واضح آرشیو وب فارسی:پارسینه: سازمان ملل متحد روز ١٣ اکتبر - ٢١ آبان ماه - را به عنوان روز جهانی کاهش ریسک سوانح با هدف ارزیابی ریسک سوانح طبیعی مختلف به ویژه در کشور های در معرض سوانح مانند ایران نامگذاری کرده است.مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: بر اساس گزارش ٢٠١٥ این نهاد بین المللی، طی سال ٢٠١٤ جمعیتی بالغ بر ٣/١٩ میلیون نفر در جهان جابه جا شده اند. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، طی ١٠ سال گذشته سالانه حدود ٢/١ میلیون ایرانی مهاجرت کرده اند که دلیل قابل ملاحظه این تعداد مهاجرت، وقوع سوانح و مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی، تغییر اقلیم، زلزله و سیل بوده است. تغییر اقلیم که تغییرات در آب و هوای زمین و پیامدهای ناشی از آن است تحت تاثیر عواملی مانند فرآیندهای دینامیکی زمین و شدت تابش خورشید یا فعالیت های انسان در جهت افزایش گازهای گلخانه ای است و انسان ها با تخریب جنگل ها، از بین بردن مراتع، استفاده بیشتر از سوخت های فسیلی به افزایش اثر گلخانه ای کمک می کنند. از مهم ترین نتایج و پیامد های گرم شدن زمین و تغییر اقلیم در منطقه ما (ایران و کشورهای خاورمیانه و شرق مدیترانه) خشکسالی، از بین رفتن دریاچه های داخلی (مانند دریاچه ارومیه و مهارلو) و کمبود آب (در بسیاری از مناطق تنش آبی) است. نگاهی به نقشه های برآورد خشکسالی و بحران آب در ناحیه بین عراق- سوریه و ترکیه و ارزیابی نقشه های منتشره ناسا برای منطقه خاورمیانه در سال های ٢٠٠٣ تا ٢٠١١ ضمن آنکه حکایت از وجود کانون چنین بحران مهمی در این ناحیه دارد، نشان می دهد که طی سال های ٢٠٠٣ تا ٢٠١٠ منطقه ای بین عراق، سوریه و ترکیه مهم ترین کانون خشکسالی در این منطقه بوده است. توجه شود که جنگ داخلی در سوریه از سال ٢٠١١ آغاز شد و پدیده داعش از سال ٢٠١٣ به تدریج در همین ناحیه شکل گرفت، که امروزه به صورت کانون تروریسم و بنیادگرایی و سلفی گری در منطقه خاورمیانه محل بیشترین و دلخراش ترین جنایت ها علیه بشریت است و اخیرا منطقه عزیمت صدها هزار مهاجر بی پناه (عمدتا به سوی اروپای غربی) به ویژه در طی تابستان ١٣٩٤ بود. طی ٦٠ سال اخیر روند گرم شدن زمین توسعه یافته است. با بررسی حوادث گزارش شده از ٦٤٤ زمین لرزه و سونامی ثبت شده در دنیا در دوره ٣٠ ساله (٢٠٠٣-١٩٧٣)، مشخص می شود که منطقه آسیا ٣٦٥ سانحه را (بیش از ٥٥ درصد از حوادث روی داده در دنیا)، تجربه کرده است. سانحه (disaster) در لغت، رویداد مخربی است که در آن دست کم ١٠ نفر تلف شده یا ١٠٠ نفر از آن متاثر شوند علاوه بر آنکه می تواند منجر به اعلام حالت اضطراری توسط دولت ها یا درخواست کمک توسط دولت ملی برای کمک بین المللی شود. در ایران، حداقل ٣٢ سانحه طبیعی به وقوع پیوسته که مهم ترین آنها سیل، زلزله، خشکسالی، ریزگرد ها و زمین لغزش ها و فرونشست زمین است. حدود ٢٠ درصد مساحت ایران بیابان مطلق است. ٥٦ درصد از مجموع بارندگی سالانه ایران، تنها در ٣٠ درصد از پهنه کشور می بارد. ارزیابی میانگین بارش در سال ١٣٤٢ تا ١٣٨٢ نشان می دهد میانگین بارش در ایران طی این مدت، سالانه حدود نیم میلیمتر کاهش یافته است. بر اساس گزارش سازمان هواشناسی کشور و سنجش میزان بارش سالانه طی سال های ١٣٣٠ تا ١٣٩٠، فقط در سه استان گیلان، چهار محال بختیاری و مازندران بارندگی سالانه بالاتر از ٧٥٠ میلیمتر در سال بوده و در عوض در ٨ استان یزد، سمنان، قم، اصفهان، خراسان جنوبی، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان، بارش سالانه کمتر از ٢٠٠ میلیمتر در سال بوده است. در عوض ارزیابی میانگین متوسط دمای روزانه در سال های ١٣٣٠ تا ١٣٩٠ نشان می دهد که حدود ٥/٢ تا ٣ درجه افزایش دما در این مدت