واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادداشت بین الملل؛
روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه از زوایه ای دیگر
شناسهٔ خبر: 2980366 - شنبه ۷ آذر ۱۳۹۴ - ۱۱:۴۷
بین الملل > اوراسیا
به طور کلی به نظر می رسد که در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سه محورِ امنیت ملی، جایگاه سیاسی و بین المللی و روابط اقتصادی به یک دیگر نیازمند هستند. یادداشت بین الملل ـ رضا خصالی لالوی*: سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به جمهوری اسلامی ایران و دیدار دو ساعته وی با رهبر معظم انقلاب بازتاب و واکنش های متعددی را در پی داشت که تاییدی بر اهمیت روابط دو کشور در وضعیت موجود و تغییر متغیرهای منطقه ای و بین المللی بود. این اهمیت از آن روست که منافع متعدد و پیچیده دو کشور توانایی تبدیل شدن به یک فرصت با ایجاد ظرفیت های نوین منطقه ای و بین المللی را در درون خود ایجاد کرده است. به طور کلی به نظر می رسد که در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سه محورِ امنیت ملی، جایگاه سیاسی و بین المللی و روابط اقتصادی به یک دیگر نیازمند هستند که در این سه مورد، مورد اول حیاتی و ضروری تر به حساب می آید لذا تعامل هرچه نزدیک تر دو کشور را به دنبال خود خواهند داشت. پیرامون امنیت ملی، داعش برای هر دو کشور یک تهدید اجتناب ناپذیر است. این گروه تکفیری ـ تروریستی که اکنون در عراق و سوریه فعالیت می کند همواره مناطق اسلامی مهمی چون آسیای مرکزی و قفقاز را مورد توجه خویش قرار داده و بارها اعلام نموده که دامنه فعالیت خود را به آن دیار گسترش خواهد داد. هرچند تا کنون در این ادعا هیچ گونه توفیقی کسب نکرده لکن توجه و نگاه داعش به این مناطق که از لحاظ موقعیت جغرافیایی میان دو کشور جمهوری اسلامی ایران و روسیه واقع شده اند تهدید جدی برای امنیت ملی دو کشور تلقی می گردد. چنانچه داعش در عراق و سوریه موفق به ایجاد نظام و نفوذ پایدار گردد ضریب این تهدید به طور فزاینده ای افزایش خواهد یافت و ظهور یک تروریسم سازمان یافته در این منطقه برای همه کشورها اصلی ترین تهدید خواهد بود. در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران و روسیه که از ثبات و صلابت امنیتی ـ نظامی بالایی برخوردار بوده و بر خلاف سایر کشورهای منطقه هیچ گونه نقشی در تاسیس و تکوین این جریان های تروریستی نداشته اند، فصل مشترک نوینی را فراروی روابط خود مشاهده می کنند که سبب نزدیکی هرچه بیشتر دو کشور در چارچوب حفظ امنیت ملی طرفین می باشد. این مهم از آن رو که هر دو کشور در مقابله با تروریسم از تجربه و توان خوبی برخوردار هستند ضریب اهمیت تعامل طرفین را افزایش می دهد. در عرصه سیاسی و بین المللی، دو کشور نسبتا مواضع و منافع مشترکی دارند. ایالات متحده آمریکا به عنوان یک بازیگر تمامیت خواه و انحصار طلب در نظام بین الملل نقطه مقابل هر دو کشور است و هر دو طرف مخالف سلطه طلبی و نفوذ بین المللی آمریکا خاصه در غرب آسیا بوده و این مورد را تقلیل قدرت منطقه ای و بین المللی خود تلقی می کنند، حتی این مسئله در خصوص متحدان منطقه ای آمریکا همچون عربستان سعودی، ترکیه و... صدق می کند. بحران سوریه مصداق بارز این ادعاست که به وضوح این دسته بندی و آرایش دو دولت در آن هویدا گردیده و همواره مواضعی که از سوی جمهوری اسلامی ایران و روسیه صادر شده معارض مواضع آمریکا و متحدان منطقه ای آنها بوده است. نقطه مشترک