واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه جام جم: نسبت عجیبی بین آبادان و سینما برقرار است. دست کم می توان به سه مورد اشاره کرد. یکی قضیه سینما رکس آبادان و آتش سوزی آن که سویه سیاسی این نسبت را رقم می زند. دیگری عشق آبادانی ها به سینما و شهری که سالن سینما کم ندارد و همچنین سینماگر. خیلی از بزرگان سینمای ایران چه در عرصه بازیگری و چه در عرصه کارگردانی آبادانی هستند.اما سومین مورد گره خوردن آبادان با گونه سینمای دفاع مقدس است که یکی از پرافتخارترین و پراتفاق ترین شهرهای ایران محسوب می شود اما در همین زمینه بزرگ ترین رخداد جنگی آبادان که شکست حصر آن است چنان که شایسته باشد در سینمای ما بازتاب نداشته است! به عبارت دیگر سینمای ایران در سال های جنگ تحمیلی و بعد از آن در آثاری به آبادان پرداخته است. اما همه آنها یا از نظر لوکیشن و یا سقوط نکردن و عدم اشغال این شهر به تاثیر مردم آبادان در جنگ تحمیلی پرداخته اند ولی در خصوص شکست حصر آبادان تاکنون کاری جدی و مستقل ساخته نشده و شاید تنها به اشارتی کفایت شده است! اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به آثار سینمایی بیندازیم که به نوعی شکست حصر آبادان را روایت می کنند، می توانیم به چند مورد اشاره کنیم که از تعداد انگشتان یک دست هم بیشتر نیست: دکل دکل را عبدالحسین برزیده کارگردانی کرده که این روزها فیلم مزارشریف را بر پرده سینماها دارد. در این فیلم شاهدیم که آبادان در محاصره دشمن و زیر آتش مداوم قرار گرفته و گروهی از نوجوانان بسیجی که زیر فرمان حمید، تصمیم به نابود کردن دکلی می گیرند که شهر را مورد حمله های پیاپی قرار می دهد. شهر به تدریج تخلیه می شود و در این میان خانواده حمید نیز تصمیم به ترک شهر می گیرند. اما زهرا، خواهر حمید، حاضر به ترک شهر نیست و تصمیم دارد در کنار برادرش، در برابر دشمن مقاومت کند. با پافشاری های بسیار زهرا، او هم در آبادان می ماند و در یاری رساندن و مداوای مجروحان شریک می شود. امیر، دوست حمید که در کنار او به مقاومت در برابر دشمن مشغول است، از زهرا خواستگاری می کند و این در حالی است که به اعتقاد حمید، جنگ می تواند مساله مهم تری باشد. سرانجام با تلاش بسیجی ها دکل نابود می شود. زهرا که مجروح شده با هلیکوپتر به بیمارستان منتقل و در همان زمان امیر نیز برای شرکت در یک عملیات دیگر به جبهه اعزام می شود. ملکه ملکه، تحسین شده ترین فیلم محمدعلی باشه آهنگر است که شاید از سوی دیگر بتوان آن را موفق ترین فیلم هم در ارتباط با شکست حصر آبادان دانست. فیلم به روایت داستان دیدبانی به نام سیاوش می پردازد که به دنبال فرصتی است تا توانایی های خود را نشان دهد. او یک برج پالایشگاه را برای دیدبانی انتخاب می کند که بر حیاتی ترین مختصات و جایگاه های دشمن احاطه دارد. داشتن چنین دیدگاهی یک فرصت طلایی برای جبهه خودی به وجود می آورد. ملکه روایت زنبورهایی است که نیش می زنند با آن که می دانند می میرند، چرا که خانه از جان برایشان باارزش تر است. سویه رئالیستی و واقع گرایانه فیلم به ویژه درنمایش مناسبت های آدم های جنگ ازجمله امتیازات بزرگ فیلم محسوب می شود که البته برای گروهی این رویکرد نقطه ضعف اثر عنوان شده و حتی برخی در زمان اکران ملکه آن را بهانه ای برای ضد جنگ نامیدن فیلم قرار دادند. دشواری و مصائب شکستن حصر آبادان و فراتر از آن مصائب و دشواری های جنگ در این فیلم به شکل ملموس و البته باورپذیری تصویرسازی شده است. شب واقعه شهرام اسدی را با روز واقعه می شناختیم و قصه کربلا، اما در ایران نیز شب واقعه ای داشتیم که در امتداد همان روز بود. کل یوم عاشورا کل عرض کربلا. اگرچه شب واقعه به قوت و جذابیت روز واقعه نبود اما از جمله آثار سینمایی ماست که با قصه حصر آبادان پیوند خورده است. در این فیلم شاهدیم که در چهلمین روز بعد از آغاز جنگ ایران و عراق، دریاقلی سورانی پس از آن که خانواده اش را از شهر آبادان راهی می کند، به اوراق فروشی خود در حاشیه بهمنشیر برمی گردد و با ماجراهایی روبه رو می شود. «شب واقعه» روایتی از بخش هایی حساس از تاریخ این سرزمین است و نقش مردم در این جنگ نابرابر را نشان می دهد. در شب واقعه سعی شده از کلیشه های رایجی که در برخی از فیلم های دفاع مقدس وجود دارد، پرهیز شود و با نگاه جدیدی که مخاطب امروزی می پسندد به موضوع مقاومت های مردمی در دوران هشت سال دفاع پرداخته شود. شخصیت اصلی فیلم یعنی دریاقلی سورانی با بازی خوب حمید فرخ نژاد به تحول درونی و اخلاقی ایدئولوژیک می رسد؛ تحولی که با وطن پرستی و اعتقاد به باورهای جنگ آمیخته شده و تجربه ای ایمان ورزانه برای دریاقلی دارد و همین مسائل و نوع شخصیت پردازی ها فیلم را ارزشمندتر کرده است. کوسه ها حمیدرضا آشتیانی پور نیز به نوعی در کوسه به این موضوع در فیلمش می پردازد. «عبود» فرزند «ناخدا» توسط مهاجمین عراقی به اسارت گرفته شده است و «ناخدا» می کوشد مخفیانه و به دور از چشم نیروهای بسیجی، پسرش را از چنگ عراقی ها نجات دهد. او برای رسیدن به مقصودش دست به هر کاری می زند و حتی با «حسام» جاسوس تماس می گیرد تا با کمک «دریاقلی» خود را به آن سوی اروندرود برساند، در این فیلم تعصب و غیرت آبادانی ها بر سر سرزمین و جان و مال ناموس شان در پیوند با یک تجربه عاطفی روایت می شود تا در نهایت سربلندی آنها را پاس بدارد. سخن پایانی اگر تمام اتفاقات ریز و درشتی که در طول هشت سال دفاع مقدس در آبادان گذشت را کنار بگذاریم شکست حصر آبادان به تنهایی واجد قابلیت های بالایی از حیث دراماتیکی و نمایش است که می توان از درون هر لایه آن یک قصه را بیرون کشید و یک بعد از این واقعه را روایت کرد. سینمای ما جز همین چند فیلم و چند نمونه کمرنگ دیگر اثری قدرتمند و جامع درباره حصر آبادان و شکستن آن تولید نکرده و قطعا جای یک فیلم تاثیرگذار درباره این افتخار تاریخ معاصر و هشت سال دوران دفاع مقدس در سینمای ما خالی است. سیدرضا صائمی جام جم
دوشنبه ، ۶مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه جام جم]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]