واضح آرشیو وب فارسی:فارس: در گفتوگو با فارس مطرح شد
درصد کمی از مردم دغدغه یادگیری، علمآموزی و نوآوری دارند
کتاب زبان اندیشه و مهمترین ابزار انتقال افکار و علوم مختلف به دیگران به شمار میآید و نقش بسیار مؤثری در اعتلای فرهنگی و پیشرفت هر جامعهای را به عهده دارد.
به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، کتاب مجموعهای از سالها زحمت، تلاش و ریاضت مردان و زنان بزرگ، متفکر و اندیشمند است که نسلهای آینده میتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند. در حال حاضر سرانه فضای فیزیکی کتابخانههای استان مرکزی به ازای هر یکصد نفر دو مترمربع است که این شاخص با استاندارد جهانی فاصله زیادی دارد. در برنامه بلندمدت، رساندن سرانه فضای فیزیکی کتابخانههای عمومی استان به ازای هر یکصد نفر هشت مترمربع تعریف شده که منطبق با استاندارهای جهانی است. درحال حاضر 53 هزار و 169 نفر عضو در نقاط مختلف شهری و روستایی استان مرکزی عضو کتابخانهها هستند. به مناسبت هفته کتاب با محمدحسین مطیعی کارشناس مسائل فرهنگی و مدرس دانشگاه که در کارنامه خود سابقه سالها مشاوره در نهاد کتابخانههای عمومی کشور و مدیرکلی این حوزه در استان مرکزی و تهران را بر عهده داشته به گفتوگو نشستیم که در ادامه میخوانید. فارس: علت مغایرت در آمارهای اعلامی سرانه مطالعه چیست؟ مطیعی: علت مغایرت در تعریف مطالعه است، اگر صرفا مطالعه کتب غیر درسی را ملاک سنجش قرار دهیم سرانه مطالعه متفاوت است، اما میزان مطالعه روزنامهها، نشریات، قرآن، ادعیه و فضای مجازی و... هم به آن اضافه میشود و لذا قاعدتا سرانه مطالعه همان مطالعه کتب غیردرسی به شمار میرود. فارس: به نظر شما وضعیت ایران در مقایسه با کشورهای دیگر چگونه است و در چه جایگاهی است؟ مطیعی: برای تدوین سند چشمانداز ایران در افق 1404 وضعیت کتابخانههای 39 کشور در پایگاه اطلاعاتی Lib Econ و 58 کشور در پایگاه اطلاعاتی یونسکو مورد بررسی قرار گرفته و در این میان از 15 کشور برتر دنیا به لحاظ تعداد کتابخانه (به ازاء هر 25 هزار نفر یک کتابخانه استاندارد) کشور جمهوری چک و به لحاظ تعداد کتاب (به ازاء هر نفر یک جلد کتاب) کشور ایسلند و به لحاظ عضو (کشور انگلستان با عضویت 5% جمعیت کشور) در کتابخانهها عضویت دارند و در کشور فنلاند به لحاظ تعداد امانت کتاب به ازاء هر نفر جمعیت حدود 21 جلد کتاب در سال به امانت گرفته شده که اینها حائز رتبههای اول هستند. ایران به لحاظ تعداد کتابخانه بر اساس همان شاخص (به ازاء هر 25 هزار نفر جمعیت یک کتابخانه) از میان 39 کشور رتبه 28 و به لحاظ تعداد کتاب به ازاء هر نفر رتبه 38 و به لحاظ درصد عضویت مردم در کتابخانهها رتبه 38 و به لحاظ تعداد امانت کتاب رتبه 36 را داراست. البته؛ شاخص تعداد کتابخانه به دلیل اینکه کتابخانههای کشور دارای استاندارد مشخص نیستند، نمیتواند ملاک دقیقی باشد و لذا باید سرانه فضا ملاک سنجش قرار گیرد. در بین 24 کشور منطقه که در این زمینه مورد بررسی قرار گرفتهاند ایران به لحاظ تعداد کتابخانه به ازاء هر 25 هزار نفر یک کتابخانه رتبه 6 و به لحاظ تعداد کتاب به ازاء هر نفر جمعیت رتبه 5 و به جهت درصد عضویت در کتابخانهها نیز رتبه 5 و به لحاظ تعداد امانت به ازاء هر نفر از جمعیت در طول یک سال حائز رتبه دوم است. در سند چشمانداز پیشبینی شده که در سال 1404 کشور در منطقه حائز رتبه اول و در زمره 15 کشور برتر جهان قرار گیرد که تحقق این مهم مستلزم برنامهریزی دقیق، عزم ملی و تأمین منابع مالی لازم توسط دولت با مشارکت مردم است. فارس: آیا نهاد کتابخانههای عمومی کشور تنها متولی امر مطالعه در ایران است؟ مطیعی: نهاد کتابخانههای عمومی کشور متولی تمشیت امور کتابخانههاست و حوزه سخت افزاری و هم نرمافزاری موظف به پیگیری و فراهم کردن ساز و کار تأمین زمین، احداث و تجهیز کتابخانهها و تأمین منابع مکتوب اعم از کتاب و نشریه و منابع دیداری و شنیداری و نیروی انسانی است و منابع درآمدی آن بستگی به نوع همکاری شهرداران دارد که طبق قانون باید نیم درصد از کل درآمد شهرداریها را به حساب انجمن کتابخانههای عمومی شهر خود واریز کنند، لذا طبق فرمایشات مقام معظم رهبری همه دستگاههای اجرایی به ویژه دستگاههای فرهنگی در امر مطالعه و فرهنگ سازی مسئول هستند. فارس: به نظر شما نهضت کتابخوانی که از مطالبات مقام معظم رهبری است چگونه محقق میشود؟ مطیعی: ایجاد فرهنگ مطالعه به عوامل بسیاری مربوط است، درصد کمی از مردم دغدغه یادگیری، خودسازی، علم آموزی و نوآوری دارند و رابطه آنها با کتاب مثل رابطه ماهی و آب است و حیات خود را در مطالعه میدانند که این قشر درصد کمی از جامعه را تشکیل میدهند، اما بخش اعظم جامعه ما دغدغههای فراوان دیگری دارند و نیاز به ایجاد فضای مناسب فرهنگی، اجتماعی و رفع موانع اقتصادی دارند و چه بسا ساعتها از عمر عزیز خود را صرف مطالب کم نتیجه و یا بینتیجه در فضای مجازی میکنند. تحقق نهضت مطالعه مورد نظر مقام معظم رهبری نیاز به عزم ملی، حمایت جدی حاکمیت از مقوله فرهنگ، برنامه محور بودن نهاد و مشارکت قانونمند تمامی دستگاههای اجرایی خصوصاً دستگاههای فرهنگی در اجرای این مهم است و در این راستا رفع مشکلات و موانع فعالان این عرصه در تمامی مراحل و نیاز سنجی در جامعه و سفارش تولید منابع مکتوب مورد نیاز و ایجاد بستر فرهنگی و... از جمله آنهاست و نباید انتظار داشت به صرف تشکیل دبیرخانه نهضت مطالعه و ارسال بخشنامههای پی در پی این مهم به سامان برسد. فارس: چه طرحها و پیشنهادهایی برای بهبود این وضعیت دارید؟ مطیعی: طرح تدوین سیر مطالعاتی (دایرةالمعارف سیر مطالعاتی)، طرح المپیاد مطالعه، طرح ایستگاه مطالعه، طرح کتاب من و... بیشک وضعیت موجود را بهبود خواهد بخشید که هر یک از این طرحها دارای ابعاد گستردهای است و خود نیاز به ساز و کار وسیع و دبیرخانه خاص با عضویت تعدادی از وزارتخانههای ذیربط دارد، همچنین اجرای کامل این طرحها با توجه به محدودیتهای موجود در بضاعت نهاد کتابخانهها نیست. فارس: چند نمونه از راهحلها برای ایجاد زمینه رشد و ارتقاء مطالعه در جامعه بیان کنید. مطیعی: یکی از عوامل تأثیرگذار توجه مسئولین به امر مطالعه است، به عنوان مثال حضور مسئولان در سالنهای مطالعه و در بین جوانان آثار مثبتی در بر خواهد داشت، دوم اینکه دولت باید سیاست گذار باشد و متقاضی انتخابگر کتاب و تا زمانی که سیستم دولتی انتخابگر کتاب باشد رویکرد به مطالعه پر رنگ نخواهد شد. سوم اینکه خرید و ارسال کتاب به کتابخانهها با نظرسنجی از متقاضیان و مخاطبان باشد و بر اساس نیاز محتوای مورد نیاز جامعه سفارش داده شود تا شاهد کتب کاربردی بیشتری برای پاسخگویی به رفع مشکلات مردم باشیم. نکته چهارم اینکه نقش خانواده جدی تلقی شود و مهمترین نقش را میتواند در این زمینه وزارت آموزش و پرورش با توجه به امکاناتی که دارد ایفا کند و دانشآموزان را کتابخوان تربیت کند، البته برگزاری نمایشگاه و فروشگاههای کتاب به منظور دسترسی آسان نیز در این زمینه بیتأثیر نخواهد بود و نکته آخر اینکه توجه حاکمیت به مولدین فکر نسبت به ثروتمندان بیشتر شود و در جذب و انتصاب مدیران بر دانایی محوری توجه کند. فارس: دسترسی به منابع کتابخانهها را چگونه ارزیابی میکنید؟ مطیعی: منابع کتابخانهها به دلیل عدم تأمین منابع مالی و محدودیت فضای سالنهای مطالعه و... به روز نیست و با توجه به چاپ بیش از پنجاه هزار عنوان کتاب جدید در سال شاید کمتر از یک درصد از این عناوین برای کتابخانهها خریداری میشود و اصولاً سالها کتب بلا مراجعه در قفسهها خاک میخورند، از طرفی همه کتب خریداری شده بر اساس نیاز مراجعین انجام نمیشود. همچنین همه کتب موجود نیز بر اساس نیاز جامعه نگاشته و منتشر نمیشود و لازم است مسئولین امر پس از نیاز سنجی و نظرسنجی علمی از مراجعین به کتابخانهها و مردم اولویتها را مشخص کنند و بر اساس مطالبات جامعه نسبت به سفارش تولید محتوی با موضوعات تعیین شده و با نظارت و کنترل دقیق مبادرت کنند و تمامی تولیدات فکری مکتوب متناسب با نیاز جامعه را به طور تضمینی خریداری و در دسترس مراجعین قرار دهند. انتهای پیام/2299/ط30
94/08/27 - 10:37
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]