واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: کشف الاسرار میبدی
كتاب «میبدی و تفسیر كشفالاسرار» تالیف عزتالله مرتضایی، با هدف معرفی تفسیر گرانسنگ "کشف الاسرار"، تالیف ابوالفضل رشیدالدین میبدی به نسل جوان منتشر شده است.خواجه عبدالله انصاری یكی از مهمترین مفسران فارسی زبان قرن پنجم هجری به شمار میآید و همانگونه كه میبدی در آغاز كشفالاسرار بازگو میكند، اصل این تفسیر از تفسیر «الهروی» یا تفسیر خواجه عبدالله انصاری بوده كه آن در دسترس میبدی قرار داشت، ولی اینك در دسترس ما نیست و همچنین شرح احوال میبدی بر ما پوشیده مانده است.شرح احوال خواجه عبدالله انصارینام و نسب: ابو اسماعیل عبداللهبن محمدبن احمدبن علیبن جعفربن منصوربن مت ـمستـ معروف به شیخالاسلام ابواسماعیل انصاری هروی، حافظ و عارف از نسل ابو ایوب انصاری یكی از یاران بنام پیامبر خدا(ص) است. نام وی «عبدالله»، كنیهاش «ابو اسماعیل» و نسبتش انصاری هروی. او را انصاری گویند زیرا منسوب به ابو ایوب انصاری است كه جزو انصار مدینه و از یاران پیامبر خدا(ص) بود و هروی گویند زیرا اهل هرات است.عبدالله، مراحل و مراتب كسب علم و دانش را یكی پس از دیگری پشت سرگذاشت. استعداد و حافظه او از همان زمان، توجه استادان او را كه با دقت بوسیله پدرش انتخاب شده بودند به خود جلب كردالفاب وی بیشمار است نظیر؛ خواجه، شیخالاسلام، پیر هرات، پیر طریقت، حافظ، عارف و عارف محقق. اخبار خانواده خواجه عبدالله انصاری جز بخشی از زندگی پدر او، ابومنصور محمد انصاری، بر ما روشن نیست. بنا بر اطلاعاتی كه موجود است پدر او كه مردی صادق، متقی، با وقار و با ورع بود، در ایام جوانی، شاید در آغاز، دست ارادت به ابوالمظفر ترمذی داد و پس از آن به نزد شریف [سید] حمزه عقیلی هروی كه در بلخ میزیست رفت و در این ایام وقتی صافی و دلی فارغ داشت و به خدمت پیر خویش شریف حمزه عقیلی مشغول بود.خواجه عبدالله انصاری در روز جمعه دوم شعبان سال 396 هجری برابر با اردیبهشت 385 خورشیدی و مه 1006 میلادی در «كهندژ» یا «قهندز» هرات به وقت غروب آفتاب، زاده شد. خود درباره ولادتش میگوید: «من ربیعیام، در وقت بهار زادهام و بهار را سخت دوست دارم، آفتاب به هفدهم درجه ثور بوده است كه من زادهام. هرگاه كه آفتاب به آنجا رسید، سال من تمام گردد و آن میانه بهار بود وقت گل و ریاحین.»عبدالله، مراحل و مراتب كسب علم و دانش را یكی پس از دیگری پشت سرگذاشت. استعداد و حافظه او از همان زمان، توجه استادان او را كه با دقت بوسیله پدرش انتخاب شده بودند به خود جلب كرد. روش او در كسب علم و دانش چنین بود كه بامداد برای قرآن خواندن نزد استاد قرائت قرآن میرفت و پس از آن به درس خواند مشغول میشد، شش روی ورق مینوشت و از بر میكرد، سپس زمان رفتن نزد ادیب و نوشتن و حفظ كردن بود. ساعات روز و شب را برای انجام درسهای مختلف تقسیم كرده بود. لحظهای فراغت نداشت و بیشتر روزها تا شب هنگام و پس از نماز خفتن ـعشاـ هنوز گرسنه بود و در این وقت شب نیز در نور چراغ مشغول نوشتن حدیث میشد. هرچیز كه از زیر قلم او میگذشت، در حافظه او ثبت میشد.قدرت حافظه او بدان حد بود كه بیش از هفتاد هزار، و به روایتی صد هزار بیت تازی ـعربیـ از شعرای متقدم و متاخر عرب از بر داشتتوانایی او در شعر فارسی و تازی در ایام كودكی و در دبیرستان بر همگان آشكار شده بود و مورد حسادت شاگردان دیگر قرار میگرفت. در 9 سالگی بدان درجه از فهم و دانش رسیده بود كه میتوانست از محضر استادانی چون قاضی «ابومنصور ازدی» و «جارودی» املای حدیث كند. در 14 سالگی بدان پایه رسید كه بر منبر برآمد و سخنرانی كرد. قدرت حافظه او بدان حد بود كه بیش از هفتاد هزار، و به روایتی صد هزار بیت تازی ـعربیـ از شعرای متقدم و متاخر عرب از بر داشت. به همین سبب بود كه وی برای تفسیر آیتی از قرآن، 400 بیت شعر از شعرای جاهلیت خواند كه در هربیتی از آن لغتی از آیت مذكور وجود داشت.خواجه عبدالله انصاری تنها از 300 نفر، حدیث فراگرفته بود. از این میان چند تن از همه مشهورترند. عبدالله انصاری روز جمعه بیست و دوم ذیحجه سال 481 هجری قمری در سن 85 سالگی دو هفته پیش از نوروز رخت به سرای دیگر كشید و روز شنبه با وجود باران و آب فراوان او را در «گازرگاه» 10 كیلومتری هرات، همانجا كه بهاران به تماشای گل و لاله میرفت، به خاك سپردند و با مرگ او در واقع، دنیای اسلام نه فقط در ماتم یك زاهد و یك عارف صوفی عزادار شد، بلكه در عین حال یك محدث و یك عالم و مفسر الهی را نیز از دست داد. مرگ وی در زمان خلافت القائم بامرالله عباسی بود.