واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: كودكان بازيافت از پشت زباله شهر را ميبينند
اجتماع- سليمان محمدي:
هيچ وقت فكر كردهايم كه چندين نفر روزانه از زبالههاي ما نان ميخورند؟
روزانه تعداد زيادي كارگر كه غالبا كودك و اتباع افغاني هستند، تمام ساعات روز را با زبالههاي پايتخت سپري ميكنند و از طريق تفكيك و جمعآوري آنها امرار معاش ميكنند.
كم پيش نيامده كه در خيابان گوني بزرگي را ببينيم كه تنها دو پاي كوچك زير آن ميجنبند.
- چند سال داري؟
- 11سال.
-چكارهاي؟
كارمند شهرداري!
- كدام قسمت شهرداري، كجاش كار ميكني؟
- من كارگر اداره خدمات بازيافت هستم!
كودك افغاني كه اصرار دارد مشهدي است، به راحتي قبول ميكند كه راستش را نگفته است:«اسمم محمد است، رئيسمان گفت اگر كسي ازتان پرسيد چكارهايد، اينها را بگيد والا ميگيرنتان. آشغال جمع كن هستم.»
رئيستان كيه؟
نميدونم، فقط صبحها ما را به سر كارمان ميآورد و غروبها هم ميآيد دنبالمان، زبالهها را هم ازمان ميخرد.
چقدر ميخره ؟
بستگي داره، چي جمع كني، چقدر جمع كني و جاي خواب هم بخواي يا نه.
محمد هم همراه آن چند صد كودكي كه روزانه مشغول جمعآوري زباله هستند، در همان محل جمع آوري زبالهها ميخوابد. اين افراد با رفتن سر كيسهها و سطلهاي آشغال، برخي از زبالههاي خشك را جمع ميكنند و با مخفي كردن آن در طول روز، آخر شب تحويل رئيسشان ميدهند و پول آن را ميگيرند.
زبالهها معمولا به چند منطقه برده ميشوند. يكي از اين مناطق جاده خاوران هست. وقتي وارد اين منطقه ميشوي تنها چيزي كه به وفور ديده ميشود كودكاني است كه با گونيهاي ريز و درشت زباله منتظر تحويل دادن بار و گرفتن چند برگ اسكناس هستند.
شايد شهر هم در شكلگيري چنين چرخهاي بيتاثير نبوده اما به هر حال سالها است كه تهران به اين كودكان و حتي بزرگترهايي كه ما نامشان را زباله دزد گذاشتهايم، عادت كرده.
بيش از يك دهه است كه به قول خودشان زبالههاي شهر را تفكيك كردند و به قول خودشان بسيار پيشتر از آنكه مديراني به شهرداري بيايند و از تفكيك زباله حرف بزنند آنها به يمن كسب روزي اين كار را براي شهرداري انجام دادند و حال هم ميدهند.
به همين دليل است كه وقتي از آنها ميپرسي چه كارهاي، تلويحا دوست دارند كه خود را يكي از كارمندان شهرداري بنامند. البته مسئولان شهري هم گويا بيتمايل نيستند تا از هنر اين قشر از جامعه استفادهاي كرده تا هم آنها بتوانند امرار معاش كنند و هم مشكلاتي كه تهران با اين شيوه تفكيك دارد، حل شود.
شهرداري تهران در دو سال اخير چند بار اعلام كرده كه حاضر است در چرخه جمعآوري و بازيافت از اين نيروها استفاده كند، اما قطعا شهرداري هر اندازه كه در اين حوزه سرمايهگذاري كند، نميتواند تبعه غيرمجاز افغاني يا كودك 12 ساله را استخدام كند و در نهايت اينكه توان به كارگيري اين حجم از نيروي بيكار را نخواهد داشت.
مصطفي سليمي، رئيس سازمان خدمات موتوري شهرداري، زباله جمع كنها را عدهاي ميداند كه با نامهاي مختلفي همچون زباله دزد، آشغال جمع كن و... شناخته شدهاند كه سالها است شيوه سنتي آنها در جمعآوري زبالههاي خشك، چهره شهر را به هم ريخته است.
سليمي با اشاره به اينكه تصميمات متعددي درباره اين افراد گرفته شده است، از جذب بسياري از آنها در سيستم جمعآوري و بازيافت شهري خبر ميدهد: «بسياري از اين افراد ساماندهي شده و درطرح تفكيك مكانيزه، جذب شهرداري شدهاند. بهصورتي كه همان كار قبلي را با تجهيزاتي مثل موتور، دستكش و... انجام ميدهند. اما هنوز عدهاي هستند كه با همان روش قديمي گوني و... با صدمه زدن به مخازن زباله به كار خود ادامه ميدهند.»
سليمي معتقد است كه رفع اين مشكل با شيوههاي قديمي مانند دستگيري و برخوردهاي سلبي رفع نميشود و بايد به جاي اين روشهاي مقطعي، از روشهاي پايدار استفاده كرد.
محمد همان كودك به قول خودش « كارمند شهرداري » هم تا اندازهاي اين ايده را دوست دارد؛ «تا حالا من را نگرفتهاند. البته اگر هم بگيرند باز هم كار خودم را ميكنم چون كار ديگري بلد نيستم. اصلا كار ديگري نيست تا بكنم؛ الان هم كه دزدي نميكنم، از صبح تا شب كار ميكنم، زحمت ميكشم و زبالههايي كه مردم بلد نيستند از هم جدا كنند را برميدارم و ميبرم تا به قول خودشون با زبالههايتر قاطي نشود. تفكيك ميكنم و 10 تا 15 هزار تومان هم كاسب ميشوم.»
