واضح آرشیو وب فارسی:همدان پیام: اجتماعی ■ ایران رتبه چهارم طلاق در جهان را به خود اختصاص داده است یکی از مشکلات اساسی که در راه تحقق نشدن سیاست های تحکیم بنیان خانواده در برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت نظیر برنامه های 5 ساله توسعه کشور همواره گریبان گیر سیاست گذاران و برنامه ریزان بوده، درک نکردن درست از مفهوم خانواده و اعضای آن است. چندگانگی مفهومی امروز تصمیم گیران مسائل خانواده در ایران را به چند راهی تصمیم گیری رهنمون کرده است. شواهد حاکی از افزایش آشفتگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی است. اگر با نگاهی واقع بینانه به این آشفتگی ها بنگریم، ناگزیر از آنیم که به ساختار و وضعیت خانواده، به معنای خشت اولیه و زیربنای جامعه و فرهنگ امروزی بپردازیم. زیرا به خوبی می بینیم که همه درهم ریختگی ها از خانواده، از محلی که هر فرد در آن پرورش می یابد و آموخته هایش را به مناسبات و روابط اجتماعی منتقل می کند، ریشه می گیرد. درواقع انسان حاصل عادت واره هایش است که در میدان های مختلف زندگی کسب می کند. عادتواره نه تنها پیوندی بین گذشته، حال و آینده ایجاد می کند، بلکه عامل پیوند بین فرد و اجتماع، عینیت وذهنیت، و ساختار و عاملیت است. عادتواره های زندگی در خانواده ایرانی برخواسته از گذشته ای است که "سبک زندگی" انتقالش داده و تحولات و تغییرات بنیاد خانواده بر خاسته از عادتواره هایی است که درگذر زمان آرام آرام این دگرگونی ها را درونی کرده است و این تغییر درهم فراخوانی ساختمان ذهنی و جهان اجتماعی به تدریج و آرام توانسته سلامت خانواده را دچار چالش مفهومی گرداند، در واقع آنگونه که بوردیو می گوید عادتواره "ذهنیت اجتماعی شده "و"متجسد اجتماعی "است. یکی از مفاهمی که در این عادتواره ها توسعه یافته وامروز اهمیت اساسی برای تصمیم گیران در امر سیاستگزاری دارد، مفهوم خانواده است. خانواده یکی از بنیانی ترین نهادهای اجتماعی است و به لحاظ نقشی که در تداوم جامعه ایفا می کند، یکی از موضوعات مهم نزد متفکران تاریخی و اجتماعی است. نهاد خانواده در طیف نگاه محافظه کارانه و مبتنی بر سنت، جایگاه ویژه ای در حفظ سنت های پیشین و تداوم آن در دوران جدید دارد و افزون بر آن نقش و کارکردهای اساسی بازسازی و قوام بخشی جامعه که بر دوش خانواده گذاشته شده است حایز اهمیت و نقش جدی است. نقش و خانواده در حفظ نظم و تعادل نظام اجتماعی، جایگاه آن را مهم و حساس می کند. تغییرات پدید آمده در دنیای جدید به طور عادی بر خانواده تأثیر می گذارد خانواده تأثیرات را در کارکردها، نقش ها و شکل روابط و مناسبت ها نشان می دهد ولی این تغییرات به معنای فروپاشی و زوال خانواده نیست. دعوی معتقدان به فروپاشی خانواده اغلب بر اساس شواهدی است که ناظر بر ایجاد تغییر در نهاد خانواده و فرم های تشکیل و تداوم خانواده در قبل است. این مولفه ها به این قرارند؛ کاهش میزان ازدواج: آمار نسبت ازدواج به طلاق طی ده سال گذشته با کاهش 2/5 درصدی همراه بوده است. بر اساس آمار ثبت شده سازمان ثبت احوال، تعداد ازدواج ثبت شده در ده سال گذشته به میزان بسیار ناچیزی اتفاق افتاده است، به طوریکه آمار ازدواج از723میلیون و 976 هزار مورد در سال 83 به773 میلیون و 161 هزار مورد در سال 92 رسیده است. این در حالی است که روند طلاق در کشور سیری صعودی داشته است. نسبت ازدواج به طلاق در سال 83 به میزان 8/9 بوده است که در سال 92 به 4/5 می رسد. باز هم طبق گزارش سایت آمار ایران 48 درصد مردان و 46 درصد زنان در سن ازدواج هستند ولی ازدواج نکرده اند. بالا رفتن میزان طلاق طبق آمار رسمی ، ایران رتبه چهارم طلاق در جهان را به خود اختصاص داده است. از سال 85 تا سال 90 آمار طلاق در ایران از 92 هزار مورد به 143 هزار