرائيل است كه سازمان امنيت مي گويد از شاه صحبت نكنيد، از اسرائيل صحبت نكنيد؟ آيا به نظر سازمان امنيت شاه اسرائيلي است؟»

سخنان كوبنده و افشا گرانه امام(ره)، شاه را پيش از پيش نزد مردم تحقير و رسوا كرد.

دو روز پس از اين سخنراني در سحرگاه 15 خرداد 1342، امام(ره) به دستور شاه در منزل مسكوني خود در قم دستگير و بلافاصله به تهران آورده شد، وي را نخست در سلول انفرادي، زنداني و سپس به يك پادگان نظامي كه تحت مراقبت كامل بود منتقل نمودند.

چگونگي قيام 15 خرداد

به دنبال انتشار خبر بازداشت امام (ره) در سحرگاه 15خرداد 1342 به مناسبت سخنراني تاريخي امام(ره) كه عليه اسرائيل و رژيم شاه بوده از نخستين ساعات روز 15خرداد، اعتراضات گسترده‌اي در قم، تهران، ورامين، مشهد و شيراز برگزار شد كه با شعارهايي بر ضد شاه و در طرفداري از امام(ره) همراه بود.

مأموران نظامي كه در نقاط مركزي و حساس شهرهاي قم و تهران مستقر بودند به روي تظاهر كنندگان آتش گشودند.

مردم نيز با چوب‌ و سنگ به دفاع ازخود برخاستند.

تظاهرات در آن روز و دو روز بعد نيز ادامه يافت و هزاران نفر از مردم كشته و مجروح شدند.

فجيع‌ترين حادثه، قتل عام دهقانان كفن‌پوش وراميني بود كه در پشتيباني از امام(ره) راهي تهران شده بودند، مأموران نظامي در سر پل باقرآباد با آنها روبرو شده و با سلاح هاي سنگين آنها را قتل عام كردند.

پس از فرو نشستن قيام، اسدالله اعلم، نخست‌وزير، در مصاحبه‌اي با روزنامه هرالد تريبون در روز 17 خرداد 42 تهديد كرد كه امام(ره) و برخي ديگر از علما، محاكمه نظامي خواهند شد و ممكن است حكم اعدام آنها صادر شود.

شاه نيز دو روز بعد طي سخنراني بيانات امام(ره) و تظاهرات مردم را به تحريك و پول بيگانگان- جمال‌عبدالناصر- دانست زيرا جمال‌عبدالناصر در آن زمان به دليل همكاري شاه و اسرائيل روابط خصمانه‌اي با شاه داشت.

در اين راستا رسانه‌هاي رژيم ادعا كردند كه شخصي به نام عبدالقيس از بيروت با هواپيما وارد فرودگاه مهرآباد شده و در گمرك مهرآباد حدود يك ميليون تومان پول از او به دست آمده و اعتراف كرده است كه ناصر اين پول ها را براي افراد معيني در ايران فرستاده است.

اين ادعا مورد انتقاد بسياري در داخل و خارج از جمله خيلي از نشريات خارجي واقع شد و رژيم هيچ دليل و سندي در اين خصوص ارائه نكرد.

چند روز پس از دستگيري امام(ره) دهها نفر از مراجع و علماي ايران به عنوان اعتراض به دستگيري امام(ره) و اعلام پشتيباني از وي، به تهران مهاجرت كردند.

بر اثر اعتراض علما و فشار افكار عمومي سرانجام امام(ره) پس از دو ماه بازداشت در پادگان نظامي به منزلي در شمال شهر تهران منتقل گشت و تحت نظر قرار گرفت.

از نخستين ساعات روز بعد مغازه داران تهران و شهرستان ها به مناسبت آزادي نسبي امام(ره) بر سر در مغازه‌هاي خود پرچم نصب كرده و چراغاني نمودند و به مردم شيريني و شكلات دادند.

