واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: خوب حرف بزنيم، حرف خوب بزنيم
انسان مهربان، با گفتار زيبا، كلامي كه ادب و عطوفت در آن هويدا باشد، محبتش را اعلام ميكند و اينگونه بيان ميكند كه اي مخاطب من، در دل به تو محبت دارم.
نویسنده : مصطفي مولوي
اينگونه است كه رشته دوستي را محكمتر كرده و از ايجاد خصومت و دشمني كه شيطان در پي آن است، جلوگيري ميكند. خداوند مهر و دوستي، به پيامبر ميگويد:«به بندگانم بگو آنچه را كه بهتر و نيكوتر است بگويند كه شيطان ميانشان را به هم ميزند، زيرا شيطان همواره براي انسان دشمني آشكار است». اگر خودمان نوع ارتباط را با كلام زيبا مديريت نكنيم، شيطان بين ما و اطرافيانمان، به بدترين نحو رهبري كرده و روابطمان را تباه خواهد كرد. نيكويي محتواي سخن زبان و به تبع آن كلام همانند چاقوي تيزي است كه از آن هم ميتوان استفاده مفيد كرد و هم اينكه آن را در راه غلط و نادرست و نكوهيده برد. چه دعاها و چه محبتهايي كه به وسيله زبان، گرههاي بسياري را باز كرده و چه سرزنشها و زشتگوييها و فحاشيهايي كه هزاران گره در زندگي افراد به وجود آورده است. به راستي كه اين زبان، كليد هر خوبي و بدي است. اين زبان است كه سخن را ميراند و سخن هم همين گونه است. اگر بهترين خير را بخواهي سخن و اگر بدترين شر را جستوجو كني باز هم سخن را مييابي. از اميرالمؤمنين (ع) پرسيدند: بهترين چيزي كه خدا آفريده، كدام است؟ فرمودند: سخن. عرض شد: زشتترين چيزي كه خدا آفريده، كدام است؟ فرمودند: سخن. سپس فرمودند با سخن است كه رو سفيدي حاصل ميشود و نيز با سخن است كه رو سياهي به وجود ميآيد. اينگونه است كه نيكويي و پليدي كلام، به محتواي آن سنجيده ميشود. محتواي كلام شما چگونه است؟ دوست داريد همان چيزهايي كه به ديگران ميگوييد، به شما بگويند؟ نيكو سخن گفتن از بهترين امور است. آيات و روايات فراواني نيز گوياي اين مطلب است. وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا؛ با سخنان نيكو با مردم سخن گوييد. يعني سخني را كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد. به جاي تحقير، تشويق كردن، به جاي عيبجويي، تشكر و تقدير و تحسين كردن، به جاي ملامت و سرزنش، پر و بال دادن و اميد آفريدن، به جاي زخمزبان، مرهم گذاردن و تسلي دادن و... دشنام و كلام درشت هنر نيست نوعي از زيبايي محتواي سخن اين است كه محكم و قاطعانه باشد:«وَ قُولُوا قَوْلاً سَديداً». يك مسلمان، يك مهربان، حق ندارد سخن درست و مستدل خود را به ناسزا و سخنان درشت آلوده كند. در يكي از روزهاي واقعه صفين، اميرالمؤمنين(ع) با خبر شد كه چند نفر از لشكريان با برخي از سپاهيان شام روبهرو شده و به هم سخنان زشت ميگويند. حضرت به سراغ آنها رفت و ايشان را از ادامه آن كار بازداشت. در جواب آنان فرمودند: إنِّي أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِين، من خوش ندارم كه شما بدگو باشيد و در ادامه ميفرمايند كه بكوشيد تا با بيان اوصاف نيكوي آنان افراد را به صلاح نزديك كنيد. در حق ايشان دعا كنيد تا شايد به صراط مستقيم هدايت شوند. دشنام و سب جز اينكه بر مشكلات بيفزايد هنري ندارد. بيان برگرفته از خرد، بياني نيكوست. كلامي كه سرشار از علم و عقل باشد، زيبايي از آن فوران ميكند و ميدرخشد. سخني كه بعد از تفكر، رانده ميشود، بهترين سخن است و در روايات بسياري، اين گونه سخن گفتن، فراوان سفارش شده