واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: تست شكست ژوئن اردوغان در نوامبر
رجب طيب اردوغان، رئيسجمهور تركيه، سرانجام تصميم خود براي برگزاري انتخابات زودهنگام پارلماني را اعلام كرد.
نویسنده : دكتر سيدنعمتالله عبدالرحيمزاده
رجب طيب اردوغان، رئيسجمهور تركيه، سرانجام تصميم خود براي برگزاري انتخابات زودهنگام پارلماني را اعلام كرد. او روز چهارشنبه 19 آگوست و در مصاحبهاي با تلويزيون دولتي تركيه گفت كه كشور به سوي تجديد انتخابات پارلماني حركت ميكند زيرا به نظر او نظرخواهي از مردم يگانه راه برونرفت از «بنبست كنوني» است. بنبست مورد نظر او به طور مشخصي اشاره به وضعيت سياسي دارد كه تركيه بر اثر انتخابات پارلماني اخير در روز يكشنبه هفتم ژوئن دچار شده است. هر چند كه حزب عدالت و توسعه او در آن انتخابات توانست همچنان موقعيت حزب اول در پارلمان را حفظ كند اما اين موقعيت تنها 41 درصد آرا را به دست آورد كه به معناي از دست دادن اكثريت مطلق در پارلمان بود. اين نتيجه بر خلاف تجربه بيش از يك دهه اخير اين حزب و انتظارهاي اردوغان بود كه ميخواست با اين انتخابات گام نهايي را براي فتح آخرين قله سياسي بردارد. حالا و با ناكام ماندن از تشكيل دولت ائتلافي، تنها يك راه در پيش او باقي مانده كه همان انتخابات زودرس پارلماني است اما آيا اين انتخابات ميتواند دستاورد مورد انتظارش را در پي داشته باشد يا آن كه بنبست سختتر را براي او ايجاد ميكند؟
نقطه عطف
بيشك، انتخابات هفتم ژوئن يك نقطه عطف تعيينكننده در سالهاي اخير تركيه بود. هدف اردوغان از اين انتخابات تنها پيروزي حزبش نبود بلكه او آن پيروزي را ميخواست كه حداكثر 376 كرسي و حداقل 333 كرسي را به دست آورد؛ 376 كرسي براي تغيير قانون اساسي تركيه از نظام پارلماني به رياستي با رأي مستقيم نمايندگان پارلمان و 333 كرسي براي انجام اين تغييرات از طريق همهپرسي آن هم با اجازه اين تعداد نماينده پارلمان. كسب تنها 258 كرسي بسيار كمتر از اين حداكثر و حداقل بود و اردوغان را از برداشتن آن گام نهايي محروم ميكرد. گذشته از اينكه براي نخستين بار در طول 13 سال گذشته، اين نتيجه اكثريت مطلق پارلمان را از دست حزب او خارج ميكرد. به اين جهت، انتخابات هفتم ژوئن اردوغان و حزبش را از دور يكهتازي سالهاي اخير خارج كرد و فرصتي به سه حزب جمهوريخواه خلق، حركت مليگرا و دموكراتيك خلقها داد تا آن كه مجال حضور جدي در عرصه سياسي اين كشور داشته باشند. به اين جهت، اردوغان در 24 ژوئن به احمد داوداوغلو فرمان تشكيل دولت ائتلافي با يكي از اين احزاب را داد و داوداوغلو هم 45 روز فرصت مذاكره و جلب موافقت يكي از اين احزاب را داشت.
انتخاب اجباري يا بازي سياسي
ميتوان به نوعي گفت كه گزينه دولت ائتلافي براي رئيسجمهور تركيه انتخاب اجباري بود چون تنها گزينه مطلوب او گزينه دولتي در انحصار حزب عدالت و توسعه بود اما با غير ممكن شدن آن گزينه به اين انتخاب روي آورد. از جهت ديگر، اين انتخاب ميتوانست يك بازي سياسي را به دنبال داشته باشد كه نتيجه آن نه تشكيل يك دولت ائتلافي بلكه هموار شدن راه به سوي انتخابات زودهنگام باشد. اين وجه است كه برخي از سياستمداران تركيه را نسبت به حسن نيت اردوغان در انتخاب دولت ائتلافي دچار ترديد ميكرد چنان كه كمال قليچداراوغلو، رهبر حزب جمهوريخواه خلق، به صراحت از اين موضوع حرف زد. او سوم آگوست و در مصاحبه با شبكه تلويزيوني هابرترك گفت كه اردوغان تلاشهاي انجام شده توسط احزاب سياسي در جهت شكلگيري يك ائتلاف، حتي زماني كه احمد داود اوغلو صادقانه به دنبال تشكيل دولت بود را مسدود ميكند. نوراي مرت، تحليلگر سياسي و استاد علوم سياسي در دانشگاه استانبول، هم معتقد است اردوغان از اول به دنبال انتخابات زودهنگام بود و نه تشكيل دولت ائتلافي و از اين جهت، او را به جعل سياست متهم كرده است. نتيجه چندين دور مذاكره با سه حزب ديگر هم نشان داد كه اردوغان با اصرار بر سياستهاي داخلي و منطقهاي و مخالفت با شرطهاي آن احزاب، بيش از هر چيز به دنبال ناكام گذاشتن مذاكرات و تشكيل دولت ائتلافي است. علاوه بر اين، چرخش ناگهاني اردوغان نسبت به فرايند مذاكره صلح با كردها مؤيدي بر اين موضوع و در پيش گرفتن يك بازي سياسي با نگاهي به نتيجه انتخابات زودهنگام بود.
