واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: یکشنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۴

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان گفت: هماکنون روند رو به رشد سیل در سالهای اخیر حاکی از این مهم است که اکثر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلابهای مخرب قرار دارد. دکتر «غلامرضا چمنپیرا» در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه لرستان، اظهار کرد: با پیشرفت و توسعه زندگی بشر خصوصاً در چند دهه اخیر، تحولاتی عظیم و بنیادین در نوع زندگی و نحوه نگرش آنها به طبیعت و جهان هستی ایجاد شده است. وی تصریح کرد: این موضوع با تأثیرگذاری بر الگوی رفتاری انسانها، موجبات بروز وضعیتهای جدید را در محیط طبیعی آنان فراهم کرده است که آسیبهای زیست محیطی در سطح ملی، منطقهای و جهانی از پیامدهای مهم آن بشمار میرود. چمنپیرا با اشاره به عوامل موثر در بروز خسارتهای زیستمحیطی در ادامه به افزایش رو به رشد جمعیت و نیاز روزافزون به جایگزینی و توسعه منابع جدید غذائی اشاره کرد و افزود: این مهم از طریق تغییر کاربری اراضی، عدم برنامهریزی هماهنگ و بکارگیری روشهای غیر اصولی در بهرهبرداری از حوضههای آبخیز، شرایط مناسبی را برای بروز سیلابهای سهمگین و تشدید دفعات آن به وجود آورده است. این دکترای آبخیزداری ادامه داد: هماکنون روند رو به رشد سیل در سالهای اخیر حاکی از این مهم است که اکثر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلابهای مخرب قرار داشته و ابعاد خسارتها و تلفات جانی و مالی سیل افزایش یافته است. بر اساس اطلاعات موجود طی سالهای 1330 تا 1370 قریب به 124 میلیارد تومان خسارت سیلهای مهم کشور بوده که 55 درصد آن مربوط به سالهای 60 تا 70 است. وی تصریح کرد: بررسیهای انجام شده نشان میدهد که خسارتهای وارده به بخش کشاورزی یکی از مهمترین ارقام خسارتهای سیل در ایران است. بر همین اساس افزایش وقوع سیل در دهه 80 نسبت به دهه 40 حدود 10 برابر بوده که خسارتهای ناشی از آن خارج از حد تصور است. چمنپیرا یادآور شد: همچنین بررسیها نشان میدهند که بدلیل تنوع شرایط اکولوژیکی، دستیابی به یک الگوی مشخص و یا ارائه دستورالعمل معین که بتواند دارای کاربرد یکسان در همه حوضههای آبخیز باشد میسر نیست. از همینرو افزون بر شناخت حوزهها و مسائل آنها، اولویت عملیات آبخیزداری متناسب با پتانسیلهای موجود اجتنابناپذیر است. استفاده غیر اصولی از اراضی، موجبات برهمخوردن تعادل اکولوژیک حوضه را فراهم کرده که در نهایت افزایش پتانسیل سیلخیزی حوضههای آبخیز را به همراه دارند. مقابله با سیلاب از طریق پخش سیلاب و آبخوانداری این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان خاطرنشان کرد: با این حال یکی از روشهای مهم و کاربردی مقابله با سیل و خشکسالی، انحراف آب و پخش سیلاب است که باید بیشتر مورد توجه دستاندرکاران و مدیران اجرایی قرار گیرد. وی سیل را افزایش ارتفاع آب رودخانه و مسیل و بیرون زدن آب از آن و اشغال بخشی از دشتهای حاشیه رودخانه دانست و با اشاره به روشهای اصلی مهار سیلاب گفت: این روشها شامل حفاظت، حمایت و احیاء جنگلها