يك روز پس از انتقال امام(ره) (12 مرداد) روزنامه‌هاي كثير‌الانتشار كشور چيزي رابه دستور ساواك منتشر كردند تا در نظر مردم چنين وانمود كنند كه انتقال امام(ره) از زندان به محل جديد به دليل تفاهمي بوده كه ميان ايشان و مقامات انتظامي بوجود آمده است.

اين خبر كه شايعه‌اي بيش نبود و امام(ره) بعداً پس از آزادي كامل و بازگشت به قم در اولين فرصت طي يك سخنراني آنرا به شدت تكذيب كرد.

شاه كه تصور مي‌كرد با سركوب قيام 15 خرداد، دستگيري امام(ره)، كوتاه آمدن برخي از علما و از همه مهمتر شايعه تفاهم امام(ره) را منزوي ساخته است، بتدريج در جهت عادي نشان دادن اوضاع حركت كرد، از اينرو اسدالله علم را در 17 اسفند 42 بركنار ساخت و وانمود كرد او مسبب حوادث اخير بوده و عزل وي به دنبال تفاهم با امام(ره) تحقق يافته است.

بعد از اعلم، حسنعي منصور به نخست‌وزيري رسيد.

او طي نطقي با تمجيد از اسلام، از آن به عنوان «يكي از مترقي‌ترين و برجسته‌ترين اديان جهان» ياد كرد و بر «مراحم و عطوفت خاص شاه بر مقامات روحاني تأكيد نمود.

دو روز پس از سخنان منصور، امام(ره) بدون اطلاع قبلي در شب 18 فروردين 43 وارد قم شد و به تدريج مورد استقبال علما و مردم قرار گرفت.

در همان روز، روزنامه اطلاعات در مقاله‌اي تحت عنوان «انقلاب سفيد شاه و آمريكا» نوشت: «چقدر جاي خوشوقتي است كه جامعه روحانيت نيز در واكنش اكنون با همه مردم، همگام در اجراي برنامه‌هاي انقلاب شاه و مردم شده است».

امام خميني(ره) در واكنش به اين اتهام در 21 فروردين طي سخناني مطالب روزنامه اطلاعات را به شدت تكذيب نمود و اظهار داشت: «خميني را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد كرد، من از آن آخوندها نيستم كه در اينجا بنشينم و تسبيح به دست بگيرم، من پاپ نيستم كه فقط روزهاي يك شنبه مراسمي انجام دهم و بقيه اوقات خود سلطاني باشم و به امور ديگر كاري نداشته باشم، پايگاه استقلال اسلامي اينجاست بايد اين مملكت را از اين گرفتاري ها نجات داد.»

آثار قيام 15 خرداد

به طور كلي قيام 15 خرداد آثار عمده‌اي از خود برجاي نهاد:

1-رهبري حركت هاي مخالف رژيم را به مذهبي ها منتقل كرد و چپي‌ها را به حاشيه راند.

2-كشتار مردم در قيام 15 خرداد، چهره مزدورانه شاه را كه تا آن زمان تقصيرها را به گردن نخست وزيران مي‌انداخت افشا نمود و انقلابيون پس از آن به راههاي اصلاح طلبانه پشت كرده سرنگوني نظام سلطنتي را خواستار شدند.

3-از آن پس طرد همه قدرت هاي بيگانه از ايران مورد توجه قرار گرفت و سرانجام قيام 15 خرداد و نقطه آغاز نهضت بازگشت به خويشتن در كشور شد، از آن پس انجمن‌هاي اسلامي در نقاط مختلف پديد آ‌مدند و جو غير اسلامي در دانشگاه ها و ديگر مجامع به آرامي شكسته شد./انتهاي پيام/

منبع:سايت اينترنتي دانشنامه رشد http://daneshnameh.roshd.ir
شنبه 11 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبكه خبر دانشجو]

[مشاهده در: www.snn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 276]