مذاكره صلح از سياستهاي عمده اردوغان در سالهاي گذشته بود كه در پست نخستوزيري دنبال ميكرد و باعث برقراري آتشبس با حزب كارگران كردستان (پكك)، از دو سال قبل شد. او درست بعد از انتخابات هفتم ژوئن بود كه ناگهان در اين سياست تغيير موضع داد و راهي بر خلاف اين سياست در پيش گرفت كه در نهايت منجر به جنگ با پكك شده است. او گام نخست اين چرخش را چند روز قبل از انتخابات هفتم ژوئن برداشت با اين گفته كه در تركيه مسئله كرد وجود ندارد. هر چند كه اين گام نگرانيهايي در ميان كردها نسبت به ادامه فرايند مذاكره صلح ايجاد كرد اما نظر غالب بر وجه تبليغاتي و كسب رأي مليگراهاي تركيه بود. گام بعد اردوغان با رد توافق فوريه با كردها موسوم به طرح دلمهباغچه بود كه چند هفته بعد از انتخابات هفتم ژوئن اعلام كرد و با اين كار مبناي مذاكره يا به عبارتي، نقشه راه را كنار گذاشت. اين جهتگيري اردوغان تنها نياز به گام ديگري داشت تا به جنگ با پكك ختم شود و البته اين گام با حمله تروريستي داعش به شهر سوروچ برداشته شد. اردوغان با اين حمله بهانه لازم براي اعلان جنگ با تروريستها را به دست آورد اما به جاي داعش، عمده حملات خود را متوجه كردها كرد. اردوغان همزمان با جهتگيري نظامي عليه پكك، جهتگيري سياسي نيز عليه حزب دموكراتيك خلقها گرفته تا چرخش خود را در مسئله كرد كامل كرده باشد. عمده تحليلها در چرخش او حول محور انتخاباتي است بر دو وجه، نخست اينكه او با اين شدت عمل به نوعي انتقام خود را از رأي كردها به حزب دموكراتيك خلقها در انتخابات هفتم ژوئن ميگيرد و دوم اينكه با چرخش خود قصد جلب نظر مليگراهاي تركيه در انتخابات زودهنگام را دارد. به عبارت ديگر، وجه انتخاباتي بر كل بازي سياسي اردوغان بعد از هفتم ژوئن سايه انداخته و بايد ديد كه او از اين بازي چه نتيجهاي خواهد گرفت.
شانس انتخاباتي
آيا شانس در انتخابات زودهنگام ماه نوامبر با اردوغان خواهد بود؟ شايد اردوغان اعتقاد يا دستكم اميدي به اين شانس داشته باشد كه تمام صحنه بازي سياسي را به سوي آن انتخابات كارگرداني كرده است اما با وجود اين، بعيد است كه آن ميزان از حداكثر و حداقل از كرسيهاي مورد نظرش را به دست بياورد. در واقع، هفتم ژوئن ثابت كرد كه حزب عدالت و توسعه او فاصله زيادي با رسيدن به اين ميزان كرسي دارد و شرايط هم طي يكي، دو ماهه اخير آن قدر تغيير قابل توجهي به نفع حزب او نكرده است. تنها احتمال براي رسيدن به اين ميزان با حذف حزب دموكراتيك خلقها از گردونه انتخابات است تا رأي يا كرسيهاي مناطق كردنشين مثل انتخابات سالهاي گذشته به نفع عدالت و توسعه باشد. اردوغان در اين مدت كوتاه تلاش خود را براي از پا درآوردن اين حزب و سران آن به خصوص صلاحالدين دميرتاش كرده كه بايد گفت نتيجه چنداني نداشته و بايد منتظر مدت باقي مانده تا ماه نوامبر باشد تا آن كه معلوم بشود او توانسته اين حزب را از صف انتخاباتي خارج كند يا نه. عامل شانس ديگر در تغيير رأي مليگراهاي تركيه به سود عدالت و توسعه است. نظرسنجيها نشان ميدهد كه جنگ با پكك تا اندازهاي اين تغيير را ايجاد كرده اما باز بايد گفت كه اين حد از تغيير چندان در نتيجه نهايي انتخابات نوامبر تعيينكننده نيست. در مجموع، ميتوان گفت كه شرايط نسبت به هفتم ژوئن آن قدر تغيير قابل توجهي نكرده كه اردوغان بتواند به پيروزي از آن حداكثر يا حداقل مطلوب يا دستكم اكثريت قاطع در انتخابات ماه نوامبر دل ببندد. با اين وجود، او حدود سه ماه ديگر وقت دارد تا بتواند با تغيير در شرايط فعلي و البته شانس به پيروزي قابل قبولش برسد، آن پيروزي كه خود او و نه تركيه را از «بنبست كنوني» خارج كند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۶:۲۹
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]