محبوبترینها
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان میشوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1840643331
تربیت کودکان در تاریخ معاصر ایران به دو روایت
واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ امروز: رورش و تربیت کودکان از آن دست موضوعاتی به شمار می آید که در سده های اخیر تاریخ ایران، بسیار دست خوش دگرگونی شده است. دوره هایی را از دریچه منابع و نوشته های تاریخی به یاد داریم که بیشترین همت خانواده ها، آموختن سواد خواندن و نوشتن به فرزندان و برپایی مکتب خانه ها بود؛فرهنگ امروز/ روزبه رهنما: پرورش و تربیت کودکان از آن دست موضوعاتی به شمار می آید که در سده های اخیر تاریخ ایران، بسیار دست خوش دگرگونی شده است. دوره هایی را از دریچه منابع و نوشته های تاریخی به یاد داریم که بیشترین همت خانواده ها، آموختن سواد خواندن و نوشتن به فرزندان و برپایی مکتب خانه ها بود؛ همانگونه که مخبرالسلطنه هدایت، کارگزار حکومتی در دوره های قاجار و پهلوی اول در کتاب «خاطرات و خطرات»، هنگام توصیف آموزش و پرورش کودکان در دوره ناصرالدین شاه قاجار روایت می کند «در باب معارف بنسبت مقتضیات بجای ابتدائی مکتب خانه بود و آزاد بود. پسر و دختر خواندن و نوشتن می آموختند و مردم نسبت به تربیت اولاد خود در حد قرائت قرآن و ترسل، در شهر و قصبات توجه داشتند، حتی در دهات مکتب خانه بود». توجه به این مساله که فرزندان، حقوقی دیگر نیز دارند که بیش از آموختن سواد است، به اواخر دوره قاجار بازمی گردد. اندیشه اصلاحات اجتماعی در این دوره با رخداد جنبش مشروطه آغاز شد و در سال های بعد به بار نشست. از این رو است که در سال های پایانی سده سیزدهم و سال های آغازین سده چهاردهم هجری با دگرگونی هایی در این زمینه روبه رو می شویم. پیدایش و بنیان گذاری مدرسه به سبک نوین، توجه روشنفکران به تاثیر تربیت کودک در رشد جامعه، راه اندازی نشریات و مجله هایی با موضوع تعلیم و تربیت کودک و انتشار کتاب ها و رساله هایی در این باره و سرانجام فعالیت نهادهای اجتماعی در این حوزه، زمینه را برای دگرگونی های جدی فراهم آورد. آگاهی از آنچه پیش از تغییرات یادشده در جامعه ایرانی در زمینه تربیت و پرورش فرزند وجود داشت، اما می تواند ذهن امروزی را از پیشینه مساله آگاه سازد. از دریچه دو روایت جذاب و متفاوت به این موضوع نگریسته ایم. اندیشه های تابناک مردم کوچه و بازار روایت دیگر درباره پرورش و تربیت کودکان از قلم جعفر شهری بر کاغذ جاری شده است. تاریخ نگار تهران قدیم که به تعبیر دوستان اش درباره زندگی مردم تهران در گذشته «عریان نویسی» کرده و هرچه زیبایی و زشتی بوده، بی تعارف آورده است، در این حوزه نیز آنچه از شیوه تربیتی خانواده ها در دوره های قاجار و پهلوی اول می دانسته، برایمان ضبط و ثبت کرده است. آنچه روایت او را از نوشته های عبدالله مستوفی متمایز می کند، توجه او به مردم کوچه و بازار در این زمینه است ... «حرف پوست خربزه بجای کفش و پوست هندوانه بجای کلاه ورد زبان جملگیشان و (اگر همه بخواهند با سواد و علم و هنر بشوند پس خلاپاک کن و جاروکش و سقا که بشود) از اندیشه های تابناکشان که ... بگوششان خورده بود و در آخر اینکه (اگر پسر باشد هفت هشت ساله که شد نانِ خودش را درآورده، اگر دختر، یکی برده نانش می دهد ...) و با این سخنانِ ناسنجیده خود را از زیر بار مسئولیت خارج می ساختند، و روی همین اندیشه های غلط نیز بود که از میان هزار مرد و زن دو نفرشان که سرشان به تنشان ارزیده، بشود انسانشان خطاب کرد دیده نمی شدند، و از نظر سلامت بدتر از وضع ظاهر و از وضع اخلاق زشت تر از وضع سلامت و از جهت فهم و هنر و کار و کسب و زندگی و امور معاش از جمله خراب تر و نه مردشان مرد و نه زنشان زن و از انسان بودن اینکه روی دو پا راه بروند، به شهادت تصاویرشان که موید آن بود (یعرف المجرمین بسیماهم) می بودند.