تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837131365
کارمند خوب باشیم یا انسان خوب؟!
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
گفت‌وگو با دکتر احد فرامرز قراملکی، استاد دانشگاه و پژوهشگر اخلاق حرفه‌ای کارمند خوب باشیم یا انسان خوب؟! شاید یکی از معضلات اخلاقی در سطح جامعه، ناشی از فقدان پژوهش علمی در باب اخلاق است. به عبارت دیگر، متاسفانه بسیاری از پژوهشگران ما مساله اخلاق را چندان جدی نمی‌گیرند. در صورتی که بحث در باب اخلاق ـ از منظرهای مختلف ـ یکی از کاربردی‌ترین مباحث دانشگاهی است. امروزه علم اخلاق، شقوق مختلفی پیدا کرده و یکی از مباحثی که به شکل گسترده در جوامع دانشگاهی مطرح می‌شود، مساله اخلاق حرفه‌ای و سازمانی است.
آنچه می خوانید مشروح مصاحبه با دکتر احد فرامرز قراملکی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در باب تعارضات احتمالی اخلاق و قوانین سازمانی است. وی از معدود اساتیدی است که در باب اخلاق سازمانی ، اخلاق حرفه ای پژوهش های مهمی را انجام داده و کتاب ها و مقالات متعددی را منتشر کرده است. ما در ادارات ضوابطی داریم که همه کارمندان موظفند آنها را رعایت کنند. از سوی دیگر، این کارمندان موظف هستند یکسری وظایف اخلاقی را نیز رعایت کنند. به عبارت دیگر، وجدان افراد نیز به آنها امر و نهی هایی می کند. حال اگر میان این دو دسته قانون؛ یعنی قانون سازمان و اداره از یک سو و قانون اخلاق و وجدان از سوی دیگر تعارضی ایجاد شد. به چه شکل باید با این تعارض و تضاد مواجه شد؟ این مساله مهمی است. اگر ما در اخلاق حرفه ای رویکرد سازمانی داشته باشیم می توانیم این معضل را به شکلی حل کنیم. در رویکرد سازمانی اساسا اخلاق ممیز تمام تصمیم گیری ها و قوانین و مقررات است. یعنی شما تمام قوانین و مقررات خود را می توانید براساس اخلاقیات ممیزی کنید. در این صورت نه تنها تعارضی پیش نخواهد آمد، بلکه همچنین قوانین و مقررات در راستای الزامات ارزش ها و مسئولیت های اخلاقی خواهد بود. یعنی مثلا وقتی در هیات رئیسه تصمیمی می گیریم و براساس آن بخشنامه ای صادر می کنیم، اگر نسبت به اخلاق رویکردی سازمانی داشته باشیم، می توانیم از بروز تعارض بین اخلاق و قانون جلوگیری کنیم. مشخصه های این رویکرد چیست و تا چه حد اجرای آن امکان پذیر است؟ ببینید امروزه در فرآیند تصمیم سازی یک ممیزی اخلاقی می گذارند؛ یعنی موقع تصمیم گرفتن می پرسند آیا این بخشنامه اخلاقی است یا نه. در رویکرد سازمانی به اخلاق، یکی از مسئولیت های اخلاقی رهبران و مدیران سازمان ها، ممیزی اخلاقی مقررات و کلا فرآیند تصمیم گیری و تصمیم سازی است. در این صورت این تعارض عملا حل خواهد شد، چرا که هیچ مقرراتی خلاف مسئولیت های اخلاقی شکل نخواهد گرفت. خب این شرایطی که می فرمایید، اگر تحقق پیدا کند شرایطی آرمانی است؛ یعنی در واقع افراد در چنین شرایطی با تعارض بین اخلاق و سازمان مواجه نمی شوند، چون سازمان آنها را مکلف به هیچ دستور غیراخلاقی نمی کند. اما تکلیف افرادی که در چنین سازمان هایی کار نمی کنند، چیست؟ افرادی که در سازمان ها و اداراتی مشغول به کار هستند که هنوز احتمال تعارضات اخلاق و قانون در آنها وجود دارد، باید هنگام مواجهه با تعارض چه کنند؟ در سازمان هایی که سنجش اخلاقی در باب مقررات وجود ندارد ـ که متاسفانه باید بگویم هیچ سازمان ایرانی را سراغ ندارم که به طور مدون و منضبط، قوانین و مقررات خود را ارزیابی و سنجش اخلاقی کرده باشد ـ افراد اغلب با مشکل تعارض اخلاق و مقررات مواجه خواهند شد و این مشکل را باید به نحوی حل کنند. راه حل این معضل را در مدل های دو راهی ها و تعارض های اخلاقی مطرح می کنیم. این معضل دو حالت دارد: حالت اول این است که درگیر دو فضیلت یا دو الزام می شویم. یکی از الزامات از جانب اخلاق است و یکی هم از جانب قانون. هر دو الزام هستند، یعنی هر دو مبنای مسئولیت آور دارند. حالت دوم این است که امر دایر می شود بین دو راهی ای که ترک هر کدام خلاف الزام اخلاقی یا خلاف الزام حرفه ای می شود و ما راه سومی پیدا نمی کنیم. پس یا با تعارضی مواجه هستیم که جمع هر دو امکان پذیر نیست یا با دو راهی ای مواجه هستیم که ترک هر دو امکان پذیر نیست. قراملکی: هیچ سازمان ایرانی را سراغ ندارم که به طور مدون و منضبط قوانین و مقررات خود را ارزیابی و سنجش اخلاقی کرده باشد من در کتاب اخلاق حرفه ای هر دوی این موارد را طرح کردم. در مورد تعارض (یعنی حالت اول) باید شیوه هایی پیدا کنیم که بتواند دو طرف را با هم جمع کند: «الجمع مهما امکن اولی من الطرح». تکنیک هایی برای این جمع وجود دارد. در مورد دوراهی های اخلاقی هم راه حل سنتی، دفع افسد به فاسد است، اما من در حوزه اخلاق حرفه ای، مطلقا این راه حل را توصیه نمی کنم؛ چون باعث می شود افراد بدون سنجش دقیق درباره اهم و مهم و بدون سنجش دقیق افسد و فاسد، براساس ظن و گمان انتخابی کنند که شاید از نظر خودشان اهم است، ولی اهم نیست. بنابراین درباره دوراهی های اخلاقی توصیه می کنیم راه سومی پیدا کنیم و پیدا کردن این راه سوم شیوه ها و تکنیک هایی دارد که من در کتاب اخلاق حرفه ای (چاپ چهارم به بعد) آنها را به تفصیل مطرح کرده ام. آیا امکان دارد در اینجا به اختصار درباره این شیوه ها توضیح دهید؟ بله دستورنامه ای ابتدا داریم به این مضمون: وقتی با یک دو راهی اخلاقی مواجه می شویم (مثلا سازمانی که در آن کار می کنیم بشدت محیط زیست را آلوده می کند یا به بیت المال ظلم می کند یا خلاف مصلحت اجتماعی اقدام می کند) با این معضل مواجه می شوم که آیا به مقررات سازمان عمل کنم یا این که مصلحت اجتماعی را در نظر بگیرم. بعد متوجه می شوم اگر اولی را انجام ندهم، خلاف وفاداری است و اگر دومی را انجام ندهم، مثلا خلاف منافع ملی اقدام کرده ام. در واقع اینجا یا باید به سازمانی که در آن کار می کنیم خیانت کرده یا به جامعه ای که در آن زندگی می کنیم. ظاهرا یکی از این دو خیانت اجتناب ناپذیر است. راه حل خروج از این وضع چیست؟ راه حل سنتی این است که می پرسیم کدام افسد و کدام فاسد است؟ و بعد می بینیم اگر به منافع اجتماعی بی توجهی کنیم، نتایج آن افسد خواهد بود. در نتیجه می آییم و اطلاعات را فاش می کنیم و در نهایت وفاداری ما زیر سوال می رود و موقعیت سازمانی به خطر خواهد افتاد. اما روش پیشنهادی این است وقتی با این دو گزینه روبه رو می شوید ابتدا آنها را تحلیل کنید به ابعاد، پیامدها، آثار، نتایج، موانع، تهدیدها و فرصت ها و بعد از این تحلیل، این گزاره را که «بگویم یا نگویم؟» (معنایش این است آیا همه چیز را بگویم یا هیچ چیز را نگویم؟) از حالت یک گزاره مهمله و جزئیه درآورید و خود به خود راه های سومی برای شما پیش می آید؛ راه های سومی که هم ناظر به منافع سازمان خواهد بود و هم ناظر به منافع اجتماعی؛ مثلا شما تمایز می گذارید بین شیوه گفتن و خود گفتن. شما گفتن را بر نگفتن ترجیح می دهید و به این شکل منافع جامعه را تامین می کنید، ولی با انتخاب شیوه خاصی از گفتن، تهدید منافع سازمان را هم به حداقل می رسانید. قبول دارید در اینجا دقت ها و پیچیدگی های منطقی دشواری وارد فرآیند تصمیم گیری اخلاقی می شود که شاید نتوان انتظار داشت همه افراد عامی بتوانند در تصمیم گیری های اخلاقی خود آنها را به کار گیرند؟ بله و البته باید یادآوری کنم امروز مساله اخلاق حرفه ای پیچیدگی هایی یافته که با مواجهه های ساده انگارانه نمی توان به آنها پاسخ گفت؛ بنابراین سازمان ها باید برای منابع انسانی خودشان آموزش های مهارت تصمیم گیری اخلاقی را تامین کنند وگرنه اکتفا به آموزش های عرفی ـ اخلاقی می تواند تعارض ها را افزایش دهد. مدیران سازمان ها باید به این نکته توجه کنند روبه رو شدن با موقعیت های تصمیم گیری های اخلاقی، به مهارت هایی نیاز دارد که اکتساب آنها مقتضی آموزش است. بنابراین آموزش اخلاقی منابع انسانی را باید جدی گرفت. اگر منابع انسانی با موقعیت های دشوار اخلاقی مواجه شوند و مهارت لازم را کسب نکرده باشند، ممکن است به جای حل مشکل، مشکل حادتری ایجاد کنند یا به جای این که اهم را بر مهم ترجیح دهند، حتی ممکن است یک گزینه بسیار غیر مهم را انتخاب کنند. آیا مساله تعارض احتمالی اخلاق و قانون می تواند بهانه ای برای قانون شکنی باشد؟ به هر حال قانون پذیری یک اصل اخلاقی است. ما حتی یک قانون نامنصفانه را نمی توانیم براحتی زیرپا بگذاریم. وظیفه اخلاقی ما این است که نامنصفانه بودن قانون را به مرجع مربوط بیان کنیم. قانون پذیری در هر حال یک اصل اخلاقی است، بویژه در کشور ما که قوانین از روح اسلامی نشأت می گیرد. به عبارت دیگر ما حق نداریم به بهانه تبعیت از اخلاق، قانون شکنی کنیم؛ ولی باید راه های حل تعارضات را هم یاد بگیریم. شما در این تعارض، ردپای تعارض سنت و مدرنیته را نمی بینید؟ مقصودم این است که فرهنگ شهری مدرن قوانینی را به شهروندان تحمیل می کند و از سوی دیگر، هریک از شهروندان سنت فکری و هنجاری ای را با خود به یدک می کشد و احتمالا در مواقع تصمیم گیری، سلایق سنتی خواهان غلبه بر قوانین شهری هستند. به طور کلی بحث تعارض های اخلاقی دو دسته است؛ یکی بحث منطقی است که تاکنون من درباره آنها صحبت کرده ام و دسته دیگر، مباحث جامعه شناختی و روانشناختی است. مباحث دسته اخیر بسیار گسترده است. امکان دارد با مقوله سازی، مباحث پیچیدگی بیشتری پیدا کند (مثلا احاله این تعارض به تعارض سنت و مدرنیته). اما به طور کلی می خواهم این نکته را عرض کنم که امروز حرفه ها زیر سلطه سازمان ها هستند (که خود این از شئون مدرنیسم است) و اگر این سلطه سازمان ها را بخوبی درک نکنیم، نمی توانیم مناسبات اخلاقی مان را تنظیم و برنامه ریزی کنیم. به عبارت دیگر، در نظام کاری قدیم، حرفه ها متکی بر افراد بودند و مجال برای تصمیم گیری های افراد براساس تشخیص های فردی بیشتر بوده است. امروزه به دلیل سلطه سازمانی مجبوریم از آزمون و خطاهای فردی دست بکشیم و به خرد جمعی در گشودن تعارضات اخلاقی بیشتر اهمیت دهیم. امروز اخلاق مشتی پند و نصیحت نیست، بلکه دانشی است برخوردار از خرد جمعی. اخلاق شیوه های حل تعارضات اخلاقی را ارائه می کند؛ در حالی که در قدیم شاید ما به چنین دانشی با چنین گستردگی نیاز نداشتیم. حسین برید اندیشه
چهارشنبه 14 مرداد 1394 ساعت 01:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 39]
-
گوناگون
پربازدیدترینها