است. اميرالمؤمنين(ع)، از اين به عنوان يك نوع گفتار مؤمنانه ياد ميكنند و غير از اين را گفتاري منافقانه ميخوانند:«مؤمن هر وقت بخواهد سخن بگويد، نخست فكر ميكند اما شخص منافق هر چه به زبانش بيايد ميگويد و فكر نميكند». انسان خردمند و فرهيخته، بيخود و بدون تأمل سخن نميگويد و پيش از هر سخني با خود خوب ميانديشد، سپس دهان به گفتن ميگشايد و كلامش را نيكو ميپروراند. گفتاري كه در آن، صدق و راستي، دعا براي ديگري، تشويق، تقدير و تشكر و كلمات مهرآفرين، موج بزند، كلامي زيبا و نيكو خواهد بود. نيكويي طرز بيان نوع بيان، تأثير بسزايي در حسن گفتار دارد. گاهي نيكويي، محتواي سخن را از بين ميبرد و گاهي بر آن ميافزايد. تصور كنيد كسي به باجه بانك مراجعه كرده و در حالي كه مسئول باجه مشغول گفتوگو با گوشي همراه خود است سؤالي را ميپرسد. متصدي چهره در هم ميكشد و بعد از اتمام صحبتش با تلفن، به تندي ميگويد:«آقاي محترم، مگر نميبيني با تلفن صحبت ميكنم؟» محتواي اين جمله به نسبت خوب است ولي هيچكس از اين كلام، مهرباني و احترام برداشت نميكند. از اين جهت است كه فرمودهاند: «أجمِلوا فِي الخِطاب؛ خطاب زيبا داشته باشيد». تندي و خشونت در سخن، تأثير كلام را از بين ميبرد و هر چقدر بيان به نرمي و متانت باشد، گيرايي بيشتري خواهدداشت. خداوند متعال وقتي به حضرت موسي و هارون مأموريت ميدهد كه به سراغ فرعون رفته و او را به راه راست بخوانند، ميفرمايد: فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى، به نرمي با او سخن بگوييد، شايد متذكر شود يا از خدا بترسد و اينگونه سفارش ميكنند كه اگر به دنبال تأثير و جذب هستيد، از تندى و خشونت خوددارى كنيد كه خويشتندارى از تندى در سخن، واجبترين آداب دعوت است، چراكه زبان خوش در قلب شنونده اثر بيشترى مىگذارد، حتى اگر قلب، قلب فرعون باشد. هر كسي را از نوع سخن گفتنش ميتوان شناخت. انسان مهربان، لحني آرام و صورتي گشاده دارد و به اين وسيله مهرش را آشكار ميكند و اين را براي خود به عنوان عبادت ثبت ميكند و خود را دوست داشتني ميكند. بشنويم از امير دلها، سرور مهربانها، علي (ع) كه فرمودند:إنّ مِنَ العِبادَةِ لِينَ الكَلامِ، به نرمى سخن گفتن، عبادت است. هر كسي ميتواند، خطاى دوست و طرف رابطه خود را با لحنى آرام، سخنانى شمرده و با جملاتى مرتبشده و بدون خشم و خشونت بيان كند و نيز مىتواند شيطان را به ميانه خود راه دهد و همان سخنان را با فرياد و تندي بگويد. كداميك آدمي را دوستداشتنى مىكند و كدام شيوه ارتباط را تقويت مىكند. نرمگويى يا درشتگويى؟ براى جلب دل انسانها، چيزى مؤثرتر از زبان نرم نيست. اين فرموده امير دلها علي (ع) است. سخنان روحپرور، جملهها و الفاظ نشاط آفرين، كلمات پر از صفا و معنويت كه روح را در مدارج كمال سير مىدهد و جان و دل انسان را مىنوازد و پرورش مىدهد، يكي از موهبتهاي الهي به بهشتيان است. «وَ هُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ»، چه نيكوست اين نوع سخنگفتن را در دنيا با يكديگر داشته باشيم و بهشتي را براي خود بسازيم كه اينگونه، آرامش حياتمان دو چندان خواهد شد. بدانيم كه خوبان و كريمان روزگار، نرمگوي هستند. اميد كه كلام ما نيز مهرانگيز شود و نيك و كريم روزگار شويم. * طلبه حوزه و محقق مسائل فرهنگي
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ شهريور ۱۳۹۴ - ۱۵:۲۶
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]