بچه ها چگونه بزرگ می شدند؟ تا طفل و کودک بودند وسیله رشد و سرگرمیشان اینکه در کوچه و معبر میان خاک و کثافات و آب و لجن جویها لولیده با یکدیگر دعوا و نزاع بکنند و چون پا از کودکی بیرون نهادند. اگر پسر بودند به جائی پادوی و شاگردی نهاده شده یا دم دست پدر و خویش و قوم فرمانبری بکنند و چون بقول خودشان از آب و گل درآمدند، یعنی به نوجوانی رسیدند، یا جزء لات ها و ولگردها و مزاحمین سربار جامعه گشته و یا خیلی که (حدت) کنند طوافی، طبقی ای، گردو و دوغ و حلوا و شکرپنیرفروشی، چیزی امثال آن بشوند، و در بزرگی هم زیاد که ترقی کرده سر در میان سرها درآورند، بقالی، عطاری، نانوائی، قصابی، سبزی فروشی، چیزی مانند اینها شده، بالاترینشان که شغل بازوئی و صنعت پیدا کنند؛ آهنگری، پینه دوزی، کفاشی، دوات گری، سلمانی ای، کاسبی مثل اینها، یا خانه شاگرد و نوکر خانه و اداره و قزاق و امنیه و آژان بشوند. دخترهایشان هم چندانکه به هشت و نه سالگی برسند به پیری، جوانی، سالمی، علیلی، پول داری، بی پول شان فروخته از سر باز کنند و فرزندان اینان که دنبال رو پدر و مادر بشوند». پایان بخش روایت جعفر شهری پرسش و پاسخ او با یک پدر در آن زمانه است که موضوعی مهم را در خود نهفته دارد ... «پدری را گفتم این رسم فرزندداری نبوده که همه سر بخشونت برآوری. جواب داد بجز این ندیده که بکار ببرم». تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم؛ زندگی، کسب و کار، جعفر شهری، جلد اول ماجرای مکتب خانه شخصی خاندان مستوفی عبدالله مستوفی، کارگزار حکومتی در دوره های قاجار و پهلوی، در زمره کسانی است که با نگارش رخدادهای زندگی خویش، منبعی جذاب از دگرگونی های اجتماعی و سیاسی ایران در دوره های یادشده برجای گذاشته است. او از خانواده ای اعیانی است که پدران و پسران آن تقریبا در یک سده، مشاغل دیوانی و حکومتی را در اختیار داشته و نسل به نسل آن را به بعدی واگذارده اند. تربیت فرزند در چنین خانواده ای از رجال از موضوعات مورد توجه بوده است، همانگونه که این تاریخ نگار در کتاب ارزشمند خود به جزییات آن اشاره می کند؛ نکته هایی که می تواند ذهن ما را نسبت این مساله در گذشته، روشن کند. روایت عبدالله مستوفی را از جایی می خوانیم که او آماده رفتن به مکتب خانه است ... «کم کم موقع درس خواندن من هم فرارسید. یکروز ساعت خوش کردند و مرا با یک کله قند نیم منی و یک توپ قدک برای آخوند بمکتب فرستادند. بالاخانة سردر مدخل حیاط که میدانیم از سمت چپ در مدخل پلان داشت، مکتب خانه خانوادگی ما بود. ... زیادتر از بیست سال است که تمام دختر و پسر و نوه و برادرزاده های پدرم هر یک کم و بیش با این مکتب خانه سروکاری داشته اند و از مدتی پیش همیشه این مکتب خانه دائر بوده و معلمی داشته است. ... بچه ها از شش هفت سالگی بمکتب میآمدند. تا هفده هیجده سالگی مشغول بودند از الفبا شروع کرده بعد از قرآن بفارسی و صرف و نحو عربی و منطق و معانی و بیان میرسیدند و در این سن از مکتب خانه خارج میشدند. هرکدام قریحه ای داشتند دنبال تحصیل خود را در خارج میگرفتند و خود را کامل تر می کردند و آنها که استعدادی نداشتند، و نیز بهر جا که باید برسند رسیده بودند، با همان سواد فارسی و خط و املاء و ادبیات جزئی قناعت میکردند و وارد زندگانی