دو کشور در این راستا، ارتقاء جایگاه دو کشور در نظام بین الملل است. جمهوری اسلامی ایران مخصوصا پس از توافق هسته ای، خواهان ارتقاء از یک قدرت منطقه ای بلامنازع در غرب آسیا به یک بازیگر قدرتمند باثبات و اثربخش در جامعه بین الملل و روسیه خواهان افزایش پرستیژ بین المللی خود و ایجاد یک هژمونی بین المللی در مقابل هژمونی آمریکاست، از این رو خواستار اتحاد و ائتلاف با قدرت های منطقه ای همچون ایران می باشد. مساعی روسیه در حل بحران سوریه و عراق در راستای ایجاد و بسط قدرت خود در منطقه است تا با توفیق در ارتفاع معضلات این کشورها، در دروان پسا بحران روابط نزدیک و پر انتفاعی را با آنها داشته باشد. روابط تجاری و اقتصادی عامل سوم قرابت هرچه بیشتر دو کشور به حساب می آید. تحریم های آمریکا و متحدان بین المللی آن کشور در مقابل ایران و روسیه، طرفین را نسبت به ایجاد و بهره برداری از فرصت ها و ظرفیت های جایگزین اقتصادی چه در داخل و چه در خارج متوجه خود ساخته است. در واقع، با توجه به اشاره فوق مبنی بر خواست ارتقا جایگاه بین المللی دو کشور، اقتصاد نقش محوری و اساسی ای را ایفا می کند که در صورت اختلال در آن احتمال تقلیل توان و وابستگی به سایر کشورها را پدید می آورد و این مورد می تواند پاشنه آشیل این دو کشور تلقی گردد که عرصه را برای بهره برداری هژمون طلبی چون آمریکا گسترده می سازد. وفور فرصت ها و ظرفیت های متعدد تجاری و اقتصادی که بررسی هر مورد از آنها خود مجال جداگانه ای را می طلبد توان بهره برداری و انتفاع هرچه بیشتر و کارآمدتر هر دو کشور در عرصه اقتصادی را مهیا کرده تا در صورت اتخاذ روش و رهیافت های دوسویه سهم مهمی در قدرت افزایی این دو کشور ایفا کند. هرچند تاریخ روابط خارجی میان ایرانیان و روس ها تاریخی نا خوشایند بوده و این مورد سبب القای بدبینی و سوءظن برخی از تحلیلگران به روسیه گردیده است لکن امر واقع و شرایط موجود فی مابین دو کشور بیانگر تغییرات و اشتراک منافع دو کشور در سطوح عالی به عنوان مسئله ای نوین است. جمهوری اسلامی ایران در تجارب و موارد متعددی ثابت کرده است که هیچ گاه استقلال و آزادی خود را با هیچ منفعت و کشوری تقسیم نخواهد کرد و این ارزش نهادینه شده در نظام جمهوری اسلامی ایران عامل ارزنده ای جهت رفع نگرانی هاست. عبرت گرفتن از تاریخ به مثابه نفی وضعیت های مشابه تاریخی نیست بلکه معنای آن عدم تکرار تجربه های منفی و ایجاد فرصت های مثبت با توجه به تجربه های واقع شده است. در این راستا، روابط میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه فرصتی ارزنده برای بهبود جایگاه منطقه ای و بین المللی ایران به حساب می آید. هر چند طرف مقابل هم به دنبال اهداف و منافع خود هست اما هنر دیپلماسی ایرانی می بایست در این مهم کارساز افتد و با اتخاذ دیپلماسی فعال و چندجانبه اهتمام بر بهره برداری و نهادینه کردن این فرصت فراهم گردد. به طور کلی، فضای پدید آمده در روابط میان دو کشور بر اساس منافع مشترک که در بالا بدان ها اشاره گذرایی شد، فرصتی مناسب فراروی جمهوری اسلامی ایران است. این مسئله از آنجا اهمیت بیشتری می یابد که پس از برجام عرصه برای کنشگری های دیپلماتیک ایران بیشتر فراهم شده که باید با اتخاذ روش ها و رویکردهای معقول و سنجیده، جایگاه بین المللی و اثربخشی خود در نظام بین الملل را بیش از این ارتقا دهد. * کارشناس مسائل ایران و غرب آسیا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]