- يعني تا حالا كسي به تو نگفته با اين كارت چقدر شهر را به هم ميريزي؟
- چرا، صاحب منطقه ـ پيمانكار شهرداري ـ ميآيد و همه آشغالهامونو به زور ميگيره، براي همين مجبوريم زود به زود گوني هامونو خالي كنيم و جايي قايم كنيم تا شب. خوب ديگه وقت نميكنيم كه با نظم و ترتيب زبالهها رو جدا كنيم
- صاحب منطقه كيه؟
-كسي كه همه زبالهها منطقه را از شهرداري خريده، اونا ميگن ما از مال اونها دزدي ميكنيم.
- خب چون قراره اونها زبالههاي خشك رو از مردم تحويل بگيرن و جايي ببرن كه به شيوه درستي بازيافت بشه؟
- ما هم همينكار رو ميكنيم. ميدم صاحبكارم؛ اون هم ميگه ميبره يكجا كه بازيافت كنه؛ گلايهنكنيد تا حالا كه اونها نبودن ؛ يك ساليه اومدن؛ تا حالا كه ما به شهر كمك ميكرديم، بد بود؟
شهردار تهران، طرح جمع آوري زبالههاي شهر را به پيمانكاران واگذار كرده است. به عبارتي اين بخش خصوصي است كه روزانه هفت هزار و 500تن زباله پايتخت نشينان را جمعآوري و تفكيك ميكند.
هر چند جمع آوري زبالههاي پايتخت به سمت جمع آوري كامل مكانيزه ميروند، اما پيمانكاران در اين حوزه بيش از ۹ هزار كارگر استخدام كرده كه سليمي به استفاده از اين نيروها در اين بخش اشاره ميكند:« تا آنجايي كه امكان داشته از همين نيروهاي مشغول براي اين بخش استفاده شده و در به كارگيري نيروها هم تاكيد بر ايراني بودن آنها بوده و ساير كارگران خارجي هم كه غالبا افغاني هستند، درصورت مجوز تابعيت، به كار گرفته ميشوند.»
اما واضح است كه شهرداري به هيچ عنوان نميتواند به تنهايي در مقابل پديده زباله جمع كني بايستد و در اين زمينه همكاري ساير ارگانها مثل دستگاه قضائي، سازمان بهزيستي و... را نياز دارد.
اما اكنون كه اين پديده چهره شهر را ناخوشايند كرده و از طرفي هم بهداشت شهر و هم سلامتي اين افراد را تهديد ميكند، بايد تدبيري انديشيد كه فعلا آسيبهاي اين حوزه را كم كند.
رئيس سازمان خدمات موتوري شهرداري، تفكيك از مبدا را تنها راه حل اين معضل ميداند: «در حال حاضر بهترين راه حل اين مسئله، تفكيك زبالهتر و خشك در مبدا است، تنها در اين صورت است كه ديگر زباله جمع كنها نميتوانند در سطلها و كيسههاي زباله چيزي بيابند و خودبهخود اين كار را ترك ميكنند.»
اما اين سؤال هم پيش ميآيد كه اگر كودكان« بازيافت» اين كار را نكردند از چه راهي بايد امرار معاش كنند.
شهروندان كوچكي كه به سختي ميتوان لقب كودكان كار را به آنها داد، چرا كه با زندگي ۲۴ ساعته در كنار زبالهها تبديل به كودكان زباله شدهاند؛ متأسفانه با اينكه سالهاي سال است كه اين كودكان در كوچهپس كوچههاي شهر قدم ميزنند اما هيچگاه مسئولاني مانند متوليان تامين اجتماعي يا بهزيستي به اين فكر نيفتادند كه براي اين كودكان ساماني بيايند.
معاونت امور اجتماعي سازمان بهزيستي تهران اواسط سال گذشته با تاييد وجود اين افراد، تنها اعلام كرد كه «در حال حاضر براي ساماندهي زباله جمع كنها در تهران برنامهريزي خاصي انجام نشده است.
در چيني شرايطي ميتوان اميد داشت كه بهزيستي در حالي كه سالهاست تلاش ميكند كودكان خياباني را ساماندهي كند، اين حجم از كودكان زباله را هم مديريت كند؟
حذف يا جمعآوري زباله جمع كنها كه غالبا كودك هستند، بهخودي خود تاثيري در بهبود زندگي آنها نخواهد داشت و ممكن است آنها را راهي بازيافتي ديگر كند؛ اينجا است كه هم محمد و هم مسئولان شهري و هم شهروندان از خود خواهند پرسيد كه چه زماني كودكان كار با يك طرح وسيع و همه جانبه دولتي ميتوانند زندگي شهروندي را درك كنند و با افتخار بگويند «شهروند» هستند. رويايي كه تنها با عزم جدي همه دستگاههاي مربوطه محقق ميشود.
تاريخ درج: 4 خرداد 1387 ساعت 12:04 تاريخ تاييد: 4 خرداد 1387 ساعت 15:11 تاريخ به روز رساني: 4 خرداد 1387 ساعت 15:05
شنبه 4 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1110]