می گشتند. ... از این مکتب خانه ها در منزل اعیان همه جا دائر بود. اگر کسی استطاعت فراهم کردن وسائل آنرا نداشت، با اجازه پدر خانواده ای که مکتب خانه داشتند، پسر خود را با ماهی پنج قران، یا منتها یک تومان باین مکتب میفرستاد. در مکتب خانه ما چنانکه دیدیم جز اعضای خانواده و حول و حوش کسی از خارج درس نمیخواند. بچه نوکرها هیچوقت اجازه نداشتند با آقازاده ها درس بخوانند زیرا حقاً تصور میکردند که این قبیل بچه ها که تربیت درستی ندارند، اخلاق بچه ها را خراب میکنند. ملل راقیه امروزی دنیا هم که در پاره ای از مدارس عمومی خود شرایطی برقرار کرده اند که دست هر بقالزاده و بچه دلاکی بآن نرسد، جز اجرای همین منظور قصدی ندارند. بعدها که من تازه پرسی پیدا کردم، این بچه را بعقیده خود طوری تربیت میدادم که یک کلمه حرف مخالف ادب نزند. حتی یکروز که با او نشسته، مشغول صحبت بودم عنکبوتی از گوشه ای درآمد و بلافاصله غیب شد. من قدری دنبال آن گشتم و تکرار میکردم «عنکبوت کجا رفت؟» در این ضمن حیوان از گوشه ای سردرآورد. پسر چهار ساله گفت آقاجان اوناها! – گفتم چی؟ گفت کبوده! و نخواست لغت را که بعقیده او استهجانی در قسمت اول آن بوده است، تمام بگوید. همین آقازاده را بمدرسه فرستادم بعد از دو سه هفته، در ضمن مذاکره مطلبی گفت: «زکی» من بچه را بحد خود کامل تحویل جامعه دادم، محیط او را پائین آورده بود، بر من چه تقصیری است که آنچه شبها باولاد خودم میخوانم فردا محیط تمام رشته های مرا پنبه میکند؟ شک نیست که طبقه پائین تر از مجالست با بچه اعیانها چیزهائی که از آن اطلاعی ندارند میاموزند و کم کم طبقه پائین تر هم تربیت میشوند، ولی فرع آنست که اکثریت با طبقه اعیان باشد در صورتیکه اکثریت با طبقه پائین تر است. این است که بچه اعیانها با تربیت خانوادگی باین مدارس میروند و با تربیت اکثریت خارج میشوند. اگر فکری داریم برای معالجه این درد باید بکار بریم و الا جامعه باخلاق طبقه پائین درمیآید و هیچ راهی برای علاج آن نیست. اینکه امروز اشخاص غیر مادی که بمعنویات بیشتر اهمیت بدهند کمتر برمیخوریم بواسطه همین نقص تربیتی است که جامعه را با دزدان با چراغ مواجه میکند». روایت دیگر مستوفی به جایی بازمی گردد که برای او لله ای در نظر گرفته اند تا تربیت او را زیر نظر بگیرد. تاریخ نگار ما اما ذیل این موضوع، نشان می دهد که پسرها و دخترها حتی در خانواده های رجال نیز برنامه تربیتی چندان متفاوتی از دیگر طبقات جامعه نداشته اند ... «کم کم برای من از میان نوکرهای در خانه لله ای هم معین شد. این لله با اینکه گرکانی و اسمش حسین بود، نمیدانم بچه مناسبت؟ باو کابلی میگفتند ... از وقتیکه برادرم بمکتب رفته بود و من در خانه تنها شده بودم بیشتر مرا باین لله میسپردند که از تنهائی بمن بد نگذرد و ضمنا از شیطانیها و سوالات خسته کننده من هم راحت باشند. این لله وقتی صبحها میآمد مرا از اندرون ببرد، برای اینکه تشویقی هم از من کرده باشد، میگفت: «آقای گل گل گلما قربان» من اینقدر عوام و ساده نبودم که از این قربان صدقه لله رام شوم ولی چون واقعا توی خانه تنها بودم و دختر بچه های همبازی من، کار خانگی داشتند و نمیتوانستند گوشه بازی مرا بگیرند، خواهی نخواهی، بیرون میآمدم». شرح زندگانی من؛ تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، عبدالله مستوفی، جلد یکم روزنامه شهروند
دوشنبه ، ۶مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ امروز]
[مشاهده در: www.farhangemrooz.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]
-
گوناگون
پربازدیدترینها