واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه جام جم: اشاره: از زمانی که آلفرد آدلر، روان شناس معروف اتریشی برای اولین بار به اصطلاح سبک زندگی (life style) اشاره کرد، بیش از 100 سال می گذرد و با این حال، هنوز سبک زندگی اصطلاحی جدید و ناآشناست. ریشه های این ناآشنایی را که بگیرید، به تعاریف مختلفی می رسید که در دل سبک زندگی جا خوش کرده است. همین بهانه کافی است تا پای صحبت دکتر محمدباقر خرمشاد بنشینیم؛ رئیس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی؛ استاد دانشگاهی که معتقد است ساماندهی سبک زندگی و تقویت آن،در سابقه سبک زندگی، معانی مختلفی نوشته شده است. شما این اصطلاح را چطور تعریف می کنید؟ سبک زندگی در مباحث جامعه شناسی مخصوصا در جامعه شناسی جدید، سنجه ای است برای آزمودن مجموعه ای از تحولات اجتماعی در حالی که این اصطلاح در مفهومی که در ایران امروز ما متداول شده، با نگاه علمی و آکادمیک جامعه شناسی به سبک زندگی متفاوت است. تعریف من هم از سبک زندگی در فضای ایرانی خودمان می گنجد. اگر بخواهم در این فضا جوابی به سوال شما بدهم، باید بگویم سبک زندگی ترجمان خرد تمدن است. به عبارت دیگر، اگر تمدن را یک بحث و مفهوم کلان بگیریم، ترجمان خرد آن در زندگی روزمره انسان ها می شود بحث سبک زندگی. بهتر است پیش از هر چیز به یک تعریف مشترک از تمدن برسیم. دقیقا همین طور است. تمدن یک پدیده است؛ یک پدیده چند ضلعی همگن و هم سنخ و منسجم که درون خودش پیشرفت و تحول و ترقی به همراه دارد. این چند ضلع، اضلاعی هستند که مجموعه زندگی انسان را شامل می شوند. وقتی ما از تمدن و چند ضلعی تمدن صحبت می کنیم یعنی مجموعه آنچه به صورت هم سنخ و همگن و طبیعتا به صورت پیچیده بین اضلاع دین، هنر، فلسفه، اخلاق، فن، صنعت، قانون و معماری اتفاق می افتد و در نهایت یک جامعه را به صورت متمدن درمی آورد. ترجمان همه این موارد زندگی افراد سبک زندگی را می سازد. یعنی خروجی هر تمدن یک نوع سبک زندگی متفاوت است؟ دقیقا همین طور است. این تمدن این سبک زندگی را رواج می دهد و آن تمدن، آن سبک زندگی را، اما مساله وقتی مهم تر می شود که بدانیم این سبک زندگی در تمام اجزای جامعه نمود پیدا می کند؛ در نحوه پوشش، نحوه معاشرت، نحوه غذا خوردن، نحوه رابطه انسان ها با یکدیگر و جایگاه خانواده. همه اینها مجموعه ای است که به عنوان سبک زندگی از آن یاد می کنیم. پس به عقیده شما سازه کلان، تمدن است و سازه خرد، سبک زندگی؟ همین طور است. سبک زندگی را اگر به صورت کلان نگاه کنیم، تمدن را خلق می کند و از آن طرف، اگر تمدن را خرد کنیم به صورتی که در زندگی فردی، خصوصی و اجتماعی انسان ها تجلی پیدا کند، می شود سبک زندگی. سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی را چطور تعریف می کنید؟ قبل از شروع بهتر است دو سطح بحث را از هم تفکیک کنیم؛ یکی هست ها و یکی بایدها. یعنی سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی جامعه امروز ما آن طور که هست و آن طور که باید باشد. اگر این دو بحث را جدا در نظر بگیریم به نتیجه بهتری خواهیم رسید. هست های سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی جامعه امروز ما چیست؟ ما یک سبک زندگی ـ ایرانی اسلامی داریم که مختص جامعه خودمان است؛ یعنی همه چیز ما از نوع خورد و خوراکمان و شکل غذاهایمان گرفته تا نوع لباس پوشیدن، ساختن خانه هایمان، آیین ها، آداب و رسوم، حتی نوروز و محرم مان همه نمودهایی از سبک زندگی ماست. مثال عینی سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی را می توانیم فصل تابستان در سطح پارک ها ببینیم. امروز فشار تمدنی غرب به اندازه ای است که اگر سامانی به سبک زندگی مان ندهیم، ممکن است تمدن و سبک زندگی مان با مشکل مواجه شود در تمام سطح پارک ها خانواده هایی