واضح آرشیو وب فارسی:اعتماد: اگر کمی دقیق و جزیی نگاه کنیم، جایی برای رقابت سالم در مناسبات ما نیست؛ همه چیز سیاه و سفید است و همه آدم ها خوب و بد تعریف می شوند. در سیاست، سیاستمداران به جای رقابت با یکدیگر دشمنی می کنند و اگر کسی را همراه نبینند، دشمنی و اتهام را جایگزین می کنند. در اجتماع و مناسبات اجتماعی هم همین اتفاق می افتد؛ همدیگر را متهم می کنیم، خوب، بد، زشت می سازیم و به جای پیدا کردن راه های سالم و اخلاقی برای رسیدن به موفقیت، دشمنی و کینه توزی را جایگزین می کنیم. رفتارهایی که ناخوشایندند و باید بدانیم از کجا به ما رسیده و قرار است به کجا برسیم. برای بررسی این موضوع سراغ سه چهره مختلف رفتیم. یک استاد اخلاق سیاسی که از آموزه های سیاسی بگوید، یک جامعه شناس و یک سیاستمدار که جواب بدهند؛ این رقابت ناسالم از دنیای سیاست شروع شده و به جامعه رسیده یا از جامعه در سیاست نشسته. از مرز اخلاق عبور نکنیم محمد تقی فاضل میبدی نخستین کسی که در تاریخ اسلام سعی کرد اخلاق را فدای قدرت طلبی اش کند، معاویه بود. حضرت علی(ع) در این باره می گوید: «من از معاویه چیزی کم ندارم، اما معاویه حیله می کند، درحالی که من هیچ وقت حاضر نمی شوم برای حفظ قدرت ارزش های اخلاقی را فدا کنم». با همین آموزه های اسلامی است که از یک جامعه اسلامی انتظار می رود اخلاق در مرحله اول باشد. آنچه امروز به صورت برجسته و ملموس در جامعه دیده می شود، فضای رقابت منهای اخلاق و منطق است. معیار تمایز یک جامعه اسلامی و جامعه غیر اسلامی در برجستگی اخلاق در روابط اجتماعی و سیاسی است. اگر جامعه اسلامی خالی از اخلاق شود، جوهره و اساس اسلامیت در آن خالی شده است. امروز برخی سیاستمداران برای دستیابی به قدرت، اخلاقیات را زیر پا می گذارند. امری که جامعه را هم تحت تاثیر قرار می دهد. کسانی که به دنبال قدرت طلبی و جایگاه اجتماعی والایی هستند به یاد داشته باشند با حذف اخلاقیات نمی توانند مدت زمان زیادی در این جایگاه قرار بگیرند، چون عبور از مرز اخلاق باعث می شود موقعیت آنها با گذشت زمان متزلزل شود. دروغ، تهمت، کینه ورزی مفاهیمی هستند که امروز در میان برخی سیاستمداران رایج شده است. این مفاهیم جای رقابت سالم و سازنده را گرفته اند و باعث می شوند فضای رقابت ناسالم و ملتهب شود. وقتی نخبگان جامعه مبتلا به این مشکلات هستند، طبیعتا این مشکلات به جامعه و مردم هم سرایت می کند. امروز می بینیم که قباحت های خیلی از جرم ها و معصیت ها در میان مردم ریخته شده و برخی به سادگی از مرز اخلاقیات می گذرند. بنابراین از آن جایی که جامعه ما اسلامی و اخلاقی است باید هرگز فراموش نکنیم برای به دست آوردن قدرت، اخلاق و منطق را کنترل کنیم و تحت هر شرایطی از مرز آنها عبور نکنیم. عبور از مرز اخلاقیات فضای جامعه را ملتهب و ناسالم می کند. زندگی در چنین فضایی برای مردم خطرناک و نگران کننده است. جامعه از اعتماد خالی شده افسر افشار نادری فرهنگ رقابت از آن دست مفاهیمی است که در جامعه امروز شکل متفاوتی پیداکرده است. نخبگان جامعه به دلیل کسب قدرت و تولید ثروت در موقعیت رقابت یا پیشی گرفتن از یکدیگر به سر می برند. این مشکل را در اقتصاد، سیاست و فرهنگ و هنر بیش از حوزه های دیگر می بینیم. سیاستمداران برای حفظ جایگاه خود یا کسب جایگاه بالاتر، مناسبات اخلاقی و انسانی را زیر پا می گذارند. حال آنکه در تئوری های اجتماعی، الگوبرداری مردم