و مراتع، احداث سیل بندها، سدها ومخازن و انحراف آب و پخش سیلاب است. چمنپیرا خاطرنشان کرد: بارانهای مناطق خشک و نیمه خشک معمولاً کوتاه مدت اما شدید هستند. آب باران به سرعت به داخل خشکه رودها تخلیه میشود و سپس به طرف مناطق پائیندست که ممکن است چندین کیلومتر از آنجا فاصله داشته باشد سرازیر میشود. سیلابهای حاصله از جریان روانابهای آنی ممکن است برای مناطقی که حتی باران به آنها نرسیده، بسیار مخرب باشد. پخش سیلاب، یا پخش آب یک روش آبیاری ساده برای چنین مواقعی است. در این روش سیلاب را بهطور عمدی از مسیر طبیعی آن منحرف کرده و روی زمینهای هموار مجاور پخش میکنند. انحراف آب و کند کردن سرعت آن میتواند بهوسیله نهرها، دیوارهای خاکی، سدهای کوچک، حصارهای بوته ای و... انجام گیرد. این محقق منابع طبیعی گفت: این عمل نه تنها کاهش سیل و تغذیه سفرههای آب زیرزمینی را بهدنبال دارد، بلکه سطح دشتهای مرطوب شده با سیلاب را آماده کشت میکند. میتوان در زمینهای مرتعی و حتی در ارتفاعات مناطق خشک و نیمه خشک و گاهی اوقات در مناطقی که سیل متداولتر از باران است، محلهای مناسب پخش سیلاب را پیدا کرد. وی با بیان اینکه این عرصهها باید با توجه کامل به پستی و بلندی، نوع خاک و پوشش گیاهی انتخاب شوند، خاطرنشان کرد: سیستم پخش سیلاب باید با دقت و ملاحظات مهندسی طرحریزی و پیاده شوند تا در مقابل سیلاب مقاوم باشد. چمنپیرا با بیان اینکه متوسط بارندگی سالانه کل حوضه آبخیز کوهدشت بر اساس آمار بلند مدت و ترسیم خطوط همباران 451 میلیمتر برآورد شده است، اظهار کرد: با توجه به مساحت 456 کیلومترمربعی حوضه، میانگین حجم آبی که سالانه از راه آسمان وارد حوزه میشود، 207 میلیون مترمکعب است. موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه از یک سو و عدم وجود ساز وکارهای مناسب برای کنترل سیلاب و الگوهای بهینه مدیریتی از سوی دیگر، حوضه آبخیز کوهدشت را در زمره مناطق سیلخیز استان و حتی کشور قرار داده است. سیل و خشکسالی دو روی یک سکه است این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان ادامه داد: سیل و خشکسالی دو روی یک سکه است که یکی از طریق مازاد آب و دیگری کمبود آب عمل میکند. چنانچه رفتار سیل کنترل شده و به نظم کشانده شود، رواناب ناشی از بارندگی به درون زمین تزریق میشود و ضمن کنترل و کاهش خسارتهای ناشی از سیل، خشکسالی را تعدیل کرده و مانع از بروز بحران آب نیز میشود. وی تصریح کرد: دشت کوهدشت که یکی از قطبهای مهم کشاورزی استان بشمار میرود، به شدت وابسته به منابع آبهای زیر زمینی است. پر واضح است تنها منبع تغذیهکننده آب زیرزمینی این دشت بارشهای منطقه و سیلابهایی است که از ارتفاعات مشرف سرچشمه میگیرند. چنانچه مدیریت و مهندسی سیلاب در استان و بهخصوص در حوضه آبخیز کوهدشت نادیده گرفته شود، سیل و خشکسالی بهعنوان دو تهدید حتمی و اجتنابناپذیر در منطقه لنگر انداخته و مشکلات و معضلات اقتصادی و اجتماعی را در پی دارد. اما میتوان با ارائه الگوهای بهینه مدیریتی اثرات و عوارض پیچیده آنها را تعدیل کرده و مانع از بروز چنین وقایعی شد. چمنپیرا با اشاره به حوضه آبخیز کوهدشت گفت: این حوضه از نظر