را می بینیم که دور هم نشسته اند و شاید در کشورهای دیگر، کمتر این شکل از دورهمی ها را بتوان دید. در غرب این نوع دورهمی ها اصلا وجود ندارد و در شرق هم به این شکل و مفهوم دیده نمی شود. اینها هست های سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی جامعه امروز ماست که نشان می دهد هنوز خانواده در جامعه ما اصالت دارد یا ادب و احترام به بزرگ تر ها و معلم هنوز ارزش تلقی می شود. اینها سبک زندگی هست جامعه امروز ماست؛ یعنی چیزی که الان وجود دارد و نمودهایش را در اجزای مختلف زندگی ما نشان می دهد. چرا برای سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی «باید» را به کار می بریم؟ اگر ما سبک زندگی را ترجمان خردی از سازه کلان تمدن در نظر بگیریم، از آنجا که در جهان امروز رابطه تمدن ها بسیار پیچیده تر و درهم تنیده تر از رابطه تمدن ها در اعصار گذشته است و همین طور به این دلیل که تمدن غرب به عنوان تمدن مسلط می تواند مقدار زیادی از داشته های خودش را به سایر تمدن ها دیکته کند، در نتیجه تمدن های دیگر مثل تمدن ما، تمدن مصر یا چین که در گذشته برای خودشان هویت مشخصی داشتند در شرایطی قرار می گیرند که اگر نتوانند خودشان را بازسازی و مدیریت بکنند، ممکن است زیر فشار تمدن مسلط، رو به نابودی بروند. به همین دلیل، در جامعه امروز ما و ایران انقلاب اسلامی، پدیده تمدن ایرانی ـ اسلامی و پدیده سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی به یک ضرورت تبدیل می شود. به این مفهوم که اگر ما نتوانیم داشته های خودمان را سامان بدهیم که آنچه هست، باشد و هم پاسخگوی نیازهای امروز هم جذابیت قابل رقابت با داده های تمدن غرب را داشته باشد تا بتوانیم نسل جدیدمان را در حوزه تمدنی خودمان تربیت کنیم، نمی توانیم هویت مان را حفظ کنیم و به مشکل می خوریم. چراکه هویت پاسخی است به سوال من کیستم. جواب این سوال هم از تمدن و آنچه هستیم، برمی آید. امروز فشار تمدنی غرب به اندازه ای است که اگر سامانی به سبک زندگی مان ندهیم، ممکن است تمدن و سبک زندگی مان با مشکل مواجه شود. درنتیجه ساماندهی هست های تمدنی و تعیین هدف های جدید مبتنی بر داشته های تمدنی و به تبع آن، ساماندهی سبک زندگی و تقویت آن و ارائه برنامه های جدید برای سبک زندگی به یکی از ضروریات جامعه امروز ایران ما تبدیل می شود. این ساماندهی چه مواردی را شامل می شود؟ ساماندهی مراحل مختلفی دارد؛ اولین نکته آن آگاهی به این مساله است یعنی فهم این مساله به عنوان ضرورت. بعد از این که این ضرورت مورد توجه قرار گرفت، مرحله بعدی القا و خودباوری است؛ به این مفهوم که اگر تمدن رقیب کسی است، ما هم کسی هستیم. اگر او حق دارد ما هم حق داریم. این نکته وقتی اهمیت پیدا می کند که می بینیم در نسل جوان ما، نسبت به تمدن غرب احساس حقارت وجود دارد در حالی که باید این نسل را آگاه کرد که رشد تکنولوژی الزاما به مفهوم برتری تمدن نیست. درنتیجه این زرق و برق تکنولوژی که بخشی از تمدن است و قطعا نه همه آن، نباید نسل جوان ما را در شرایطی قرار بدهد که فکر کنند برتری تکنولوژی مساوی است با برتری تمدنی و درنتیجه هر آنچه تمدن غالب دارد، خوب است و هر آنچه ما به عنوان یک تمدن ریشه دار و کهن و قدیمی داریم، بد است. مرحله بعدی هم داشتن برنامه است. داشتن برنامه برای این که به این موضوع سامان داده شود، کما این که طرف مقابل برای این که داشته های تمدنی خودش را بسط بدهد، برنامه دارد و اتفاقا از همین منظر تلاش می کند سلطه سیاسی اش را گسترش بدهد. مرحله بعد هم مشارکت دولت و ملت و همدلی و همزبانی مردم، نهادهای مردمی، سمن ها و تشکل های مردم نهاد و دولت است. مینا مولایی جامعه
شنبه ، ۲۳آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه جام جم]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]