شرح احوال میبدیآگاهی دقیق و زیادی از زندگی این دانشمند و عارف قرن ششم هجری در دست نیست. نام كامل او ابوالفضل احمدبن ابوسعیدبن محمدبن احمدبن مهریزد میبدی است. در شهر «میبد» از اطراف استان یزد متولد شده است. براساس اطلاعات ارائه شده، وی فرزند جمالالاسلام ابوسعید متوفای 480 هجری قمری است. بنا به روایات منقول در تواریخ یزد، پدر میبدی از دانشمندان، مردان نیكوكار و عابدان اهل راز بوده و مزارش تا عهد صفویه برقرار و مورد اعتنا و توجه خاص و عام بوده است.رشیدالدین ابوالفضل، مردی از خاندان اهل علم میبد یزد، در اواخر قرن پنجم به دنیا آمده است. به جهت رواج فضل و فضیلت در خاندانش، مقدمات علوم دینی را خوانده، شوق آموختن و اندوختن او را به هرات ـكه در آن روزگار از رونق علمی و دینی بهرهمند بودهـ كشیده است. دور نیست كه محضر درس و فیض حضور خواجه عبدالله انصاری را دریافته و یا با یك واسطه از آبشخور عرفان این عارف بزرگ بهرهیاب شده است. آثار و تالیفات میبدیاز آثار و تالیفات وی نیز اطلاع زیادی در دست نیست. افزون بر كشفالاسرار كه مهمترین اثر وی است؛ آن چه تاكنون از آثار او بر شرححال نگاران و پژوهشگران روشن شده، یكی «اربعین» است كه میبدی از آن در تفسیرش چنین یاد كرده است: «این خبر در علوم حقایق و تمكین ارباب معارف، اصلی عظیم است و ما شرح آن در كتاب اربعین مستوفا گفتهایم، كسی كه این بیان خواهد از آنجا طلب كند». البته اثری از این كتاب باقی نمانده نیست.بنا به روایات منقول در تواریخ یزد، پدر میبدی از دانشمندان، مردان نیكوكار و عابدان اهل راز بوده و مزارش تا عهد صفویه برقرار و مورد اعتنا و توجه خاص و عام بوده استسومین اثر وی كتاب «الفصول» است. كتاب الفصول اثری در «فصالی» است. فصالی، نوعی ادبیات شفاهی و جزیی از آداب دوره رفاه و تجمل پیش از مغول است، كه فصالان به نوعی، مجالس بزرگان زمان را رونق و اعتبار میبخشیدند.تاریخ وفات میبدی به طور دقیق روشن نیست و مزار او هم معلوم نشده است؛ گرچه در مقالهای مزار او را در سلطان رشید میبد كه با فرم معماری قرن ششم همراه است، معلوم كردهاند. آن چه كه مسلم است این است كه وی در آغاز كتاب كشفالاسرار تصریح میكند كه در سال 520 هجری به نوشتن تفسیر شروع كرده است؛ پس دوران حیات علمی وی نیمه اول سده ششم خواهد بود. پس از آن چند سال بر آن عمر گذاشته، و چند سال از عمر او گذشته، كجا رفته، كجا وفات یافته، در كدام گورستان خفته، و... مشخص نشده است.كشفالاسرار و عدةالابرارنام كامل این تفسیر همان گونه كه مولف آن جناب میبدی در آغاز سخن بدان تصریح كرده، «كشفالاسرار و عدةالابرار» است كه به تفسیر خواجه عبدالله انصاری معروف است. این تفسیر یكی از تفاسیر كهن و پرمایه اهل سنت است كه در قرن ششم به خامه یكی از دانشمندان فرهنگ اسلامی به زبان پارسی و با نثری استوار، شورانگیز و دلپذیر، آمیخته با اشعار عربی و فارسی نگاشته شده است.این تفسیر بزرگ در 10 جلد به اهتمام استاد دكتر علیاصغر حكمت شیرازی برای اولینبار در سال 1331 خورشیدی در دانشگاه تهران با 6497 صفحه به زیور چاپ آراسته شده است. پس از آن توسط انتشارات امیركبیر چندین بار تجدید چاپ نیز شده است.تفسیر كشفالاسرار مبتنی بر تفسیر بسیار مختصری است كه خواجه عبدالله انصاری نوشته و میبدی به شرح و بسط آن پرداخته و در تنظیم مطالب و مناسبتگویی، نهایت ذوق و هنر خویش را نشان داده است.تفسیر وی از بزرگترین كتب تفسیری به شمار میرود كه بر طریقه عرفانی و مشرب صوفیانه نوشته شده است. شیوه نوشتاری آن در بهترین سبك و زیباترین عبارت ادبی مستحكم است. بنابراین از جمله تفاسیر ممتاز ادبی و عرفانی شناخته شده است كه به زبان فارسی نگارش شده و مورد توجه و مراجعه ادیبان و عارفان فاضل قرار گرفته است.تاریخ تالیف آن سال 520 هجری است؛ یعنی در اوایل این سال، میبدی شروع به نگارش و تحریر تفسیر كرد و معلوم نیست چند سال بدین كار دشوار سرگرم بوده است. او در حقیقت تفسیر خواجه عبدالله انصاری را اساس كار خود قرار داده و آن را به پارسی، شرح كرد.چاپ نخست كتاب «میبدی و تفسیر كشفالاسرار» در شمارگان 2000 نسخه، 227 صفحه و بهای 48000 ریال راهی بازار نشر شد. بخش کتابخوانی تبیانمنبع: ایبنا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1692]