مورد رسیده است و در سال 92 نیز این آمار به 144 هزار رسیده است. کاهش میزان تولد به دلیل پایین آمدن میزان زاد و ولد در کشور، سیاست جمعیتی در ایران در سال 92 تغییر یافت و سیاست افزایش جمعیت از طرق مختلفی دنبال شد. نگرانی از پیر شدن جمعیت ایران در دهه های بعد تا آنجا پیش رفت که سیاست و اراده دولت تا خصوصی ترین حوزه های زندگی شخصی در خانواده را در نوردید از جمله می توان به سیاست های مقابله ای با تنظیم جلوگیری از باروری اشاره کرد. تغییر سبک زندگی مجردی از دیگر مولفه های ناظر بر تزلزل خانواه در ایران، شیوع سبک زندگی مجردی است که بر اساس سرشماری سال 1390 حدود 1/7 درصد خانواده های ایرانی به طور مستقل و تک نفره زندگی می کنند و این تعداد ظرف 5 سال گذشته حدود 2 درصد افزایش یافته است. طبق آمار سازمان ملی جوانان در سال 89 حدود 30 درصد جوانان در 6 کلان شهر ایران، مجردی زندگی می کردند. بالا رفتن سن ازدواج آخرین بررسی ها خبر از بالا رفتن سن ازدواج در ایران می دهد. طبق سرشماری سال 55 میانگین سن ازدواج دختران6/19 درصد بوده است که در سال 90 به 5/23 درصد رسیده است. در مورد پسران نیز از 24 سال به 27 سال رسیده است. افزایش ناهنجاری های جنسی روابط جنسی خارج از ازدواج که به روابط غیر هنجاری تعبیر می شود، در سال های اخیر در بین جوانان گسترش محسوسی داشته است. هر چند آمار رسمی در این مورد وجود ندارد، اما گزارشات مراکز روانشناسی و مشاوره و نیز هشدار سازمان های بهداشت جهانی به شیوع بیماری های مقاربتی در ایران می تواند گواه بر افزایش این نوع از روابط در بین جوانان باشد. در تحلیل موارد فوق باید گفت؛ عوامل ذکر شده در برداشت ابتدایی می تواند ناظر باشد بر فروکاسته شدن از اعتبار و دوام خانواده. چنانکه افراد در سن جوانی از خانواده خود جدا می شوند(درصد قابل توجهی از جوانان ) و یا آن که سبک و سیاق زندگی آنان در نسبت با خانواده خود دستخوش تغییرات بنیادین می شود ( شکاف نسلی- تفاوت در نگرش ها و بینش های نسل جوان نسبت به والدین خود)، از سوی دیگر تمایل به ازدواج، که قراردادی حقوقی، شرعی و عرفی بین زوجین و تشکیل خانواده محسوب می شود، رو به ضعف گذاشته است، مولفه های ذکر شده در زنجیره ای از علل و عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دیگر پیچیده است که به عنوان علل و پیامدها در برنامه ششم توسعه باید مورد بررسی قرار گیرد وسیاست گذاری های کلان را در این مورد در آینده دید، چون در دنیای امروز خانواده ها در حال فرار هستند و باید مطابق با مباحث روز خانواده وتأثیرش بر امر توسعه تصمیم گیری کرد. البته دلایل ذکر شده و دلایل بسیار دیگر می تواند دال بر سست شدن نقش، جایگاه و کارکرد خانواده تلقی شود، خاصه آن که فهم ناظران از خانواده، مبتنی بر ایده مشخص و معینی (خانواده سنتی) باشد، در این شرایط است که با زیر سؤال رفتن کارکردهای اساسی خانواده؛ یعنی تولید مثل، تأمین قاعده مند نیازهای جنسی و تأمین نیازهای مادی، خانواده در کلیت دستخوش تزلزل و فروپاشی فهمیده می شود و این امر به طور گسترده ای تعمیم داده می شود، بنابراین چهارچوب مفهومی در خصوص فروپاشی خانواده، مبتنی بر نگاه سلبی و آسیب شناسانه به وضعیت موجود است به این معنا که به محض پدیدار شدن فاکت های عینی، گفتمان فروپاشی مایل به برجسته ساختن آسیب و بحرانی خواندن شرایط دارد و ظهور اشکال یا فرم های تازه را بحران و در حکم گسست در نظم موجود می فهمد و در پی بازگشتن به وضعیت هنجارین معین است. *عالیه شکربیگی دبیر کارگروه خانواده سالم معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری
چهارشنبه ، ۱۳آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همدان پیام]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]