برای بیشتر ایستگاه های هواشناسی ایران مشاهده می شود. ارزیابی این آمارها نشان می دهد که کشور ما در معرض تغییرات اقلیمی قرار گرفته است. این تغییرات اقلیمی هم متاثر از تغییرات دما و بارش و در اثر توسعه ناپایدار بوده است. ضمن آنکه استفاده نامتعادل از منابع آب، آمایش غلط سرزمین ایران به ویژه از سال ١٣٧٠ به بعد، تمرکز نامتناسب جمعیت به ویژه به سوی مراکز استان ها و به طور خاص به سوی تهران، حفر چاه های عمیق مجاز و غیرمجاز و الگوی نامتناسب کشت در بسیاری از نواحی دچار کمبود آب، انتقال آب از حوزه های پرآب و دارای تعادل اکولوژیک به مناطق پرجمعیت شهری مانند تهران و تبریز و کرمان و...، و احداث جاده های مطالعه نشده در مناطق ویژه از نظر زیست محیطی مانند دریاچه ارومیه از جمله مصداق های دخالت انسان در تغییرات اقلیمی است و جابه جایی وسیع جمعیت در ایران از تبعات این پدیده است: سنجش جابه جایی جمعیت در ایران طی سال های ١٣٨٥ تا ١٣٩٠ نشان می دهد که در مجموع ٥ میلیون و ٥٣٤ هزار نفرایرانی محل سکونت قبلی خود را ترک کرده اند که حدود ٧٧درصد جابه جایی ها از روستاها به شهر ها بوده است. چنان که درصد جمعیت شهر نشین به کل جمعیت در ایران از ٣١ درصد در سال ١٣٣٥ به ٤٧درصد در سال ١٣٥٥ و ٧١ درصد در برآورد جمعیت سال ١٣٩٠ رسیده است. و الگوی مهاجرت طی سال های ١٣٦٥ تا ١٣٩٠ را شاید بتوان چنین توضیح داد: مهاجرت از شهر به روستا بین ١٤ تا ١٨ درصد (نسبتا بدون تغییر) بوده ولی مهاجرت از شهر به شهر از ٤٠ درصد در سال ١٣٦٥ به ٦٥ درصد در سال ١٣٩٠ رسیده است. طی سال های ١٣٥٥ تا ١٣٩٠ جمعیت روستایی ایران در حدود ٢١ میلیون نفر ثابت بوده اما جمعیت شهری ایران از حدود ١٥ میلیون نفر در سال ٥٥ به حدود ٥٤ میلیون نفر در سال ١٣٩٠ رسیده است. طی دهه گذشته در حالی که رشد سالانه جمعیت در داخل شهر تهران حدود یک درصد بوده، رشد جمعیت در منطقه شرق و جنوب شرق تهران (شهرستان های ورامین، پاکدشت و پیشوا) ٢ درصد بوده در حالی که حدود ٣٠٠ هزار نفر مهاجر افغان - اکثرا ثبت نشده - نیز در این منطقه زندگی می کنند. نگاهی به این آمار نشان می دهد که تمرکز جمعیت در کلانشهر ها از مسائل مهم آینده کشور خواهد بود که تهران، مصداق مشخصی در این باره است. جمعیت تهران در آستانه ٩ میلیون نفر قرار گرفته در حالی که شهرستان های واقع در شمال، شرق؛ جنوب و غرب تهران جمعیتی حدود ٤ میلیون و ٢٠٠ هزار نفر را در خود جا داده و رشد جمعیت در غرب تهران ٤ برابر رشد جمعیت در شهر تهران است. با تمرکز جمعیت به ویژه در پیرامون شهر تهران، به نظر می رسد مهاجرت هرچه بیشتر در محدوده حاشیه کمتر برخوردار (از نظر اقتصادی) متمرکز می شود. این محدوده ها همان جاهایی است که هم در معرض گسیختگی مستقیم از گسلش و جنبش شدید زمین در زلزله های بعدی، و اثر های تشدید امواج لرزه ای (به دلیل وجود خاک نرم و سطح آب زیر زمینی بالا) قرار دارد و هم فرونشست زمین (در اثر مصرف شدید آب، خشکسالی، وجود و بهره برداری از چاه های مجاز و غیرمجاز) به میزان حدود ٣٥ سانتیمتر در سال در همین نواحی رخ می دهد ضمن آنکه اجتماعات شهری – مهاجران - به دلیل معضلات اقتصادی، خانه های نامقاوم تر و غیرتاب آورتر در مقابل خطر زمین لرزه ها و سوانح طبیعی بعدی احداث می کنند. تغییرات اقلیمی، گرم شدن زمین و خشکسالی به مهاجرت هایی منجر شده که در دهه اخیر سرعت گرفته است. لازم است توجه شود که این فرآیند در آینده امنیت ایران و آینده حیات در کشور را تحت تاثیر قرار می دهد و آمایش سرزمین در سال های بعد حتما باید با لحاظ کردن این تغییرات اقلیمی صورت گیرد.
سه شنبه ، ۲۱مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پارسینه]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]