واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: همان اتفاقی که درباره دو تلقی مختلف از واژه «غلط» در گفتار یک افغان وجود دارد و منظور او «اشتباه» است ولی ما حمل بر «اهانت» می کنیم چه بسا درباره واژه «شخصیت» هم رخ داده باشدعصر ایران؛ مهرداد خدیر - « سید مهدی رحمتی شانسی برای حضور دوباره ندارد چون افرادی که از بُعد شخصیتی در نگاه من مردود شوند هیچ شانسی دارند تا دوباره در کنارهم باشیم.» این جمله ای است که پس از دیدار پرسپولیس – استقلال از کارلوس کی روش سرمربی تیم ملی فوتبال ایران نقل و در واقع ترجمه شده و همین خشم باشگاه استقلال را برانگیخته تا در دفاع از کاپیتان شایسته خود بیانیه شداد و غلاظی صادر کند. در این بیانیه آمده است: « سرمربی تیم ملی می تواند از نظر فنی و یا سیستم مد نظر خودش بازیکنی را دعوت و یا از بازیکنی چشم پوشی کند اما حق توهین به شخصیت هیچ بازیکنی را ندارد. آیا این همه حاشیه و بیانیه و توهین مستقیم آن هم با چنین ادبیاتی نشان از شخصیت کی روش است؟ » بیانیه نویس برای این که دُز واکنش خود را بالا ببرد در پایان آورده است: « شاید در کشور موزامبیک واژه شخصیت معنای دیگری دارد. امروز از نگاه هواداران میلیونی استقلال، شایستگی سرمربیگری تیم ملی ایران توسط کارلوس کی روش به دلیل توهین به اسطوره و کاپیتان استقلال مورد تردید واقع شده و از نظر شخصیتی این کی روش است که در حوزه اخلاق و شخصیت و ادبیات مردود شده است.» نویسنده این سطور دقیقا نمی داند واژه ای که کارلوس کی روش به کار برده چه بوده اما این احتمال را نیز باید در نظر داشت که در برگردان و ترجمه مفهوم مورد نظر به تمامی منتقل نشده باشد. برای این که منظور روشن شود یک مثال ملموس شاید به انتقال موضوع کمک کند. افغان ها به جای این که بگویند «اشتباه می کنید» می گویند «غلط می کنید!». کسانی که نیروی کار افغان داشته اند یا با افغان ها آشنا هستند از این تعبیر نمی رنجند چون می دانند منظور گوینده هرگز اهانت نیست. اما اگر کسی با این ادبیات آشنا نباشد حمل بر توهین می کند و چه بسا در مقام واکنش بگوید : خودت غلط می کنی! آن گاه بنده خدا از همه جا بی خبر شاید بپرسد « شاید هم من غلط کرده باشم. شما چرا عصبانی میشوید؟!» همان اتفاقی که درباره دو تلقی مختلف از واژه «غلط» در گفتار یک افغان وجود دارد و منظور او «اشتباه» است ولی ما حمل بر «اهانت» می کنیم چه بسا درباره واژه «شخصیت» هم رخ داده باشد. در زبان انگلیسی این مفهوم با دو واژه منتقل می شود و نمی دانیم کی روش کدام را به کار برده اما در فارسی هر دو به «شخصیت» ترجمه می شود. اولی character است که در فارسی می توان به «شخصیت، وضعیت، طبع، طبیعت و روحیات » برگرداند و دومی behavior که « نحوه رفتار و برخورد یک نفر با دیگران» است. این احتمال را باید در نظر داشت که منظور کی روش این بوده باشد که دو کاراکتر با هم سازگار نیست نه این که یک نفر «بی شخصیت» باشد. شاید قضیه به همین سادگی باشد. دو واژه متفاوت و یک واژه واحد به عنوان معادل. همین! ممکن است منظور سرمربی پرتغالی تیم ملی - که بیانیه نویس استقلال برای تحقیر و تخفیف از او به عنوان «موزامبیکی» یاد کرده در حالی که خود پرتغال هم به رغم سابقه استعماری در گذشته های دور اکنون یک کشور درجه دوم اروپایی است! – از شخصیت نه آن « شخصیت» که این «شخصیت» بوده باشد. ممکن است دو نفر با هم سال ها دوست بوده باشند اما یکی پیشنهاد همکاری مالی با دیگری را نپذیرد و در توضیح یا توجیه بگوید «شخصیت ما دو نفر با هم سازگار نیست. من سخت گیرم و منظم و او آسان گیر و اهل بریز و بپاش.» هیچ گاه دوست او نخواهد گفت «به من اهانت شده » و تلقی «بی شخصیت» نخواهد داشت. اگر مترجم قدری بیشتر دقت کرده بود و می دانست واژه «شخصیت» چه باری در زبان فارسی دارد و می تواند جنجال به پا کند کلمه دیگری به کار می برد. احمد شاملو جایی گفته بود که مترجم اشعار او به زبان آلمانی روزی تماس می گیرد و می گوید واژه « فروتن »در شعر شما را نمی توانم ترجمه کنم. ( کوتاه است در/ پس آن به که فروتن باشی ) پرسیدم چرا؟ پاسخ داد: در زبان آلمانی، فروتن به معنی متواضع با این بار معنایی نداریم و واژه معادل آن « فرومایه » است که با مفهوم مورد نظر شما تناقض دارد. تصور کنید مترجم با شاعر بزرگ تماس نمی گرفت و به تشخیص خود برمی گرداند و می نوشت: «کوتاه است در/ پس آن به که فرومایه باشی!» آن گاه آیا مفهوم را به صورت کامل از این رو به آن رو نمی کرد و صدای شاعر را درنمی آورد؟! تازه خود «کوتاه است در» نیز به تمامی در ترجمه منتقل نمی شود. چون منظور «درِ» زورخانه هاست که به عمد کوتاه می گرفتند تا پهلوانان گردان برافراشته ناگزیر باشند خم شوند و فروتنانه و خاضعانه و نه گردن کشانه و مغرورانه وارد گود شوند. از این سوء تفاهم ها و سوءتعبیرها در هر برگردانی رخ می دهد و شاید اگر مترجم کارلوس کی روش به این نکته توجه داشت به گونه ای برنمی گرداند که اسباب چنین سوء تفاهم بزرگی شود و هواداران را به شعار دادن علیه او سوق دهد و روزنه های بازگشت را کاملا ببندد. هیچ یک از اینها هم نباشد در این نکته تردید نیست که بعید است واژه «بی شخصیت» را در مقام «ناسزا» به کار برده باشد. «کاراکتر» یا «بی هاویر»؛ مساله این است!
دوشنبه ، ۱۱آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 13]