از نخبگان خود امری اجتناب ناپذیر و به دور از انکار است، یعنی نمی توان انتظار داشت نخبگان یک جامعه برای قدرت طلبی به خشونت و خودخواهی متوسل شوند، اما این مشکلات در فضای کسب کار عامه مردم یا فضاهای علمی و دانشگاهی نفوذ نکند، قطعا این فضاها هم ناسالم و متشنج می شود. اگر ثروت و موقعیت اجتماعی در کشورها بیشتر در دسترس مردم باشد، فضای رقابت هم بیشتر می شود، مثلا در کشوری مثل ژاپن مردم به جای رقابت با یکدیگر وحدت دارند و همه با هم برای تولید ثروت تلاش می کنند. درحالی که در کشور ثروتمندی مثل ایران، به دلیل توزیع ناعادلانه سرمایه و جایگاه اجتماعی، برخی مدام درحال رقابت و جلو زدن از دیگران هستند و برای دستیابی به موقعیت بالاتر حاضرند بسیاری مفاهیم انسانی و اخلاقی را زیرپا بگذارند. پول و شأن اجتماعی برای هر انسانی در هر طبقه ای اولویت دارد اما از مسوولان جامعه انتظار می رود خدمت به مردم را اولویت قرار ندهند و از رقابت برای حفظ منافع پرهیز کنند. رقابت برای جامعه مفید و سازنده است اما رقابت ناسالم روندی را در جامعه ایجاد می کند که افراد فکر می کنند برای به دست آوردن قدرت و جایگاه اجتماعی مدام باید با یکدیگر در تقابل باشند. برای یکدیگر بدخواهی کنند و به موقعیت هم آسیب بزنند. هر کدام از این کار ها باعث از دست رفتن اعتماد اجتماعی خواهد شد. حسن خلق از یاد رفته مصطفی ایزدی ایران کشوری مسلمان است، مسلمان در هر شرایطی باید ادب، اخلاق، برادری و حسن خلق را در برخورد با مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی با دیگران، رقبا، مخالفان و دوستان رعایت کند. از مسائل مهمی که در جریان انقلاب اسلامی اتفاق افتاد، رفتارهای انسانی و اخلاقی مردم با یکدیگر بود. همه با هم برادرانه و در صلح و دوستی رفتار می کردند و وحدت و یکپارچگی، جامعه ایران را به جامعه ای نمونه و مثال زدنی تبدیل کرد. پس از انقلاب چند عامل باعث شد وحدت و برادری در جامعه کمرنگ شود. جنگ یکی از همان عوامل بود، ذات جنگ با خشونت آمیخته است و این عنصر ناخودآگاه در مردم و جامعه هم نفوذ کرد. مشکلات اقتصادی حاصل از جنگ و بمباران ها مردم را عصبی و تندخو کرد. بعد از جنگ عوامل دیگری باعث شد فضای برادری و صلح در جامعه کمرنگ تر شود. رقابت های سیاسی در مقاطع مختلف از دایره انسانی و اخلاقی خارج و به قدرت طلبی متوسل شد. مجموع این عوامل کاری کردند که امروز فضای اجتماعی ایران فضای دشمنی و چنددستگی شده است. همچنین دولت نهم و دهم در تشدید این فضا نقش موثری ایفا کرد، مردم در آن هشت سال ادبیاتی را از یک فرد به عنوان رییس جمهور کشورشان می شنیدند که ادبیات سالم و مناسبی نبود. این دوران باعث شد رقابت های سیاسی بیشتر از گذشته از مروت و انصاف خارج شود و درگیر خشونت و افشاگری شود. هرچند آن دوران به پایان رسید اما همچنان این رفتارها در میان برخی سیاستمداران جریان دارد. نمونه آن خشونت و ناسزاهایی بود که در جریان کمیسیون برجام از برخی نمایندگان شنیده و دیده شد. مردم هم پیروان حاکمان شان هستند، بنابراین این قبیل رفتارهای خارج از انصاف طبیعتا در بدنه جامعه رخنه می کند و پس از مدتی ما با جامعه ای مواجه خواهیم شد که کینه ورزی، حسادت و تنگ نظری جزیی از اصول زندگی برخی از مردم شده است.
یکشنبه ، ۱۰آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اعتماد]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]