واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: به بهانه فرارسيدن چهلم بهار يا چلم نوروز ؛آئين اين روز در شهر كرمان برگزار مي شود
خبرگزاري دانشجويان ايران - منطقه كرمانآئين چهلم نوروز در نقاط مركزي كشور به خصوص استان كرمان و فارس در روز نهم ارديبهشت ماه با حضور مردم در دامنه كوهها، كنار چشمه ها و دشت و دمن برگزار مي شود. به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران( ايسنا) منطقه كوير : اين رسم در شهر كرمان و بخش پاريز از توابع شهرستان سيرجان توسط مردم و عشاير برگزار مي گردد.مكان برگزاري مراسم در استان كرمان: در شهر كرمان خيابان شهدا(زريسف) كوچه موسي بن جعفر معروف به تن درستون tandorostun در دامنه كوه و اطراف و داخل اتاقك خشت و گلي به نام چهل خانه جنب قبرستان مسيحيان است . مردم معتقدند محله ي تن درستون و چهل خانه محل شفا دادن و برآورده شدن حاجات است و نيز معتقدند امام حسن مجتبي(ع) ازاين محل عبور كرده اند و براي راز و نياز در چهل خانه رفته اند به همين دليل به تن درستون معروف است. باور ديگر مردم اين است كه دختر شاه پريان داخل قلعه تخر يا قلعه اردشير زندگي مي كرده است براي چله نشيني و عزلت به چهل خانه مي آمده است.همچنين به كوه اطراف چهل خانه كوه اشكم پر eskam poru مي گويند براين باورند كه زنان نازا بعد از گرفتن حاجت دراين محل، باردار شده اند. زيارتگاه شاه خيرالله در دامنه خال كوه در هفت كيلومتري شمال غربي بخش پاريز در راه رفسنجان به سيرجان قرار دارد، شاه خير الله درويشي از نوادگان شاه نعمت الله ولي بود و مردم به نام او قسم خورده يا نفرين مي كنند .به دليل احترام، به ايشان شاه خليل الله نيز مي گويند. زمان و نحوه برگزاري مراسم چهلم نوروز: روز نهم ارديبهشت كه چهل روز از شروع سال جديد گذشته است مردم كرمان و پاريز را فراهم نمودن غذا، به خصوص وسايل آش رشته و آش شير و خوراكي هاي ديگر چون انواع ميوه، تنقلات و ... به محل برگزاري مراسم مي روند. رسم چهلم نوروز در كرمان در گذشته توسط زرتشتيان برگزار مي شده است و امروزه نيز زرتشتيان اين آئين را در بين خود و در خانه اي در بردسير انجام مي دهند. غروب چهلم به اصطلاح تنگ شوم (tange som ) اسفند و كندر دود مي دهند و اوستا مي خوانند. رسم چك و دوره(cak va dure ) در بين زرتشتيان رايج است. صبح چهلم زير درخت سبز، كوزه اي كوچك به اصطلاح "دوره " قرار مي دهند و هر كس به نيت دل خود شيء كه شامل دكمه، انگشتر، دستمال و ... است داخل آن مي اندازد، سپس روي آن دستمال سبز مي گذارند غروب زنان و مردان در دور هم نشسته و اشعاري مي خوانند و دختر نابالغي ازداخل دوره يك شيء بيرون مي آورد.هر فرد بر اساس شعري كه در موقع بيرون آوردن شيء خود خوانده مي شود نيت خود را تفسير مي كند. به اين طريق فال مي گيرند. در اين روز نيت كرده و براي دختر شاه پريان سفره پهن مي كنند، داخل سفره خوراك مرغ، نمك، انواع ميوه، تنقلات و سبزي م يگذارند .در كنار سفره اوستا و قصه مشكل گشا مي خوانند و دايره وتنبك مي نوازند . امروزه در محله تن درستون زرتشتيان كمتر حضور دارند و مردم اين محله در پي رسم ديرين و اعتقاد به عبور امام حسن مجتبي(ع) و شفاي بيمار و برآورده شدن حاجات در چهل خانه و محيط اطراف تجمع مي كنند و به شادي و گردش مي پردازند. در گذشته شمع هايزيادي آورده و بر روي كوه و داخل چهل خانه شمع روشن مي كردند. افراد حاجتمند براي دختر شاه پريان سفره پهن مي كنند هر فرد بر اساس نيت خود به منظور بخت گشايي، بارداري، درمان بيماري و شفاي نوزاد، بيمار كه به اصطلاح آلشي شده است( نوزاد آلشي نوزادي است كه اجنه نوزاد بيمار خود را با نوزاد انسان عوض مي كنند و براي برگرداندن نوزاد خود سفره مي اندازند) و دختر شاه پريان و اجنه و از ما بهتران را به نمك قسم مي دهند و براي آنها خوراك مرغ در سفره مي گذارند. در صورتيكه حاجتشان برآورده نشد مرغ با پرهاي ساه مي كشند و بر اين باورند كه مرغ سياه طلب كرده اند و دو بار ديگر در خانه سفره پهن مي كنند. در محل آش رشته مي پزند و خيرات مي كنند. از ديگر مراسم دراين روز چله بري به اصطلاح ريختن آب چل است.