واضح آرشیو وب فارسی:فردا نیوز: ابتکار: هدف این نوشتار تبیین تاثیر جنبش های مردمی اخیر جهان عرب در عرصه داخلی کشور عربستان است. بر این اساس، ابتدا برخی مشخصه های اصلی این جنبش ها به ویژه مردمی بودن آنها مورد اشاره قرار می گیرد. سپس ضمن تشریح بسترهای تاثیرپذیری جامعه عربستان از این جنبش ها و تحولات، با نگاهی به تاثیرات عینی و اعتراضات ملموس در این کشور، رویکرد دولت سعودی در قبال اعتراضات تبیین می گردد. تاکید اصلی نویسنده آن است که جنبش های مردمی جهان عرب به رغم منجر شدن به اعتراضاتی محدود (قشری و گروهی) در عربستان که به طور خاص در میان شیعیان برجستگی و تداوم داشته است، با توجه به شرایط داخلی و رویکرد مقابله ترکیبی (اقتصادی – امنیتی) دولت سعودی، در کوتاه مدت به ایجاد جنبش اعتراضی فراگیری و مدام منجر نخواهد شد. با این حال در دراز مدت به دلیل سرعت تغییرات می توان این کشور را به همراه سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس کاندیدای موج بعدی جنبش های مردمی در جهان عرب محسوب کرد. جنبش های مردمی در جهان عرب که با قیام مردم تونس در اواخر سال 2010 آغاز شد و در سال 2011 به تعداد قابل توجهی از کشورهای عربی سرایت نمود، آغازگر مرحله نوینی در حیات سیاسی و اجتماعی کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین دگرگونی هایی در نظم منطقه ای شده است. این جنبش ها به لحاظ گستردگی و عمق، پدیده ای کاملاً نوین در جهان عرب محسوب می شوند که در تاریخ منطقه سابقه نداشته است. در حالی که اغلب تغییر و تحولات در نظام های سیاسی منطقه در طول دهه ها و حتی قرون گذشته در قالب هایی مانند مداخله خارجی ، کودتای نظامی و یا فعالیت گروه های و احزاب سیاسی دارای ایدئولوژی غیر بومی مانند ناسیونالیسم یا سوسیالیسم رخ داده است، در مرحله کنونی می توان شاهد آن بود که جنبش هایی نوین بدون مداخله خارجی و بدون نقش تعیین کنندگی گروه ها و احزاب سیاسی و صرفاً با تکیه بر نیرو و اراده مردمی در جهان عرب ظهور یافته است. در تبیین تاثیرگذاری جنبش های مردمی بر بازیگران و کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی می توان به دو نوع از مباحث اشاره نمود: نخست اینکه؛ این جنبش ها و تحولات چه تاثیراتی بر شرایط و مسائل داخلی عربستان سعودی داشته است؟ و دوم اینکه؛ تحولات مذکور بر محیط پیرامونی و سیاست منطقه ای این کشور چه واقعیاتی را تحمیل می کند؟ هر چند که در ارزیابی نهایی نمی توان ابعاد داخلی و خارجی تاثیر جنبش های مردمی بر بازیگران منطقه ای را به صورت کامل از هم تفکیک کرد؛ زیرا نوعی پیوستگی در این خصوص قابل مشاهده است. در حالی که در مورد بازیگران محوری منطقه ای مانند ترکیه و جمهوری اسلامی ایران با توجه به ساختار سیاسی و شرایط اجتماعی به نسبت متفاوت از کشورهای عربی، بحث نخست یعنی تاثیر جنبش های مردمی بر شرایط و مولفه های داخلی چندان قابلیت طرح ندارد. در مورد عربستان سعودی هر دو موضوع را میتوان مورد بررسی قرار داد؛ چرا که عربستان سعودی از یک سو به لحاظ شرایط سیاسی و اجتماعی داخلی تشابه بسیاری به کشورهای دچار بحران مانند مصر و تونس دارد و این موضوع باعث شکل گیری اعتراضاتی مردمی در این کشور نیز شد و از سوی دیگر دولت سعودی تلاش های بسیاری را برای بهره گیری از فرصت ها و کاهش تهدایت ناشی از این تحولات در عرصه سیاست خارجی انجام می دهد. آنچه در مقاله حاضر مدنظر قرار دارد، بررسی تاثیر بیداری اسلامی – مردمی اخیر جهان عرب بر شرایط داخلی عربستان سعودی است. برای این بررسی این ایده مورد آزمون قرار می گیرد که جنبش های مردمی در جهان عرب به رغم شکل دادن به اعتراضاتی محلی و قشری در عربستان با توجه به رویکرد مقابله دو بعدی (اقتصادی – امنیتی ) دولت سعودی، نتوانست به جنبشی سراسری و ملی در این کشور منجر شود، با این حال با توجه به گستره و تداوم جنبش های مردمی، جامعه و نظام سیاسی سعودی در میان مدت از تبعات آن مصون نخواهد ماند. در این راستا، ابتدا به تبیین ماهیت و ویژگی های جنبش های مردمی و تحولات ناشی از آن در جهان عرب پرداختیم و سپس ضمن اشاره به بسترها و عرصه های بالقوه تاثیر این تحولات بر اوضاع داخلی عربستان، تاثیرگذاری های عینی را بررسی کردیم .
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فردا نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]