واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: نگاهی به اقتصاد سیاسی آب... تهران - ایرنا - مطلب یادداشت روز چهارشنبه روزنامه مردم سالاری به قلم مجید سلیمی بروجنی با پرداختن به مساله اقتصاد سیاسی آب افزوده است : کارشناسان پیش بینی کرده اند که طی دو دهه آینده میزان تقاضا برای آب آشامیدنی 40 درصد بیش از میزان فعلی خواهد شد. این رقم همچنین در کشورهای سریع الرشد 50 درصد بیشتر خواهد بود.
در این مطلب می خوانیم : این روزها یک سوال به صورت جدی پیش روی سیاستمداران قرار گرفته که آیا آب در سال 2030 میلادی نقش پررنگ تری در موقعیت ژئوپلیتیک و اقتصادی جهان نسبت به نفت خواهد داشت؟ کارشناسان پیش بینی کرده اند که طی دو دهه آینده میزان تقاضا برای آب آشامیدنی 40 درصد بیش از میزان فعلی خواهد شد. این رقم همچنین در کشورهای سریع الرشد 50 درصد بیشتر خواهد بود. فشار بر منابع آب بدین معناست که منابع آبی موجود، برای جوامع در حال توسعه در اطراف منابع آب آشامیدنی، درست مانند یک آهن ربا عمل می کند اما با اتمام این منابع، جمعیت اطراف آن نیز متفرق شده و مهاجرت های داخلی رخ می دهد. شاید ساخت نیروگاه های عظیم آب شیرین کنی ساحلی، تصفیه خانه ها و حفر چاه های عمیق که در پاره ای مناطق عمق آنها به کیلومترها می رسد، موقتا جوابگوی نیازهای بشری باشد اما این اقدامات برخی آسیب ها و تبعات زیست محیطی جدی و ناخواسته را به همراه دارند. تعیین قیمت آب در بسیاری از کشورهای جهان، به کلی از اولویت های اصلی در کنترل مصرف آب و صرفه جویی بدل شده است. در سایر نقاط جهان، مقامات مسوول، ارزش اقتصادی آب را به حداکثر افزایش خواهند داد و توجه و حساسیت نسبت به صادرات کالاهای وابسته به آب افزایش خواهد یافت. آنچه مسلم است، اهمیت و ارزش آب بیش از نفت در حال افزایش است. دلیل آن هم واضح است. زیرا آب جایگزین ندارد. ما به آب برای حیات و تولید غذا نیاز مبرم داریم چرا که فعالیت های کشاورزی 70 درصد از کل مصرف جهانی آب را به خود اختصاص می دهد. این تنش ها و محدودیت های آبی منجر شده تا بسیاری از کارشناسان این روزها از قطعی بودن وقوع «جنگ آب» در آینده ای نزدیک صحبت کنند. بنابراین اگر به همین شیوه مصرف خود را ادامه دهیم، کشورها به جای باز کردن شیرهای آب برای دسترسی به این مایه حیات، دست روی ماشه های اسلحه هایشان می برند وکار به جنگ و خونریزی می رسد و در خوشبینانه ترین حالت شاهد بارور کردن ابرها و بستن رودخانه ها به روی کشورهای دیگر خواهیم بود. کمبود آب به بزرگترین چالش نسل ما بدل خواهد شد. البته شکی نیست که نیاز ما در اختراع و نوآوری است و این کمبودها راه را برای مدیریت موثرتر باز خواهد کرد اما این ها به تنهایی کافی نیست و برای موفقیت در اجرای این طرح ها بی شک نیاز به همکاری های سیاسی نیز هست. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، «جنگ آب» یک واقعیت جدید و تلخ برای تجار و دولت هاست و خشونت و درگیری بر سر منابع آبی از هند گرفته تا عراق در حال افزایش است. تنها راه حل مقابله با این بحران، مدیریت صحیح و ایجاد مشاغلی است که می توانند در این راه نقشی حیاتی ایفا کنند. گر چه مناقشات جدی بر سر آب موضوع جدیدی نیست اما حقیقت جدید این است که این مناقشات در حال افزایش است. شواهدی به قدمت هزاران سال در دست است که نشان می دهد آب، منشا بسیاری از درگیری ها بوده است. کارشناسان بر این اعتقادند که آب یکی از مهمترین ابزارهای توسعه در جهان است که نقش مهمی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها ایفا می کند. امروز برای بهبود مدیریت منابع آبی و انعطاف پذیری بیشتر اقتصاد کشورها با میزان بارندگی ها و منابع آبی موجود، نیازمند سرمایه گذاری دولتی و بخش خصوصی هستیم. همچنین دسترسی به آب آشامیدنی سالم، یکی از مهمترین مشکلات در بسیاری از جوامع توسعه نیافته محسوب می شود. بنابراین با بهبود دسترسی به منابع سالم آب آشامیدنی، می توان شاهد رشد جدی اقتصاد و ارتقای بهداشت و سلامت در جوامع بود. همچنین مزایای اقتصادی ناشی از بهبود و توسعه دسترسی به آب آشامیدنی را می توان به صورت فوری و بلند مدت مشاهده کرد. بنابر اعلام سازمان ملل، مزایای اقتصادی ناشی از دسترسی به اهداف توسعه هزاره سازمان ملل در بخش آب و بهداشت، سالانه 84 میلیارد دلار برآورد می شود. مدیریت منابع آبی برای رشد و افزایش بازدهی بخش کشاورزی و غذایی بسیار ضروری است که این توسعه با دو چالش عمده روبروست: نخستین چالش این است که لازمه رشد پایدار کشاورزی، بهبود استفاده موثر از منابع آبی و تطبیق میزان استفاده از آب برای کشاورزی با منابع آبی موجود در منطقه است. اما دومین چالش پیش رو این است که توسعه و رشد پایدار نیازمند حمایت از کشاورزان، دامداران و ماهیگیران در برابر بلایای طبیعی نظیر سیل یا نوسان در میزان بارندگی ها و خشکسالی است. توسعه اقتصادی و آب، از جنبه های مختلفی به شدت به هم وابسته هستند. آب برای تولید اقتصادی یک منبع حیاتی و عاملی برای ایجاد مبادلات تجاری انواع کالاها و خدمات است. توسعه آب و منابع آبی با گذشت زمان، رفته رفته فواید خود را به کل اقتصاد تزریق می کند. سرمایه گذاری در بخش آب را می توان با رشد پایدار اقتصاد و بخش های دیگری که از این سرمایه گذاری منتفع می شوند، سنجید. مواجهه مناسب با مساله بحران آب، بدون مشارکت همگانی ممکن نیست. پذیرش لزوم حضور مردم در این فرایند، مستلزم این است که دولت نه در مقام گفتار و شعار، که در عملکردها نشان دهد با بحران مواجه هستیم. البته این کل داستان نیست، بلکه وقتی مردم می بینند بخش های بزرگی مثل کشاورزی و صنعت بسیاری از استانداردهای مصرف آب را رعایت نمی کنند، می پرسند چرا تمام راه حل ها به شش درصد آب مصرفی خانوارها ختم می شود. قانون رکن دیگری است که در مقوله مواجهه مناسب با بحران آب باید مورد توجه باشد. متاسفانه قانونگذار به قدر کافی به مساله کم آبی ایران توجه نداشته است و بعضا قوانینی وجود دارند که موجب تشدید بحران آب شده اند. از جمله در سال 1389 قانونی تصویب شد که براساس آن دولت موظف بود به هر فردی که تا سال 1385 چاه حفر کرده بود، مجوز دهد. همان زمان فعالان محیط زیست این انتقاد را مطرح کردند که چنین قانونی می تواند مشوق حفر چاه های غیرمجاز باشد، چراکه صاحب چاه می تواند امیدوار باشد روزی کار او نیز مورد تایید دولت قرار گیرد. همین اتفاق افتاد و طی سال های 1393- 1389 حدود 200 هزار حلقه چاه غیرمجاز حفر شد. یکی از دلایل این اتفاق، وجود قوانین از این دست است. هنوز قوانین بازدارنده ای که منجر به توقف جدی و مجازات متخلفان در مصرف آب شود، به تصویب نرسیده است. همین مساله سبب شده است کماکان تاراج گران آب دست بالا را داشته باشند. همه اینها هشداری است برای همه که اگر چیدمان توسعه را به سرعت و شدت تغییر ندهیم، زیرساخت های استحصال انرژی های نو را فراهم نکنیم و به سمت توریسم پایدار در حوزه تاریخ، فرهنگ و طبیعت نرویم، ممکن است با عواقب اجتماعی و امنیتی خاصی مواجه شویم.منبع : روزنامه مردم سالاری اول ** 1647
18/06/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]