ویژگیهای طبیعی دارای شرایط مساعدی برای اجرای سیستمهای پخش سیلاب و آبخوانداری است. در همین راستا در سالهای گذشته طراحی و اجرای سیستم پخش سیلاب در دستور کار محققان و کارشناسان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان قرار گرفت و در دامنههای شمالی دشت به اجرا درآمد. این پژوهشگر یادآور شد: از زمان اجرای سیستم پخش سیلاب تاکنون، مناطق پائیندست محدوده پخش آب از تهدید سیل در امان بوده و ضمن مهار سیلابهای مخرب و جلوگیری از شستوشو و فرسایش خاک حاصلخیز منطقه اهدافی از جمله تغذیه سفره آبهای زیرزمینی و افزایش سطح ایستابی آن، جلوگیری از هدررفت آب و بهرهبرداری بهینه از رواناب ذخیره شده بخصوص در مواقع کم آبی، کاهش فرسایش ویژه و رسوب ویژه، افزایش تولید گیاهان مرتعی، کشاورزی و دامی، استفاده از رواناب بهمنظور تولید نهال، توسعه کشت درختان مثمر و غیر مثمر، ایجاد مراتع مشجر، ایجاد میکروکلیما و بهسازی محیط را نیز تأمین کرده است. وی با بیان اینکه زیرحوضه داوودرشید با مساحت 790 هکتار در شمال شرقی حوضه کوهدشت قرار دارد، ادامه داد: این زیرحوضه که مجهز به ایستگاه هیدرومتری است، 7/1 درصد از کل مساحت حوضه را در بر میگیرد و یک ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب با مساحت 23 هکتار در پائیندست آن قرار دارد. حجم آبگیری مخازن احداث شده در این ایستگاه شامل حوضچههای رسوبگیر، تورکینستها و بانکتهای پخش آب، بدون احتساب رواناب پخش شده در عرصه، 25000 مترمکعب است. چمنپیرا تصریح کرد: بارندگی 96 ساعته آبانماه امسال کوهدشت با ارتفاع 86.7 میلیمتر و دوره بازگشت 10 سال، منجر به بروز سیلاب در شهر کوهدشت شد. بدیهی است وقوع سیل با دوره بازگشتهای بالاتر مثلاً 25، 50 و یا 100 ساله، خساراتی به مراتب بیشتر از وضعیت کنونی به بار میآورد. این محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان خاطرنشان کرد: در واقعه سیل 8 آبان امسال سامانه پخش سیلاب داوود رشید که در شمال شرقی شهر قرار دارد، سیلاب حوضه بالادست را کنترل کرده و مانع از بروز خسارت به مناطق پائیندست شد. در ایستگاه هیدرومتری پخش سیلاب داوود رشید، در همان دقایق اولیه شروع رواناب، کار پایش و آماربرداری آغاز و تا خاتمه سیلاب ادامه یافت. نتایج حاصل از دادههای این ایستگاه، مدت زمان هیدروگراف سیل را 67 ساعت با دبی حدکثر لحظهای 33.4 مترمکعب بر ثانیه نشان داد. وی اظهار کرد: حجم نزولات حاصل از بارندگی 684 هزار و 930 مترمکعب و حجم رواناب ایجاد شده 317 هزار و 520 مترمکعب برآورد شد. با توجه به خصوصیات فیزیوگرافی و هیدرلوژیکی این زیرحوضه 46 درصد از بارندگی تبدیل به رواناب شد، که نشان از سیلخیز بودن منطقه دارد. اما کانالهای پخش آب ضمن ایجاد تأخیر زمانی باعث کاهش و کنترل سیلاب شد. از مقدار کل بارندگی دریافت شده در زیرحوضه داوود رشید 367 هزار و 410 مترمکعب صرف ذخیره سطحی، نفوذ و تبخیر شده است. بنابراین، چنانچه پخش سیلاب و آبخوانداری در سایر زیرحوضهها، بخصوص زیرحوضههای مشرف به شهر کوهدشت توسعه یابد گامی موثر در جهت کاهش سیلاب این منطقه خواهد بود. انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]