زني كه اين رسم را مي داند به اصطلاح زاغ سوز، داخل چله خانه براي دختران دم بخت، زن نازا و زني كه ده روز از زايمانش گذشته است آب چل مي ريزد. به اين طريق كه داخل تشت آب ريخته، هفت يا 40 هسته خرما ، يك مشت گل سرخ، يك مشت برنج و يك مشت برگ سبز مي ريزند .سپس زن يا دختر را رو به قبله داخل چل خانه نشانده پارچه اي قرمز روي سر آن مي اندازد و چهل مشت آب روي سر و شانه هاي آن مي ريزد و آيه الكرسي خوانده و دختر شاه پريان را قسم مي دهند . در اين حين دختر مجرد نبايد مقابل آنها بايستد ، بر اين باورند كه چله زن يا دختر به او افتاده و بختش بسته مي شود .بعد از آن بدون اينكه با كسي حرف بزند يا به كسي نگاه كند از چهل خانه بيرون رفته و به اولين مرد نگاه مي كند.داخل چل خانه زنان و دختران شمع روشن مي كنند و حضور مردان داخل چل خانه ممنوع است. در گذشته مراسم رقص و پايكوبي با نواختن موسيقي برپا بوده است و فردي به نام اسدالله تارزن، تار مي زد و بساط عيش و نوش برپا بود .مراسم شادي تا پاسي از شب در اين محل ادامه دارد. در بخش پاريز هم هر ساله عشاير پاريز و مردم آبادي هاي اطراف به خصوص رمه داران حضور مي يابند.رمه داران بعد از دوشيدن شير گوسفندان ، حبوبات آش شير را بر پشت الاغ ها مي كردند و به محل مي بردند يكي از افراد مسئول و باني جمع آوري وسايل شده و آنها را براي تهيه آش شير از مردم مي گيرد.در گذشته رشته آش را د رهمان محل درست مي كردند خمير تهيه كرده و پس از پهن كردن به وسيله كارد برش مي دادند. مردم كم كم در اطراف زيارتگاه شاه خيرالله جاي گرفته و بساط چاي وشيريني و تنقلات را پهن مي كنند . به زيارتگاه رفته در محل قبر كه تا حدودي تخريب شده، بعد از خواندن نماز و دعا شمع روشن مي كنند.زنان حاجتمند تكه هاي پارچه به پنجره و نرده هاي زيارتگاه مي زنند. در گذشته رئيس هر طايفه گوسفند ذبح كرده و خيرات مي كنند .بعد از پخت آش شير، بين مردم پخش مي كنند و معتقدند اولين شير كه در شروع فصل شيردوشي مي دوشند را بايد خيرات كرد تا باعث خير و بركت شير وفرآورده هاي آن شود. مراسم جشن و شادي با نواختن دايره و رقص و آوازخواني و بازي هاي كودكان و نوجوانان ادامه مي يابد خانواده هايي كه با يكديگر كدورت و ناراحتي داشته باشند و با وساطت بزرگان آشتي كرده و با هم مهربان مي شوند. نيت اصلي مردم ازانجام اين مراسمي خيرات، خير و بركت شير و فرآورده ها، تجمع و ديدن آشنايان ، رفع كدورت ها، گردش و تفريح است.گفته شده در عشاير اين منطقه، مردان به حرمت حضور "بي بي" در حريم كار ماست بندي راه اندارد. نيز گفته شده كه در بسته شدن شير ، شير را به خوجه خضر مربوط مي دانند و روز چهلم بهار هر روز آغاز ماست بندي است و همه اينها نشانه بارزي هستند كه حكايت از ارتباط كهن باورهاي مربوط به آناهيتا و باورهاي مربوط به خواجه خضر و اعتقادات مردم امروزي اين سامان با رسم چهلم بهار دارد. اين روز مصادف است با روز آغاز جشن"ميان بهار" يا " ميديوزوم" نخستين گاهنبار زرتشتي كه از اين روز به مدت پنج روز جشن گرفته مي شده است و در اعتقادات زرتشتي اين روز ، روز آفرينش آسمان است اما گاهنيار آئيني است كاملاً مذهبي كه در سراسر سرزمين هاي حوزه گسترش دين زرتشتي صرف نظر از تفاوت شرايط اقليمي و منطقه اي، در موقع معيني از سال انجام مي شده است. در صورتي رسم چهلم بهار اولاً به تبع انگيزه هاي پيدايش آن ممكن است در مناطق مختلف ، چه از لحاظ زمان و چه از لحاظ آداب و چگونگي برگزاري آن، متفاوت باشد.ثانياً نمي تواند ربطي به آفرينش آسمان داشته باشد و اگر مي خواست با يكي از گاهنبارها مربوط باشد بايد با گاهنبار دوم( آفرينش آب) يا گاهنبار پنجم( آفرينش دام ها) مربوط مي شد و يا شايد اين كه رسم چهلم بهار دراين منطقه صورت يك جشن را پيدا كرده است، از جمله همين تاثيرات باشد. - مطالب فوق به قلم مريم رهجو ، كارشناس واحد مردم شناسي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گردآوري شده است.انتهاي پيام
دوشنبه 6 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 4104]